بسم الله الرحمن الرحیم

1. بسم الله الرحمن الرحیم حمایتهای روانی- اجتماعی در بلایا و حوادث غیر مترقبه 1392

2. مقدمه: رویارویی و جدال انسان با پدیده های طبیعی پیشینه ای به بلندی تاریخ حیات انسان دارد. این پدیده ها بارها انسان را مقهور خود ساخته و چهره جغرافیایی بسیاری از جوامع را تغییر داده است.این سوانح هر ساله در جهان منجر به مرگ و معلولیت جسمی و روانی میلیونها نفر و صدمات مالی بسیاری میگردد. • کشور ما ایران در طول تاریخ با حوادث غیر مترقبه و بلایای طبیعی فراوانی دست به گریبان بوده و بنا به جایگاه جغرافیائی خاص جزو ده کشور بلاخیز جهان به شمار میرود . بر اثر این سوانح و بلایا ، افراد بسیاری جان خود را از دست داده و تعداد زیادی نیز از نظر جسمی و روانی آسیب دیده اند. آسیب دیدگان بلایا رنج و فشار روانی زیادی را تجربه کرده و نیازمند حمایتهای روانی هستند.

3. سلامت چیست و چه فعالیتهایی در بهداشت روانی صورت می گیرد. • سلامت: طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت،سلامت عبارت است از رفاه کامل جسمی،روانی و اجتماعی و نه فقط فقدان بیماری. • بهداشت روان:تامین،و حفظ و ارتقاء سلامت روان افراد جامعه است به گونه ای که آنها،نه تنها بیماری روانی نداشته باشند بلکه بتوانند کارهای روزانه خودرا به خوبی انجام دهند،از زندگیشان لذت ببرند و با افراد خانواده و محیط خود ارتباط بر قرار نمایند.

4. بلا یا سانحه چیست و انواع آن کدامند؟آسیب دیده به چه کسی گفته می شود؟ • بلا یا سانحه: یک پدیده محیطی شدید و ناگهانی با ابعاد وسیع و گسترده است که در جریان ان منطقه آسیب،نیازمند کمکهای خارج منطقه ای بوده و در نتیجه آن عملکرد فرد و جامعه مختل میگردد. • انواع بلایا • بلایای طبیعی:سوانحی هستند که در نتیجه عمل نیروهای طبیعی بوجود آمده و انسان در ایجاد آن نقشی ندارد مانند زلزله،سیل،آتشفشان،طوفان و گردباد،سقوط بهمن،خشکسالی و گرمازدگی،آتش سوزی جنگلها و غیره......

5. بلایای انسان ساخته:سوانحی هستند که منشاء وقوع آنها بطور مستقیم یا غیر مستقیم در کنترل انسان است مانند جنگ،آتش سوزی،حوادث جاده ای، نشت مواد رادیو اکتیوو غیره.....آسیب دیده:شخصی است که در اثر حادثه ای،از ادامه زندگی سالم خود چه از نظر جسمانی و چه از نظر روانی ، خانوادگی و اجتماعی محروم گردیده است

6. حمایت روانی در بلایا چیست؟ • فرآیندی است که در راستای تامین سلامت روانی آسیب دیدگان سوانح انجام می گیرد تا به آنها کمک کند به طور موثر خود را با فشارهای روانی ناشی از سوانح سازگار نمایند،کارهای روزانه خودرا به خوبی انجام دهند وبا افراد خانواده و محیط خود ارتباط مناسب بر قرار کنند. • تیم حمایت روانی و اجتماعی چه کسانی میباشند: • شامل روانپزشک،روانشناس و در صورت لزوم مددکار اجتماعی که پس از وقوع هر سانحه ای خدمات حمایت روانی – اجتماعی را در منطقه به افراد آسیب دیده ارائه می دهند.

7. واکنش روانی افراد در بلا یا چیست ؟ پس ازهرسانحه،افکار،احساسات و رفتارهایی دربین افراد بازمانده یا آسیب دیده و یا شاهد صحنه های دردناکی بوده اند،جریان پیدا میکند این افراد ممکن است عزیزان مورد علاقه خودرا از دست داده باشند،منزلشان تخریب شده باشد،شاهد صحنه های دردناکی مثل دیدن جنازه عزیزانشان،دیدن زجر و درد آسیب دیدگان و مجروحین و شنیدن فریادهای درخواست کمک از سوی دیگران بوده باشند وغیره.....

8. ویژگی های افراد در مراحل مختلف واکنش روانی در بلایا کدامند؟ افراد در رویارویی بابلایا و حوادث،واکنش هایی را از خود بروز میدهند که گاهی این واکنشها میتواند مارا در ارائه خدمات مناسب به آنها یاری دهد عبارتنداز: 1-مرحله تماس یا ضربه (چند دقیقه پس از حادثه) 2-مرحله واکنش یا قهرمان گرائی(در ساعات اولیه وقوع حادثه) 3-مرحله امیدواری و فراموشی غم(یک هفته تا چند ماه پس از حادثه) 4-مرحله مواجهه با واقعیت(2الی3ماه پس از وقوع حادثه) 5-مرحله تجدید سازمان(6ماه تا یک سال پس از وقوع) مراقب باشید در جریان بلایا افرادی را که دچار واکنشهای روانی شده اند بیماری روانی تلقی نکنید.این علائم واکنشی طبیعی به یک حادثه کامل غیر طبیعی است و در بسیاری از موارد در طول زمان تخفیف مییابد و از بین میرود.

9. گروه های آسیب پذیر در بلایا کدامند؟بلایا بر افراد اثر یکسانی ندارد و برخی نسبت به دیگران آسیب پذیری بیشتری دارند.کودکان،زنان،سالمندان و معلولین و کسانی که تنها زندگی می کنند یا منابع حمایتی و مالی کمتری دارند در موقع بلایا بیشتر دچار عوارض روانی میشوند. • علائم اختلالات روانی در افراد آسیب پذیر کدامند؟ • اضطراب تحریک پذیری و عصبانیت زیاد • افسردگی علائم اختلالات روانی شدید • توهم تجربه مجدد حادثه • هذیان علائم جسمانی مبهم بدون وجود بیماری جسمانی

10. چه کسانی را باید به پزشک مرکز ارجاع فوری داد؟ • 1-کسانی که قصد آسیب رساندن به خود را دارند.(خودکشی و افراد مزاحم) • 2-کسانی که دچار علائم بیماری روانی شدید شده اند. • 3-کسانی که تجربه مجدد حادثه در آنها پس از یک ماه هنوز ادامه دارد. • 4-کودکانی که دچار پسرفت شده اند،مثلا قبلا حرف می زدند ولی حالا نمی توانند حرف بزنند. • 5-کسانی که شدت مشکلات عصبی روانی آنها به حدی است که اظهار می کنند نمی توانند رنج رفته گانشان را تحمل کنند و یا در انجام امور روزمره خود ناتوانند.

11. چه آموزشهایی را باید به والدین کودکان آسیب دیده داد؟ • 1-برای شناخت ترس کودکان بهتر است با آنها ارتباط برقرار کرد . • 2-به سئوالات کودک خود صادقانه پاسخ دهند. • 3-کودکان نیاز به اطمینان بخشی و آرامش دارند. • 4-در کار روزانه و خواب و تغذیه شان تا حد امکان هماهنگی ایجاد کنند • 5-به نیاز های بهداشتی کودکان توجه کنند. • 6-رفتارهای غیر طبیعی کودکان را بپذیرند. • 7-کودکان را به کارهای نیکوکارانه تشویق کنند. • 8-انتظارات خودرا از کودکان در انجام تکالیف مدرسه کمتر کنند. • 9-مانع بازی و سرگرمی کودکان نشوند. • کودکان بیش ازهرزمان در شرایط بحرانی نیاز به بازی و تفریح دارند.

12. با ورود به منطقه حادثه دیده ، به عنوان امدادگر چه باید کرد ؟ • 1- با آسیب دیدگان ارتباط صحیح برقرار کنیم • 2-در انتقال مصدومین جسمانی به بیمارستان عجله نکنیم • 3- به افراد اطلاعات صحیح بدهیم • 4- افراد را از دیدن جنازه عزیزانشان محروم نکنیم • 5- مانع از ابراز احساسات افراد نشویم • 6- استراحت شبانه ضروری است .مردم را تشویق کنیم سر وصدای شبانه را کم کنند. • 7- برای آرامش بخشیدن به افراد از باورهای دینی خود آنها کمک بگیریم

13. 8- افراد را تشویق کنیم که در مراسم تشییع جنازه و نماز میت شرکت کنند اگر گروهی برگزار شود اثر مثبت تری خواهد داشت • 9- سعی نکنیم افراد را به زور از محل سکونت خود دور نکنیم • 10-آن ها را به شرکت در فعالیتهای اجتماعی ، ورزشی و بازسازی تشویق کنیم • 11- در صورتی علایم اختلالات روانی در افراد مشاهده کردیم در حدی که امکان دارد باعث آسیب به خود یا دیگران شود یا تحمل رنج برایش دشوار است حتما اورا به تیم حمایت روانی و اجتماعی معرفی کنیم

14. 12- کودکان را از والیدن جدا نکنیم • 13-در صورتی که اشیا یا لباسی از پدر یا مادری که فوت کرده باقی مانده آن را در اختیار فرزندش قرار دهید. • 14-حتی الامکان از تغییر مکان مداوم کودک خودداری کنید • 15- به نیاز های تغذیه ای و بهداشتی کودکان در تمام سنین توجه کنید • 16- امکانات بازی و سرگرمی برای کودکان فراهم کنید .بازی باعث انحراف توجه کودک از استرس می شود. • 17- برای این که دانش آموزان بتوانند افکار واحساسات خود را بیان کنند از روشهای نقاشی ، نگارش کمک بگیرند.

15. نکاتی در باره سوگ عزیزان • فرایند سوگ • 1-انکار فقدان • 2- درک فقدان • 3 -احساس ترک شدن و اضطراب • 4- احساس گناه • 5- احساس تهی بودن ، پوچی و بیهودگی • 6- همانندسازی با عزیز از دست رفته 7- افسردگی شدید • 8 - باز سازی

16. چه کمکی میتوانید بکنید؟ • سعی کنید: • 1- این افراد را تشویق به صحبت کردن کنید • 2-مانع گریه کردن فرد داغدار نشوید 3- متذکر شوید که جمع کردن و پنهان کردن تمام وسایل شخصی عزیز از دست رفته کمکی به فرد داغدیده نمیکند • 4 -قولی ندهید که نتوانید عمل کنید 5- از عبارت میفهمم چه احساسی دارید .همه چیز درست میشود خوداری کنید به جای آن از جملات سعی می کنم بفهمم چه احساسی داری. • 6-اگر افرادی بعد از گذشت 2 ماه هنوز مانند روزهای اول عزاداری میکنند به تیم حمایت روانی و اجتماعی هدایت کنید.

17. چگونه حمایتهای اجتماعی را فراهم کنیم؟ • افرادی که میتوانند مساله یابی و حل مساله کنند ا-ذهنی فعال و پرسشگر وپشتكار دارند • 2- به نقطه نظرات اهالی محل احترام می گذارند. 3- دلسوز مردم هستند و آگاهانه احساسات خود را برای رسیدن به • هدف کنترل میکنند. • 4-دور اندیش بوده و ابتكار عمل داشته باشند • 5- نسبت به مسائل عمیق فکر می کنند و صبور هستند. 6- انعطاف پذیرند به دور از تعصب و احساسات به مسایل فکر می کنند.

18. چگونه مسائل و مشكلات محله خود را شناسايي كنيم؟ • به دو روش فعال و غير فعال: • الف-روش فعال: • -استفاده ازآمار • -نيازسنجي شامل مشاهده مستقيم و مصاحبه • ب- روش غير فعال: • -ابلاغ از طرف مسئولين • -در جريان حوادث غير مترقبه و بلايا • -بروز شكايت و انتقاد

19. برای رفع فرسودگی شغلی خود چه باید کرد؟ • 1-کنترل و اداره استرس • 2-استراحت و خواب کافی و تغذیه مناسب ضروری است • 3-جلسات بازگوئی روانشناختی و گفتگوهای ساده و غیر رسمی راجع به بلایا با همکاران • 4-بخاطر داشته باشید که لازم نیست خودتان را بجای افراد آسیب دیده بگذارید • 5-اگر باتمام این کارها نتوانستید تسلط کافی بر اعمال خود پیدا کنید باید به تیم حمایت روانی و اجتماعی مراجعه کنید.