210 likes | 478 Views
CHAPTER 9. Sağlık Hizmetleri Piyasası. Sağlık Göstergeleri. Sağlık Göstergeleri (Devam). Sağlık Bakanlığı Bütçesi. So syal Sigorta (Sosyal Güvenlik). So sy al güvenlik – kişileri istenmeyen olaylara karşı korumak için devletin uyguladığı programlara denir. Örnekler Yaşlılık Aylığı
E N D
CHAPTER 9 Sağlık Hizmetleri Piyasası
Sosyal Sigorta (Sosyal Güvenlik) • Sosyal güvenlik – kişileri istenmeyen olaylara karşı korumak için devletin uyguladığı programlara denir. • Örnekler • Yaşlılık Aylığı • Sağlık Hizmetleri Yardımı • Malüllük Aylığı
Sağlık Sigortası Nasıl Çalışır? • Sigorta Primi; istenmeyen bir olayın ortaya çıkması durumunda ödeme yapılmasını garanti etmek için sigorta şirketine yapılan parasal ödemelere denir. • Beklenen Değer (Expected Value) • Beklenen Değer (EV) = Olayın gerçekleşme Olasılığı 1) * (Olay için Ödeme 1) + Olayın Gerçekleşme Olasılığı 2)*(Olay için Ödeme 2) + … + (Olayın Gerçekleşme Olasılığı n)*(Olay için Ödeme n)
Beklenen Değerin Hesaplanması (EV) Bir deste oyun kağıdından kart çekelim Kupa çekilmesi durumunda, 12 TL kazanılsın Karo, Sinek ve Maça çekilmesi durumunda, 4 TL kaybedilsin Kupa çekme Olasılığı = 13/52 = ¼ Karo, Sinek ve Maço çekme olasılığı = 39/52 = ¾ Beklenen Değer (EV) = (1/4)($12) + (3/4)(-$4) = $0 Beklenen değer; bir olayın meydana gelme olasılıkları ile ağırlıklandırıldığında bütün olası belirsiz çıktıların ortalama değeridir.
Neden Sigorta Poliçesi Satın Alınır? Aktüeryal Olarak Adil Sigorta Primi; belirli bir süredeki yapılan beklenen değer ödemelerine eşit prim miktarına denir.
Beklenen Fayda ve Risk Dengeleme • Beklenen Fayda (Expected Utility); bütün muhtemel belirsiz çıktılar için gerçekleşme olasılıklarına bağlı olarak ağırlıklandırılmış ortalama fayda düzeyidir. • Risk Dengeleme(Risk Smoothing); beklenmedik bir olayın gerçekleşmesi durumunda belirli bir düzeyde geri ödemeyi garanti etmek için ödeme yapılmasıdır.
İnsanlar Neden Sigorta Yaptırmak İster? B UB Fayda D UD UC C A UA Gelir 20,000 47,000 50,000
İnsanlar Yükleme Harçlı Sigorta Satın Alırlar Mı? • Risk Aversion • Risk Premium • Loading Fee
Sigortalama İle İlgili Bazı Kavramlar • Riskten Kaçınma (Risk Aversion); beklenmeyen bir olayın gerçekleşmesi durumunda geri ödemeyi garanti etmek için aktüeryal olarak adil prim seviyesinden fazlasını ödeme yönündeki tercih. • Risk Primi (Risk Premium); riskten kaçınan bireyin beklenmeyen bir olayın gerçekleşmesi durumunda geri ödemeyi garanti etmek için ödemeye razı olduğu ve aktüeryal olarak adil prim seviyesinden fazla olan miktar. • Yükleme Harcı (Loading Fee); sigorta şirketinin talep ettiği prim ile aktüeryal olarak adil prim seviyesi arasındaki farktır. Yükleme harcının hesaplanmasında kullanılan yollardan biri piyasa sigorta priminin elde edilecek geri ödemeye oranıdır.
Risklerin Birleşmesinin Rolü • Küçük nüfuslu Sigorta; sadece bir kişinin sigorta edilmesi durumunda meydana gelecek riskin finansal yükü sigorta şirketine transfer edilmiş olur. Sosyal açıdan risk azaltılmamış olur sadece transfer edilmiş olur. • Büyük nüfuslu Sigorta • Büyük Sayılar Kanunu (Law of large numbers)
Sağlık Sigortası Piyasasında Tersine Seçim (Adverse Selection in the Health Insurance Market) • Bilgi Eksikliği (Asymmetric information); ekonomik mübadeleye taraflardan birinin diğer tarafa oranla daha fazla bilgili olmasıdır. • Tersine seçim, mübadelede eksik bilgiye sahip tarafın tam olarak yanlış kişilerle mübadeleye girmesine denir.
Bilgi Eksikliği ve Tersine Seçim(Asymmetric Information and Adverse Selection)
Tersine Seçim Devlet Müdahalesini Haklılaştırır Mı? Bilgi Eksikliğinden Kaçınma Yolları. • Tecrübe Derecelendirmesi (Experience rating); sigorta şirketlerinin sağlık sigortası yapacakları kişileri hasta olma risklerine göre elemesi ve farklı prim uygulamasıdır. • Tecrübe derecelendirmesinde temel eksiklik genetik olarak hasta kimselerin çok yüksek prim ödemek zorunda kalması ya da sigorta piyasasından dışlanmalarıdır (eşitlik). • Toplumsal Derecelendirme (Community rating); değişik hastalanma riski olan kişilere tek bir prim ödenmesi suretiyle sağlık sigortası sağlanmasıdır (adalet).
Sigorta ve Ahlakî Risk (Insurance and Moral Hazard) • Ahlaki Risk (Moral hazard); Sigortalının sigorta nedeniyle değişen davranışları sonucunda sigortalınan olayın gerçekleşme olasılığının artmasıdır. • Katkı Payı (Co-payment) sigortalının sağlık hizmetlerinden sigorta çerçevesinde yararlanmak üzere her seferinde ödediği sabit miktar. • Co-insurance; sigortalının sağlık hizmetinin ne kadarlık maliyetine katlanacağını gösteren oran.
Ahlakî Risk (Moral Hazard) Fiyat Refah kaybı (deadweight loss) b a Sm P0 h .2P0 Dm 0 M0 M1 Yıllık Sağlık Hizmetleri
Sağlık Hizmetleri Piyasasındaki Diğer Piyasa Başarısızlıkları • Bilgi Problemleri (Information Problems); hastaların bilgilerinin eksik olması devletin uyguladığı düzenleme cinsinden müdahaleleri haklılaştırabilir. Doktor lisansının olması, YÖK tarafından akredite edilmiş bir tıp fakültesinden mezun olması, TUS sınavını başarmış olması vb. • Dışsallıklar (Externalities)
Sağlık Hizmetleri Piyasasının Etkin Hizmet Sağlamasını İstyor muyuz? • Pederşahi Devlet (Paternalism) sağlık insanların kendi ellerine bırakılamayacak kadar önemli bir konudur. • Sigortasızlar Sorunu? • Fırsat Eşitliği; bazı özel malların (eğitim, sağlık gibi) topluma maliyeti ve yararı ne olursa olsun, şartları ne olursa olsun herkese sunulması gerektiği düşüncesidir.