Patrol zanieczyszcze ń wód z terenu Gminy Raba Wy ż na

1. Patrol zanieczyszczeń wód z terenu Gminy Raba Wyżna WYNIKI PRZEPROWADZONYCH BADAŃ BIOLOGICZNO – CHEMICZNO – FIZYCZNYCH STANU CZYSTOŚCI WÓD Z TERENU GMINY RABA WYŻNA

2. Obszar Gminy Raba Wyżna zaliczany jest do zlewni rzeki Raby, Skawy i Czarnej Orawy.  Rzeka Czarna Orawa Czarna Orawa ma swoje źródło u stóp zbocza Bukowiańskiego Wierchu (wys. 850m n.p.m). Górny bieg potoku potocznie nazywany jest Orawką. Czarna Orawa jest rzeką górską o długości 49,7 km z czego na terenie naszej gminy 18 km. Rzeka przepływa przez kotlinę Orawsko – Nowotarską i na granicy polsko – słowackiej uchodzi do sztucznego zbiornika wodnego Jeziora Orawskiego (Oravska Priehrada). Dzięki tej rzece wody odprowadzane są do Morza Czarnego.

3. Rzeka Skawa • Źródło rzeki Skawy znajduje się u podnóża Łysej Góry (wys. 700 m n.p.m – Wsiowy Potok). Jest to rzeka o długości 96,4 km i jest zaliczana do większych rzek. • Na terenie gminy jej długość wynosi 12,1 km. • Płynie na obszarze Beskidów Zachodnich: przez Beskid Żywiecki, potem przez Beskid Makowski między Pogórzami Śląskim i Wielickim oraz Doliną Wisły. Jej bieg w całości znajduje się na terytorium woj. małopolskiego.

4. Rzeka Raba Przez wieki stanowiła ważną arterię komunikacyjną, zakładano nad nią wsie, rozwijały się miasta i miasteczka. Nazwa „Raba” pochodzi prawdopodobnie od łacińskiego arare albo niemieckiego arbeiten, co w pierwszym przypadku oznacza uprawiać rolę, a w drugim pracować. • Rzeka o długości 131,9 km i powierzchni dorzecza 1537 km2 (długość w gminie 12,5 km) • Prawobrzeżny dopływ Wisły (uchodzi do niej w 134,7 km jej biegu ) • Wypływa z okolic Sieniawy a kończy bieg w pobliżu Ujścia Solnego.

5. Dopływy Rzeki Raby na terenieGminy Raba Wyżna: • potok Orawka długość w gminie 9,3 km, • potok Żeleźnica 4,1 km, • potok Zaklęty 5,6 km, • potok Kosiczne 2,4 km, • potok Rokicianka 3,2 km.

6. Jakość wody w rzece zależy od wielu czynników i zmienia się cyklicznie, więc tylko okresowe badania pozwalają stwierdzić do jakich celów można ją bezpiecznie wykorzystać. Jaki jest stan czystości wód na terenie Gminy Raba Wyżna? Pytanie to postawili sobie uczniowie Gimnazjum nr 1 im. Ojca Świętego Jana Pawła II w Rabie Wyżnej wraz z nauczycielami: mgr Dorotą Knap, mgr Bernardą Szewczyk, mgr Wiesława Wiatrak, mgr Aną Zając realizujących projekt „Niezbadane tajemnice kropli wody”- w ramach programu grantowego „Równać Szanse 2007 – regionalny konkurs grantowy”, Uczniowie pod kierunkiem nauczycieli przeprowadzili badania fizyczno – chemiczno - biologiczne wód rzek biegnących na terenie Gminy Raba Wyżna.

7. BADANIA CHEMICZNE W celu porównania jakości wody w różnych rzekach Narodowa Fundacja Sanitarna w USA w 1970r zaproponowała ogólny wskaźnik - współczynnik jakości wody (WJW), na podstawie którego ocenia się czy dany obszar wodny odpowiada wymogom zdrowotnym. Współczynnik jakości wody wyznacza się według matematycznych procedur w oparciu o analizę chemiczną obejmującą badania takie jak: rozpuszczony tlen, bakterie coli, pH, temperatura, mętność, substancje stałe, fosfor całkowity, azotany, pięciodniowe biochemiczne zapotrzebowanie na tlen, (BZT5). • ZAKRES ZMIENNOŚCI WJW • Jakość wody WJW • Doskonała 90-10 • Dobra 70-90 • Średnia 50-70 • Zła 25-50 • Bardzo zła 0-25

8. WSPÓŁCZYNNIK JAKOŚCI WODYDLA RZEK Z TERENU GMINY RABA WYŻNA

9. WNIOSEK Na podstawie danych zawartych w powyższej tabeli możemy stwierdzić, iż rzeka Raba, Skawa i Czarna Orawa oraz potok Żeleźnica zaliczane są do trzeciej klasy czystości wód, ich WJW odpowiada jakości wody średniej. Woda w potoku Kosiczne zaliczana jest do II klasy czystości wód, co potwierdzają badania biologiczne.

10. Zapach informuje nas, że w wodzie mogą znajdować się różne substancje szkodliwe dla człowieka. Rozróżnia się trzy rodzaje zapachów wody: • R – roślinny: siana, ziemi, torfu, mchu, kwiatów, traw • G – gnilny: pleśni, siarkowodoru, fekaliów, tęchlizny • S – specyficzny: chloru, fenolu, nafty, acetonu smoły Wody naturalne dzieli się ze względu na rodzaj i intensywność zapachu na klasy czystości.

11. Zapach wód z terenu Gminy Raba Wyżna

12. WNIOSEK • Na podstawie powyższych wyników ze względu na kryterium zapachu wody na terenie gminy zaliczane są do następujących klas: • rzeka Raba na terenie Rokicin, Sieniawy oraz potok Żeleźnica należą do pierwszej klasy czystości wody, • rzeka Raba płynąca na terenie Raby Wyżnej zaliczana jest do II klasy, czuć w niej wyraźny zapach roślinny, • rzeka Czarna Orawa odpowiada wodzie z III klasy czystości. Jest wyczuwalny w niej silny zapach gnilny.

13. Kolejną badaną cechą wód była ich twardość. Twardość wody ma bardzo silny wpływ na jej napięcie powierzchniowe im jest ono większe, tym trudniej zwilża ona wszelkie powierzchnie, na skutek czego trudno jest przy jej pomocy prać i zmywać naczynia. Dodatek detergentów powoduje zmniejszenie twardości wody. Posiada ona intensywny, metaliczny posmak i trudniej zaspokaja pragnienie, nie ułatwia gotowania - na ściankach instalacji i urządzeń minerały niesione przez twardą wodę tworzą widoczny osad. Badania twardości wody z rzek na terenie Gminy Raba Wyżna wykazały, że woda z rzeki Raba na terenie Sieniawy, Rokicin oraz z potoku Żeleźnica jest wodą średnio twardą. Miękka woda występuje jedynie na terenie Raby Wyżnej. Bardzo twarda woda znajduje się w Skawie – rzeka Skawa. WNIOSEK

14. Badania fizyczne Badania fizyczne wód objęły parametry takie jak gęstość wody, właściwości termodynamiczne, optyczne, oraz anomalną rozszerzalność i jej wpływ na świat.

15. GĘSTOŚĆ WODY, TEMPERATURA WRZENIA I WSPÓŁCZYNNIK ZAŁAMANIA ŚWIATŁA

16. wnioski Gęstość wody i lodu oraz współczynnik załamania wody zależą od zanieczyszczenia badanych wód. Jeżeli w wodzie znajduje się dużo bakterii, minerałów oraz drobnoustrojów wzrasta jej gęstość. Z pomiarów wynika również, że gęstość lodu jest mniejsza od gęstości wody. Związane jest to ze wzrostem objętości lodu w stosunku do objętości tej samej próbki wody. Ma to ogromne znaczenie biologiczne i nazwane jest „anormalnym rozszerzaniem wody.” Jak wynika z powyższych badań najbardziej zanieczyszczoną rzeką jest Raba, ponieważ w porównaniu z innymi próbkami ma ona największą gęstość i jej temperatura bardzo powoli wzrasta. Ma też duży współczynnik załamania światła.

17. Badania biologiczne Wody naturalne prawie zawsze zawierają mikroorganizmy, są nimi zanieczyszczone szczególnie otwarte zbiorniki wodne, do których spływają wody deszczowe oraz odprowadzane są ścieki. Intensywność rozwoju bakterii w wodzie uzależniona jest od warunków termicznych, warunków świetlnych, stopnia natlenienia i obfitości substancji pokarmowych. Przeprowadzone badania biologiczne obejmowały obszar o wymiarach 1m x 1m i uwzględniały następujące kryteria: brzeg rzeki, dno rzeki, szerokość rzeki, głębokość rzeki, prędkość nurtu rzeki, temperaturę wody, rośliny intruzy oraz organizmy bezkręgowe i kręgowe określające czystość wody.

18. BADANIA BIOLOGICZNE

19. wnioski Na podstawie powyższych danych stwierdzono, że woda w rzekach Rabie, Skawie i Czarnej Orawie jest średnio zanieczyszczona. Możemy ją zaliczyć do III klasy czystości, natomiast woda w potoku Kosiczne jest na pograniczu czystej i średnio zanieczyszczonej wody, ponieważ występuje w niej larwa jętki, widelnicy, kiełż zdrojowy i ośliczka.

20. JAK MOŻEMY POPRAWIĆ STAN CZYSTOŚCI WODY ZNAJDUJĄCEJ SIĘ W NASZYCH RZEKACH? Możemy tego dokonać poprzez: • Uszczelnianie szamb w zabudowaniach leżących blisko rzeki • Budowę dodatkowych oczyszczalni ścieków • Ograniczenie zużycia nawozów sztucznych i pestycydów w rolnictwie • Edukację ekologiczną mieszkańców • Osobiste dbanie o czystość rzek

21. DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ