HÜCRE

1. Hayal bilimden daha önemlidir, çünkü bilim sınırlıdır. HÜCRE

2. YAŞAMIN TEMEL BİRİMİ HÜCREYE YOLCULUK

3. CANLILIK HÜCREYLE BAŞLAR. • MİKROSKOP • HÜCRE • SİTOPLAZMA • HÜCRE ZARI • HÜCRE ÇEPERİ ( DUVARI) • MİTOKONDRİ • KOFUL • ÇEKİRDEK • DOKU • ORGAN • SİSTEM • ORGANİZMA

4. Doğadaki canlılar arasında solunum, boşaltım, hareket, irkilme, büyüme ve hücrelerden meydana gelme gibi özellikler ortaktır.Canlıların Ortak Özellikleri İse;1-Canlılar beslenir.2-Canlılar büyür ve gelişir.3-Canlılar solunum yapar.4-Canlılar ürer.5-Canlılar boşaltım yapar.6-Canlılar sindirim yapar.7-Canlılar uyarılara tepki verir.8-Canlılar hareket eder.9-Canlıların temel yapı birimi hücredir.

5. Canlı vücudunu oluşturan en küçük yapı taşına hücre denir. Hücre, canlı varlıkların yaşam özelliği gösteren en küçük yapı birimidir. Hücreler çıplak gözle görülemeyecek kadar küçüktür. Ancak mikroskop ile görülüp araştırılabilinir.Hücreler canlının en küçük parçası olduğu için bir organizmanın sahip olduğu canlılık özelliklerini gösterir.Vücutta gerçekleşen hayatsal olaylar ( solunum , boşaltım, sentez ve büyüme gibi) temelde hücreler içerisinde yapılır.Bundan dolayı hücreler canlıdır ve uygun koşullarda çoğalabilirler.

6. Vücudu oluşturan hücre sayısına göre canlılar bir hücreli ve çok hücreli olmak üzere ikiye ayrılır. Bakteri, protist gibi canlılar bir hücreli, mantarlar bitki, hayvan ve insanlar ise çok hücreli canlılardır.

9. Hücreler üç temel bölümden oluşmaktadır. • Hücre zarı • Sitoplâzma • Çekirdek.

10. 1-Hücre Zarı: Hücrenin dış kısmını saran örtü şeklindeki yapıdır.Sitoplazma ile dış ortam arasını ayıran bölümdür.Protein , yağ ve karbonhidrat moleküllerinin özel bir biçimde birleşmesiyle oluşur.Hücre zarı özgün yapısı nedeniyle esnek , yarı saydam ve incedir.Hücre zarı iki sıra yağ tabakası ile bu tabakanın üzerine yerleşmiş proteinlerden oluşur.Zarın yapısı bütün canlılarda benzerdir.Hücre zarı üzerinde çok sayıda geçit vardır.Bu geçitlere por adı verilir.Porlar hücrenin madde alışverişini sağlar.Hücre zarı ,yapısında yer alan enzimler nedeniyle canlıdır.Seçici ve geçirgen bir özelliğe sahiptir.

11. Hücre zarının görevleri:1-Hücreye şekil kazandırır.2-Hücreyi dış etkilerden korur.3-Hücrenin madde alış verişini kontrol eder.4-Sitoplâzma ve çekirdeği bir arada tutarak hücreye desteklik sağlar. 5-Hücre zarı yapısındaki por ve enzimler yardımıyla seçici geçirgen özelliğe sahiptir. Böylece hücrenin madde alış verişini kontrol eder. Dış ortamdan yararlı maddeleri hücreye girmesini; hücre içinde oluşan zararlı maddelerinde dış ortama atılmasını sağlar.

12. Hücre Duvarı ( Çeper) :Hücrenin zarı etrafını çevreleyen ikinci bir hücre örtüsüdür. Bitki, mantar ve bakteri hücrelerinde vardır. Hayvan hücresi ve insan hücrelerindebulunmaz.Yapısı itibariyle cansız, esnek ve tam geçirgendir.Hücre duvarı, hücreye direnç kazandırır,Bitki hücresindeki hücre duvarı, sert yapıda olanselülozdan olmuştur.Hücre duvarları zayıf yapıda olan hücre zarına dayanıklılık sağlar.Bitki hücrelerini dış ekenlere karşı korur.Hücre duvarları sayesinde, bitki hücreleri köşeli görünümde bir şekle sahiptir.

13. 2-Sitoplâzma:Hücre zarı ile çekirdek arasındaki yumurta akına benzeyen kısmasitoplâzma denir. Sitoplâzma canlıdır ve hayatsal olayların gerçekleştiğiyerdir. Sitoplâzmanın yapısındasu, glikoz, aminoasit, yağ asidi, gliserol, vitamin madensel tuzlar, protein, yağ, enzim artık madde ve hormon gibiçeşitli maddeler vardır.Sitoplâzmanın % 70 – 90 sudan oluştuğu için yarı saydam ve akışkan özellik taşımaktadır.

14. Yapı ve çalışması bozulursa hücre yaşamı zarargörür.Beslenme , madde sentezi, sindirim , boşaltım , enerji üretimi ve büyüme gibi yaşam olayları sitoplazmadaki yapılarda gerçekleşir.Hücresitoplazmadaki yapılarda gerçekleşir.Hücre sitoplazmasında yaşamsal olayları gerçekleştiren küçük yapılaraorganel adı ( hücre organcığı ) denir.Birhücrenin içinde çeşitli özelliklere sahip olan çok sayıda organel vardır.Organeller hücrenin organları gibi görev yapar.

15. Endoplazmik retikulum: Hücre zarı , organeller ve çekirdek arasında uzanan kanal sistemidir.Hücre içindeki madde dağıtımı ve hücre dışına madde taşınması ile bazı maddelerin depolanmasında görev yapar.Endoplazmik retikulum vücudumuzdaki kan damarlarına benzer şekilde görev yapar.

16. Golgi Cisimciği:Bazıbesin maddelerini özel yöntemlerle birleştirerek , çeşitli salgıları üretme ve salgılama görevi yapar.Salgılama görevi yapan hücrelerde normalden fazla sayıda golgi organeli vardır.(Tükürük bezi , ter bezi , süt bezi , pankreas , deri ve çiçek gibi)

17. Mitokondri:Besinleri oksijen yardımıyla yıkarak , hücrenin solunum yapmasını sağlar.Hücre yaşamı için gerekli enerjinin besinlerden üretilmesini sağlar.İhtiyaç durumunda bölünerek çoğalabilirler.Enerji tüketimi yoğun olan hücrelerde mitokondri sayısı normalden fazladır.( Sinir kas ve karaciğer hücresi gibi)

18. Lizozom:Lizozomlar hücre içi sindirimini sağlar.İçerisinde çok sayıda farklı sindirim enzimlerini taşır.Büyük yapılı besinleri ve yaşlanmış yıpranmış organelleri parçalar.Bağışıklık sistemi hücrelerinde bulunanlizozomlar , yakalanan mikropların yok edilmesinde kullanılır.Akyuvar dalak ve karaciğer hücrelerinde çok sayıda lizozom vardır.

19. Ribozom:Ribozom virüsler hariç tüm canlı hücrelerde bulunur.Hücrenin protein ihtiyacını karşılar.Aminoasitleri birbirine bağlayarak protein sentezi yapar.Proteinsentezi normalden fazla olan hücrelerde daha çok ribozom vardır.(Karaciğer ve salgı bezi hücreleri gibi) Hücrede sayısı en fazla olan organeldir.

20. Sentrozom:Sadece insan ve hayvan hücrelerinde bulunur.İki sentriolden oluşur.Hücrede bir tanededir.Hücrenin bölünerek çoğalmasında görev yapar.İğ ipliklerini oluşturarak eşleşmiş olan kromozomları birbirinden ayırır.

21. Koful:İçerisi su ile dolu madde depolayan kese şeklindeki yapılardır.Madensel tuz , besin , renk maddesi ve su gibi çeşitli maddeler ile bazı artıkları depo eder.Hayvan hücrelerinde küçük , bitki hücrelerinde ise büyük bir yapıya sahiptir.Genç bitki hücrelerinin kofulları küçüktür.

22. Bitki hücrelerindeki kofullar su depo ederek hücrelerin şişkin kalmasını sağlar.Uzun süre sulanmayan bitkilerin kofullarındaki suyun azalması ile geç dal ve yapraklar zamanla solar.Tek hücreli canlılarda madde alış verişini sağlar.Tek hücrelilerde fazla suyun boşaltılmasını sağlar.Böyle kofula Kontraktil koful = Boşaltım kofulu denir.Tek hücrelilerde besinlerin sindirilmesini sağlar.Böyle kofula sindirim kofulu denir.

23. Plastitler: Sadece bitki hücrelerinde bulunan organel grubudur. Üç çeşit plastit vardır.

24. Kloroplast: Yapısında çok sayıda klorofil taşıyarak bitki hücresine yeşil renk verir.Güneş ışığını emerek fotosentez yapar.Bitkinin yeşil gövde yaprak ve çiçekteki çanak yaprak gibi kısımlardaki hücrelerde bulunur.Kloroplastlar besin ve oksijen üretilmesini sağlar.Üretilen besinlerin bir kısmını bitki hücreleri kullanır.Kalan kısmı çeşitli organlarda depolanarak diğer canlıların beslenmesinde kullanılır.

25. Kromoplast:Yapısında sarı , turuncu ve kırmızı renk maddeleri vardır.Bitkinin yaprak çiçek meyve ve kök gibi kısımlarında çeşitli renklerin oluşmasını sağlar.

26. Lökoplast:Bitki hücrelerinde besin depolar.Renksizdir.Bitkilerin Kök, toprak altı gövdesi(yumru) meyve ve tohum gibi kısımların hücrelerinde bulunur..Besin olarak genelde nişasta,yağ ve ve protein depolar.Güneş gördüğünde yeşil renk alır.Plastitler birbirine dönüşebilir.Patates , yer elması, turp , fasulye vb.