1.17k likes | 3.63k Views
MORFEM. Pokraj rijeke Raše krava repom maše. Jerbo gdje je Raša tu je dobra paša , tu je takva trava da bi svatko bio krava. Zvonimir Balog „Raša”. Raša - paša. / r /, /a/, / š /, / a / - / p /, /a/, / š /, / a /.
E N D
Pokraj rijeke Raše krava repom maše. Jerbo gdje je Raša tu je dobra paša, tu je takva trava da bi svatko bio krava. Zvonimir Balog „Raša” Raša - paša /r/, /a/, /š/, /a/ - /p/, /a/, /š/, /a/
najmanja jezična jedinica koja sama nema značenje, ali ima razlikovnu ulogu 30 slova abecede + otvornikie + samoglasno r
FONOLOŠKI UVJETOVANE ALTERNACIJE Jednačenje suglasnika po zvučnosti Jednačenje suglasnika po mjestu tvorbe Ispadanje (gubljenje) suglasnika zbog prirode samog fonema, odnosno drukčije raspodjele fonema unutar morfema
Morfološki UVJETOVANE ALTERNACIJE Nepostojano a Nepostojano e Prijeglas Navezak Vokalizacija Palatalizacija Sibilarizacija Jotacija Alternacije ije/je/e/i
Morfološki UVJETOVANE ALTERNACIJE uvjetovane su nekom gramatičkom kategorijom (padež, lice) ili tvorbenom kategorijom (umanjenica, uvećanica, zbirna imenica i sl.)
grč. morphē = oblik • škol-a najmanja jezična jedinica koja ima značenje N, ž. r., jd. temeljno značenje riječi
IZRAZ (označitelj) =MORF SADRŽAJ (označenik)
ALOMORF • varijanta morfema, tj. djelomično različiti izrazi morfema nog-a noz-i nož-ni
VJEŽBA • Odredi ALOMORFE. plov-, -pliv-, -plav- -pis-, piš- od-, ot- bliz-, blis-, bliž- htje-, hti-
SUPLETIVNI ALOMORFi • potpuno različiti alomorfiistoga morfema čovjek – ljudi ja – mene dobar - bolji
STRUKTURA MORFEMA • MONOFONEMSKA POLIFONEMSKA škol-a škol-a
Morfemska i slogovna granica Morfem može biti:
1. Kod duge množine imenica muškoga roda (dom-ov-i) 2. Kod nejednakosložne promjene imenica srednjega roda (ram-en-a)
VJEŽBA • 1. Podjela morfema prema POLOŽAJU. pra- djed -Ø rad iz- -a o- vrat -nik -Ø -a ne- -ic san -o- srednj, škol -ac -Ø na- gluh -Ø -i jabuč -n ne- plod -an -Ø čuv -ti pri- -a na- -ti lijep -i 2. Podjela morfema prema FUNKCIJI. Odredi stupce koji se odnose na rječotvorne i one koji se odnose na oblikotvorne morfeme.
Vrste osnove • osnova na koju dodajemo sufiks ili prefiks i tako tvorimo novu riječ • dobijemo je kada riječi maknemo oblikotvorni (relacijski, gramatički) morfem • P + K + S = oblikotvorna osnova
VJEŽBA • Određivanje rječotvorne i oblikotvorne osnove. cijeniti podcijeni ribič rib sustanar stanar ljet ljetn rukopisn rukopis