1 / 38

CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ve LCG (LHC Computing Grid) Projesi

CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ve LCG (LHC Computing Grid) Projesi. Gülsen Önengüt Çukurova Üniversitesi, Fizik Bölümü CERN, Compact Muon Solenoid (CMS) Deneyi 2. Ulusal Grid Çalıştayı, 1 Mart 2007, TÜBİTAK. PROGRAM. Parçacık Fiziği

vanya
Download Presentation

CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ve LCG (LHC Computing Grid) Projesi

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. CERN'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı ve LCG (LHC Computing Grid) Projesi Gülsen Önengüt Çukurova Üniversitesi, Fizik Bölümü CERN, Compact Muon Solenoid (CMS) Deneyi 2. Ulusal Grid Çalıştayı, 1 Mart 2007, TÜBİTAK

  2. PROGRAM • Parçacık Fiziği • CERN (European Organization for Nuclear Research) • LHC (Large Hadron Collider) • CMS (Compact Muon Solenoid) • ATLAS (AToroidal LHC ApparatuS) • LCG (LHC Computing GRID)

  3. PARÇACIK FİZİĞİ Maddenin temel yapıtaşları nelerdir? Bu yapıtaşlarının davranışlarını en temel düzeyde kontrol eden kuvvetler nelerdir?

  4. STANDART MODEL ` • Yapıtaşları: • Kuarklar ve leptonlar ( üç aile) • Temel Etkileşmeler: • Kuvvetli etkileşme • Elektromanyetik etkileşme • Zayıf etkileşme • Kütleçekimi (SM dışında)

  5. Nesne Boyut Işınım Enerjisi Atom 10-10 0.0001GeV(elektronlar) Çekirdek 10-14 0.01 GeV (alfa par.) Nükleon 10-15 0.1 GeV (elektronlar) Kuarklar ? > 1 GeV (elektronlar) NASIL GÖZLEYECEĞİZ? Bir cismi incelemek için gönderilecek ısığın dalgaboyu cismin boyutlarından küçük olmalı Yüksek enerjilere ulaşmak için hızlandırıcılara ihtiyaç vardır “elektronik gözler”

  6. TEMEL YAPITASLARI

  7. PARÇACIK FİZİĞİNDE AÇIK SORULAR -Parçacık kütleleri nereden geliyor? Higgs bozonu var mı? -Süpersimetri var mı? Evrendeki karanlık maddeden nötralino mu sorumlu? -Parçacık-Antiparçacık simetrisi nasıl kırılıyor? -Maddenin yeni bir şekli (kuark-gluon plazması) var mı? -Temel yapıtaşlarının da bir altyapısı var mı? -Sadece 3 kuark-lepton ailesi mi var?

  8. CERN NEDİR?www.cern.ch Dünyanın en büyük Parçacık Fiziği ve Hızlandırıcı Laborauvarı

  9. CERN NEREDE? Mt.Blanc, 4810 m Leman Gölü Cenevre LHC Halkası

  10. CERN NEREDE? CERN LHC SPS Fransa İsviçre Cenevre Havaalanı Cenevre

  11. CERN ÜYELERİ

  12. CERN’DE NELER VAR? • Parçacık fiziğinin özel aygıtları: • HIZLANDIRICILAR, parçacıklarıçok yüksek enerjilere hızlandırıp birbirleriyle çarpıştıran çok büyük makineler • DETEKTÖRLER, Hızlı parçacıklar çarpıştığında oluşan parçacıkları kaydeden çok büyük aygıtlar

  13. CERN’den çıkan bir yan ürün: WWW? World Wide Web,dünyanın her tarafına dağılmış olarak çalışan parcaçık fizikçilerinin bilgi iletişimini kolaylaştırıp hızlandırmak amacıyla burada keşfedildi! Tim Berners-Lee

  14. LHC NEDİR? • LHC 7’şer TeV’lik enerjiye sahip iki proton demetini çarpıştıracak. • En yeni süperiletken teknolojisini kullanarak mutlak sıfırın hemen üstünde – 2710C’de çalışacak. , • 27 km’lik çevresiyle dünyadaki en büyük süperiletken uygulaması olacak. LHC 2007’de çalışmaya başlayacak Dedektörleri birer saray büyüklüğünde olan dört deney: ALICE ATLAS CMS LHCb

  15. LARGEHADRON COLLIDER LHC NEDİR?

  16. LHC’DE ÇARPIŞMALAR

  17. LHC 2007’YEHAZIRLANIYOR…

  18. CMS NEDİR?

  19. CMS’İN ENİNE GÖRÜNÜMÜ Enine Görünüm

  20. CMS İNŞAAT ALANI

  21. CMS’İN MONTAJI

  22. CMS KOLLABORASYONU 2000 Fizikçi ve Mühendis 37 Ülke 155 Enstitü(Türkiye’den BÜ,ÇÜ,ODTÜ)

  23. ATLAS NEDİR?

  24. ATLAS Deney Bölgesi

  25. ATLAS Dedektörü (24 Şubat 2007)

  26. ATLAS Tarafından Algılanan İlk Kozmik Olaylar

  27. ATLAS KOLLABORASYONU ATLAS kollaborasyonunda, 35 ülkeden 150 üniversite ve laboratuvardan katılan toplam 1800 fizikçi(bunların 400’ü öğrenci) bulunmaktadır. Türkiye’den Ankara ve Boğaziçi Üniversitelerikatılmaktadır.

  28. LHC’DE VERİ ANALİZİ • Parçacık çarpışması = Olay • Fizikçinin amacı oluşan bütün parçacıkları algılayıp, ölçerek olayın tam bir rekostrüksiyonunu sağlamaktır. • Tüm izler arasındaki “özel desenler”in varlığı ilginç etkileşmelerin işaretidir. • Higgs bozonunu keşfetmenin bir yolu 4 müonun çıktığıözel bir bozunum desenidir.

  29. LHC’DE VERİ ANALİZİ Bu olaylar kümesinden başlayarak… Seçicilik: 1013 te 1 Bin dünya nüfusunda 1 kişiyi veya 20 milyon saman yığınında 1 iğneyi aramak gibi Bu “imza’yı arıyoruz:

  30. LHC VERİLERİ 1 Gigabit (1GB) = 1000MB A DVD filmi 1 Terabit (1TB) = 1000GB Dünyanın yıllık kitap üretimi 1 Petabit (1PB) = 1000TB Bir LHC deneyinin yıllık veri üretimi 1 Exabit (1EB) = 1000 PB Dünyanın yıllık bilgi üretimi • Saniyede 40 milyon olay • Filtrelemeden sonra saniyede 100 ilginçolay • Her olayda bir megabitlik dijital veri = 0.1 Gigabit/s’lik veri kayıt hızı • Yılda 1010olay kaydı • = 10 Petabit/yıllık veri üretimi CMS LHCb ATLAS ALICE

  31. Balon (30 Km) LHC VERİLERİNİN SAKLANMASI 1 yıllık LHC verisini içeren CD sütunu! (~ 20 Km) LHC verileri yılda yaklaşık 20 milyon CDyi dolduracak! Concorde (15 Km) Deneyler bu verileri nerede saklayacak? Mt. Blanc (4.8 Km)

  32. LHC VERİLERİNİN ÇÖZÜMLENMESİ LHC verilerinin çözümlenmesi için günümüzün en hızlı PC işlemcilerinden ~ 100,000 tanesine ihtiyaç vardır! Deneyler bu bilgiişleme kapasitesini nereden bulacak?

  33. CERN Bilgiişlem Merkezi ~2,000 mikroişlemci ~100 TBitlik disk alanı ~1 PB of manyetik teyp Performans ve maliyette ilerleyen teknolojinin getirceği gelişmelerle bile CERNin LHCnin ihtiyacı olan kapasiteyi sağlaması mümkün değil!

  34. LHC İÇİN BİLGİİŞLEME • Problem: CERN kendibaşına gerekli kaynakların ancak bir kesrini sağlayabilir • Çözüm:Bilgiişlem merkezleri birbirine bağlanarak tüm dünyadaki parçacık fizikçilerinin bilgiişlem kaynaklarını birleştirmeli ! Avrupa: 267 enstitü 4603 kullanıcı Diğer yerlerde: 208 enstitü 1632 kullanıcı

  35. Kollaborasyon LHC Deneyleri ~200 bilgiislem merkezi 12 buyuk merkez (Tier 0, Tier 1) 38 Tier 2 merkezi ~40 ulke EGEE, OSG, Nordugrid Gridleri Seçimler Grid teknolojisi kullan. “Tier” hiyerarşisi kullan. PClerde Intel işlemciler LINUX işletim systemi. Hedef Deneylerin LHC detektörlerinden gelen verileri çözümlemesine yardımcı olacak bilgiişleme ortamını hazırlamak. Lab m Uni x CERN Tier 1 Bölgesel bir grup için grid Uni a İngiltere ABD Lab a Fransa Tier3 fizik Bölümü Tier 1 Uni n Tier2 Japonya İtalya CERN Tier0 Lab b Almanya Taipei?  Lab c Bir fizik çalışma grubu için grid Uni y  Uni b  Desktop LCG–LHC Computing Grid Projesi –nedir

More Related