1 / 48

ANTZINAROAREN AMAIETA

ANTZINAROAREN AMAIETA. 6. GAIA. DBH 2. BIZANTZIAR INPERIOA. IV. mende bukaera – XV. mendea Erromatar Inperioa erdibitu Teodosio I (Handia) enperadorearen heriotzagatik Kristautasuna ezarri Barbaroekin tratua egin (soldatuak). Mendebaldeko inperioa. Honorio

viet
Download Presentation

ANTZINAROAREN AMAIETA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ANTZINAROAREN AMAIETA 6. GAIA DBH 2

  2. BIZANTZIAR INPERIOA • IV. mende bukaera – XV. mendea • Erromatar Inperioa erdibitu Teodosio I (Handia) enperadorearen heriotzagatik • Kristautasuna ezarri • Barbaroekin tratua egin (soldatuak)

  3. Mendebaldeko inperioa • Honorio • V. mendean bukatu germaniarren inbasioen ondorioz

  4. Ekialdeko inperioa edo Bizantiar inperioa • Arcadio enperadorea • XV. Mendean bukatu • Hasierako herrialdeak: Asia Txikia, Balkanetako penintsula, Siria, Palestina eta Egipto • VIII-IX. Mendeetan borroka ikonoklasta = erlijio-irudiak debekatu • VI. mendea goieneko aldia (Justiniano I) = Erromatar inperioaren handitasuna berreskuratu nahi

  5. Ekialdeko inperioa edo Bizantiar inperioa • Kanpaina militarrak • Mediterraneoan • Afrikako iparraldean • Italiar penintsulan • Hispaniako hegoaldean * Konstantinoplako Patriarkaren eta Erromako Aita Santuaren arteko liskarrak (Ekialdeko Zisma 1054) • Mendebaldea Aita Santuari leial • Ekialdea Konstantinoplako Patriarkari leial (Eliza Ortodoxoa)

  6. INPERIOAREN ANTOLAKUNTZA • Kristautasunak eragin handia gobernuan • Politika: • Estatu teokratikoa • Enperadorea (basileusa) = jainkoaren ordezkaria lurrean • Armadaren laguntza • Elizak pisu politiko handia

  7. INPERIOAREN ANTOLAKUNTZA • Ekonomia: • Oinarria: nekazaritza (nagusiki latifundioak) • Merkataritza ere oparoa (batez ere ehunen manufaktura) • Gizartea: • Hierarkizatua: • 1. Enperadorea • 2. Kleroak eta nobleak • 3. Armadako soldatuak • 4. Esklaboak, nekazariak eta merkatariak

  8. INPERIOAREN GAINBEHERA ETA AMAIERA XI. mendetik aurrera inperioaren gainbehera 1453an bukatu = Turkiarrek Konstantinopla hartu • Arrazoiak • Arabiarren eta turkiarren presioa • Probintzia aberatsenak konkistatuz. • Mugen aurkako erasoak ugari • Krialdi ekonomikoa • Gerra etengabeak nekazaritza murriztu eta merkataritza txartu. Ondorioak: • Landa-eremua hustu: hiriburura emigratu • Armada zatitu: gastu handia suposatzen zuen

  9. BIZANTZIAR KULTURA Greziar inperioaren eragina = esaten da kultura klasikoa transmititu • Hiru arlo nabarmendu: • Hezkuntza: aberatsen seme-alabak bakarrik • Artea eta letrak irakatsi batez ere • Hizkuntza: greziarrak latina ordezkatu hizkuntza ofizial bezala • Zuzenbidea: Bizantziok lege-kodea sortu • Justinianoren Kodea

  10. JUSTINIANOREN KODEA

  11. BIZANTZIAR KULTURA Erlijioari lotuta • Arkitektura • Erromatarren elementu batzuk hartu: ganga • Berrikuntzak: gurutze grekoko oinplanoa • Eraikuntzek: material pobreak • Harria • Adreilua • Barrualdeak aberastasunez beteak • Eskultura • Eskultura gutxi geratu dira

  12. SANTA SOFIA BASILIKA

  13. HOSIOS-LUKAS MONASTERIOA

  14. Pintura: tenpluen barrualdea edertzeko • Horma pintura • Ikonoak: guztiak erlijiosoak • Mosaikoak • Erromatar tradizioa • Eszena erlijiosoak • Bizantziar inperioaren historiako garaien adierazpenak

  15. MOSAIKOAK

  16. ISLAMA • Islamiar zibilizazioaren elementu bateratzailea • Erlijioa • VII. mendean sortu • Arabian • Jarraitzaileak musulmanak = sinestuna

  17. ISLAMA EZAGUTZEA • Monoteista = jainko bakarra • Liburu sakratua = Korana • Jainkoa = Ala • Profeta = Mahoma • Mahoma profeta = Buruzagi politiko eta erlijiosoa • Arabiako penintsulako zati handi bat konkistatu

  18. Sinestunaren bost betebeharrak: • Fede aitortza (shahada): Ala da jainko bakarra eta Mahoma da haren profeta • Otoitza (salat): Egunean 5 aldiz, Koraneko txatal batzuk errezitatu Mekara begira • Baraualdia (swam): Ramadan hilean. 10 urtetik gorakoek • Limosna (zakat): txiroei limosna ematea eta ondasunak partekatzea • Erromesaldia (hayy): Mekara joan behar bizitzan behin • Mahomen bizipenak eta esaerak jasotzen dituen idazkia = Sunna

  19. ISLAMAREN HEDAPENA • Inperioak VIII. Mendean = hedapenik handiena • Afrikako iparraldea eta Iberiar penintsulako zati handi bat • Inperioaren bilakaera • Jainkoak lurrean zuen ordezkaria = Kalifa • 632. urtean Mahoma hil = garai politiko berria hasi • Bi aldi/dinastia bereizi ziren

  20. Omeiatarren dinastia • 661. urtean • Hiriburua: Damasko • Antolaketa: politika eta ekonomiaren inguruan • Lurraldearen banaketa = emirrerrietan (probintziak) • Agintariak: gobernadorea + kalifaren ordezkaria (emirra) • Abbastarren dinastia • 750. urtean • Hiriburua: Bagdad • Antolaketa: ekonomia eta kulturaren inguruan • Txanponak sortu • Arabiera hizkuntza ofiziala

  21. EKONOMIA ETA GIZARTEA Gizartea = hiritarra = hierarkizatua *Hiria = ekonomia, erlijioa eta boterearen gunea *Arabiarrak = administrazioko eta armadako kargurik garrantzitsuenak *Arabiarrak ez zirenak = botere-eremuetatik baztertuta • Inperioaren ekonomiaren oinarria: • Merkataritza • Nekazaritza • Manufaktura *Merkataritza-bide garrantzitsuenak kontrolatu

  22. Labore garrantzitsuenak: • Zerealak • Frutak • Kotoia • Azafraia • Lihoa • Manufaktura industria nagusiak: • Larrugintza • Papergintza • Zeramika • Beiragintza • Oihalgintza

  23. ISLAMIAR KULTURA ETA ARTEA • Ekarpen kulturalak: • Hizkuntza eta literatura • Matematika eta astronomia • Teknologia berriak • Osasuna, medikuntza eta higienea • Artea • Arte sinkretikoa = beste kultura batzuetako arte-elementuak • Ez ziren asko garatu = pintura eta eskultura (Koranak debekatu irudiak gurtzarako erabiltzea)

  24. Arkitektura • Arkitektura eraikin garrantzitsuenak = hirietan • Erlijio eraikinak: meskitak eta madrasak • Eraikin zibilak: jauregiak • Ezaugarriak: • Dekorazio soila kanpoaldean • Portalea • Kupula • Apaingarri ugari barrualdean: • Patioak • Lorategiak • Iturriak • Irudi geometrikoak • Koraneko pasarteak… • Eraikuntza-material pobreak: • Kanpoaldean: buztina, igeltsua edo zura • Barrualdean: marmola, mosaikoak, magolanak…

  25. ARKU MOTAK

  26. ARROKAKO MESKITA (JERUSALEM)

  27. KORDOBAKO MESKITA

  28. Meskitaren egitura • Haram • Otoitz aretoa • Minarete • Dorrea • otoitzera deitzeko • Sabil • Iturria • Sahn • Patio nagusia • Minbar • Pulpitua • Quibla • Mekara begirako horma • Mihrab • Mekara begirako hobia

  29. ARTE TXIKIAK • Motak • Miniatura • Ainpagarria; Korana edertzeko • Geroago erabiltzen ziren: • Ipuinak • Fabulak • Medikuntza, astronomia eta zientziari buzuko liburuak • Zeramika • Ehungintza • Urregintza • Mosaikoak • Beiragintza

  30. INPERIO KAROLINGIOAFRANKOEN INPERIOTIK • Frankoak = V. Mendeko Galia Erromatarrean kokatutako herri germaniarra • VI. mendean lurralde osoa menderatu eta erresuma bat sortu • Monarkia ahula beraz noblezia indartu • 732an Karlos Martelek (noblea) Poitiersen islama Europan sartzea geldiarazi • 751an Pepin Laburra (Martelen semea) frankoen errege bihurtu • Dinastia Karolingioa onartzeko Aita Santuari lurrak eman = Eliz Estatua sortu (indarra) • 768an Karlomagno (Pepinen semea) errege izendatu = Europako zati handi bat konkistatu, Mendebaldeko Erromatar Inperioa berrezartzeko. • 800an Aita Santuak Karlomagno kristau-herriaren enperadore izendatu

  31. KARLOMAGNO

  32. INPERIOA • Antolakuntza • Karlomagnok Akisgranen (Alemania) ezarri hiriburua (Gortea bertan) • Enperadorea = botere politiko eta militarraren ordezkari gorena = Jainkozko zuzenbideko monarkia • Harreman feudalaren hasiera • Inperio handia = administrazio zabala sortu behar • Inperioa banatu eta zati batzuk nobleen esku utzi: • Konderria: Erregeak izendatutako noble batek gobernatu • Marka: defentsa-lurraldea, mugetan kokatua eta markes batek gobernatua • Missi Dominici = konde eta markesen jokabidea kontrolatzeko arduradunak • Nobleei feudoak eman = truke nobleek erregeari leialak

  33. EKONOMIA • Inperio nagusiki landatarra = lurra aberastasun-iturri nagusia • Jendea herrixkatan edo biztanle-gune txikitan sakabanatuak • Hiria ez da gehiago botere politikoaren eta eskulangintzaren gunea • Merkataritza murriztu

  34. GAINBEHERA • Inperioak Karlomagnoren erregealdian (768-814) iraun zuen bakarrik • Luis Errukitsua errege ahula zen • Ezin inperioari eutsi • Inperioa banatzea erabaki (843 Verdungo Ituna) • Nobleziak gero eta botere handiagoa • Ondioz sortu: • Frantziako Erresuma • Lotaringia • Germania

  35. PIZKUNDE KAROLINGIOA • Pizkunde Karolingioa = erromatarrek utzitako ondarean eta bizantziar tradizioan oinarritutako artea eta kultura • Kultura • Biztanle + nobleek = ez zekiten irakurtzen + idazten • Kleroek + ordena monastikoek = kultura-maila handia • Karlomagnoren ardura nagusiak • Administrazio eraginkorra lortzea • Irakaskuntza antolatu • Kultura bultzatu

  36. Irakaskuntza • Alfabetatzea sustatu • Eskolak sortu • Eskoletan: arteak eta zientziak ikasten ziren (salmoak, kantuak, kalkulua eta latina) • Monjeak ez zeuden prestatuta monasterio eta erlijio-zentroetan • Jendea ez zengoen prest monasterioetara joateko • Monasterioetan mota guztietako eskuizkribuak eskuz kopiatu eta zabaldu

  37. ARTEA Erromatar eta bizantziar tradizioen eragin nabaria zuen artea loratu • Arkitektura: • Lan asko eraikin: jauregiak, tenpluak eta monasterioak… • Materialak: • Hasieran: zura • Gero: Adreilua eta Harria • Ezaugarriak: • Erdi-puntuko arkuak • Zutabeak euskarri • Lanik ezagunetako bat: • Alemaniako Akisgran hiriko kapera palatinoa (erregearen hil kapena) • Pintura eta eskultura: • Aztarna gutxi geratzen dira • Mosaikoak: • Tenpluak edertzeko • Miniaturak: • Eskuizkribuak edertzeko • Inperio osoan lantegiak

  38. AKISGRANEKO KAPERA

  39. MAPA HISTORIKOAK NOLA INTERPRETATU • Informazio iturri baliagarriak → historia ikertzeko/ulertzeko • Gaikakoak dira • Mapa historikoa: historiako gertaerak geografikoki kokatu eta grafikoki jasotzen dituzten mapak dira. • Bi mota: • Estatikoa: une jakin bateko gertaera historiko bat jasotzen dute • Dinamikoa: egoera historiko baten bilakaera erakusten dute. • Kontuan hartzeko: • Izenburua: izena eta aztergaia • Legenda/argibidea: mapa interpretatzeko beharrezko informazioa

  40. Ikurrak: • Geziak: mugimendua adierazi • Lerro etengabeak: mugak adierazi • Lerro etenak: denbora laburrez menperatutako lurraldea • Lerro oker koskadunak: erresistentzia, defentsa antolatua edo blokeoa • Irudi geometrikodun lerroak: harresiak edo babes-lerroak • Bi lerro zuzen paralelo: herrialdeen arteko aliantza • Sua: jaikialdiak/matxinadak • Ezpata gurutzatuak: gudaldiak • Eraztun gurutzatuak: batasun dinastikoa/ezkontza • Gainean gurutzea duen zirkunferentzia: erlijio-guneak

  41. Azterketarako urratsak: • Eremu geografikoa eta garai historikoa kokatu/deskribatu • Mapa mota adierazi (estatiko edo dinamiko) • Egoera politikoa eta lurraldeak deskribatu • Datu ekonomiko, sozial eta kulturalak aipatu • Txosten bat idatzi datuekin

More Related