780 likes | 956 Views
OTYŁOŚĆ A DEPRESJA. dr n. med.JUSTYNA MATULEWICZ –GILEWICZ. Otyłość a depresja. Powszechna choroba metaboliczna związana z nadmiarem tkanki tłuszczowej >25% u mężczyzn i >30% u kobiet Bezpośrednia przyczyna otyłości-dodatni bilans energetyczny u osób z predyspozycją genetyczną
E N D
OTYŁOŚĆ A DEPRESJA • dr n. med.JUSTYNA MATULEWICZ –GILEWICZ
Otyłość a depresja • Powszechna choroba metaboliczna związana z nadmiarem tkanki tłuszczowej >25% u mężczyzn i >30% u kobiet • Bezpośrednia przyczyna otyłości-dodatni bilans energetyczny u osób z predyspozycją genetyczną • Podział otyłości wg wskaźnika masy ciała BMI nadwaga BMI 25-30,otyłość I stopnia BMI 30-35, otyłość II stopnia BMI 35-40,otyłość III stopnia wskaźnik powyżej 40
Otyłość a depresja • Otyłość skraca życie poprzez wielorakie konsekwencje metaboliczne • Powstaje cukrzyca, zawał serca, udar mózgu, NT, nowotwory piersi,endomertium,okrężnicy,zespół bezdechu, • Zwiększone ryzyko dyslipidemii, kamicy pęcherzyka żółciowego, hiperurikemii, choroby zwyrodnieniowej , • Cierpienie psychiczne –depresja,izolacja od otoczenia,ograniczenie aktywności ,zawodowej,ograniczenie korzystania z różnych form rekreacji i podejmowania pracy w wielu zawodach
Otyłość a depresja • Roczna chorobowość dorosłej populacji 6-12% • Odsetek wyższy u osób starszych, • Wzrost zachorowalności na depresję, • Zwiększona rozpoznawalność i poszerzenie kryteriów diagnostycznych, • Wzrost zachorowań poprzez starzenie się populacji,nasilenie negatywnego wpływu czynników środowiskowych i psychologicznych,wzrost liczby substancji chemicznych mogą działać depresjogennie
Otyłość a depresja • Przebieg przewlekły • Nawrotowość sięgająca 100% • Wieloletnie utrzymywanie się objawów u 10-20% pacjentów • Mała wrażliwość na leczenie • Wskaźnik samobójstw kilkakrotnie wyższy niż w populacji • 15-25% zgonów w depresji jest zamachem samobójczym
Otyłość a depresja • Współistnienie otyłości i depresji dotyczy głównie kobiet • Zwiększone ryzyko zgonu bezpośrednie i poprzez zwiększenie zapadalności na inne choroby • 40% pacjentów umrze przed 65 rokiem życia • Leczenie trudne,ze względu na wzajemnie indukowanie się objawów powinno być kompleksowe • Formy leczenia-farmakologiczne,psychoterapia,rehabilitacja zalecenie zmiany stylu życia • Zmiana nawyków żywieniowych,ograniczenie używek,ograniczenie czasu spędzonego biernie przed telewizorem,zwiększenie aktywności fizycznej i duchowej
Współistnienie cukrzycy i depresji • Obciążenia dotyczące chorych:konieczność stałego utrzymywania diety,przeprowadzania ćwiczeń fizycznych,inwazyjne monitorowanie glikemii,wielokrotne w ciągu dnia injekcje insuliny • Przebieg depresji u tych chorych gorszy • Czas leczenia do uzyskania remisji podobny • Mniej niż 10% po remisji pozostaje w niej 5 lat • Nawroty choroby co roku • Dorośli chorzy na cukrzycę typu 1 i 2- ocenia się ,że występi depresja w ciągu życia na 14,4-32,5 %
Współistnienie depresji i cukrzycy • Depresja bywa skojarzona z zaburzeniami osobowości jak niska samoocena,pesymizm,słaba koncentracja,utrata zainteresowania codziennymi czynnościami • Dorośli gorzej funkcjonują w życiu codziennym • Mają gorszą jakość życia • Mają gorszą kontrolę metaboliczną • Mają zwiększone ryzyko powikłań mikro i makroangiopatii • Niższe stężenie hemoglobiny glikolizowanej HbA1c zapowiada ustąpienie depresji
Współistnienie depresji i cukrzycy • Leki przeciwdepresyjne mogą mieć działanie diabetogenne • Fluoksetyna nie ma tego działania • Leczenie jest dłuższe ,nawroty występują częściej ,bardziej zdecydowane
Nefropatia cukrzycowa • Stałe utrzymujące się wydalanie albumin z moczem przekraczające 0,3 g /dobę u chorych na cukrzyce typu 1. Lub 2. Przy nieobecności innych chorób nerek • Czynniki patogenetyczne:genetyczne,hyperglikemia, hyperlipidemia,nadciśnienie tętnicze,nadmierne spożywanie białka ,palenie papierosów • Zalecenie PTD 2005 zmniejszenie ryzyka wystapienia nefropatii i/lub spowolnieniajej postepukonieczna bardzo dobra kontrola glikemii,RR,lipidów.U chorych na cukrzycę typ1. Po 5. Latach jej trwania i u wszystkich chorych na cukrzycę typ.2 od chwili rozpoznania 1 raz w roku oznaczyć mikroalbuminurię.
Nadciśnienie tetnicze • Najważniejszy problem w naszym zdrowotny i społeczny w naszym kraju • Główny czynnik ryzyka chorób układu sercowo naczyniowego(poza cukrzycą,zaburzeniami lipidowymi,otyłością, paleniem tytoniu i wywiadem rodzinnym) • Można skutecznie leczyć i przynosi to wymierne korzyści • W USA od 70 do 90r liczba zawałów serca i udarów mózgu zmniejszyła się o połowę
Nadciśnienie tętnicze • Rozpoznanie 140 i powyżej skurczowe oraz 90 i powyżej rozkurczowe podczas co najmniej dwóch oddzielnych wizyt następujących po pierwszej wizycie traktowanej jako przesiewowa Szacuje się obecnie ,że ludzie powyżej 64 r życia stanowią 12,3% populacji naszego kraju • Prawidłowy pomiar ciśnienia wymaga dostosowania wielkości mankietu do obwodu ramienia od 24 do 32 cm • U 65% respondentów obwód ramienia jest mniejszy niż 24 cm a u 11% przekracza 32 cm,u osób z otyłością u 22%
Nadciśnienie tętnicze • Wykrywalność nadciśnienia tętniczego w Polsce wynosi 67%,prawidłowa kontrola u wszystkich chorych 12,5 % • Leczenie niefarmakologiczne: -zastosowanie diety zalecono u 66% -zalecenie ograniczenia spożycia soli u 3/5 -zalecenie zwiększenia aktywności ruchowej 41% -zalecenie odstawienia alkoholu u 39% -ograniczenie palenia u 61%
Nadciśnienie tętnicze • Leczenie farmakologiczne-systematycznie 61%,nieregularnie 24% • Rodzaje leków moczopędne-30%,beta-adrenolityczne-33%,ACE inhibitory-53%,antagoniści wapnia –31% • U połowy pacjentów monoterapia • Jako przyczynę nadciśnienia pacjenci najczęściej wymieniają stres-39%,nadmierne jedzenie-37%,nadużywanie alkoholu -25%,palenie papierosów -22 %,dużo rzadziej wykazywano nadmiar soli w diecie-8% i siedzący tryb życia 7%.
Nadciśnienie tętnicze • Reasumując –rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego w Polsce30%,świadomość 67%,skuteczność leczenia-12.5% • Choruje 8,8mln dorosłych Polaków ,a lylko 1,1 mln spośród nich jest skutecznie leczonych • 8,5 mln Polaków ma ciśnienie wysokie prawidłowe i w związku z zagrożeniem rozwojem nadciśnienia powinno stosować aktywną profilaktykę
Nadciśnienie tętnicze • NLPZ zmniejszają działanie natriuretyczne diuretyków pętlowych i, w mniejszym stopniu ,diuretylów tiazydowych • Pod wpływem NLPZ dochodzi do zwiększonej reabsorbcji sodu i chlorków w kanalikach nerkowych • Dochodzi do zwiększenia poziomu potasu we krwi • Ostrożnie stosować diuretyk oszczędzający potas i inhibitor konwertazy z NLPZ • Betaadrenolityki wykazują zmniejszenie skuteczności • Obniżenie skuteczności ACE inhibitorów,antagoniści wapnie-brak wpływu
Ostra niewydolność nerek Justyna Matulewicz-Gilewicz
Ostra niewydolność nerek • Zespół kliniczny związany z gwałtownym,następującym w ciągu godzin lub dni upośledzeniem czynności nerek przebiegającym ze skąpomoczem lub bez skąpomoczu • Występuje retencja produktów przemiany azotowej • Zaburzenie homeostazy wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowe • WG Klasyfikacji RIFLE(Risk,Injury,Failure,Loss,End-stage) • Dochodzi do wzrostu poziomu kreatyniny w surowicy krwi 1,5 X(ryzyko),2X(uszkodzenie),3X(niewydolność)
Ostra niewydolność nerek epidemiologia • 172 przyp /mln/rok, z czego 22 przypadki wymagały HD -stężenie kreatyniny w surowicy progowe-500umol/l, • 486-620 przyp./mln/rok ,w tym 102 wymagające HD-stężenie progowe kreatyniny-300 umol/l, • Utrzymuje się postępujący wzrost częstości występowania ONN, • Rośnie odsetek ONN w czasie hospitalizacji jako powikłanie innych chorób, • OIT (5 ośrodków ameryk.,618 chorych)-30%- wcześniejsze uszkodzenie nerek,37%-choroba naczyń wieńcowych,29% -cukrzyca,21%-przewlekła choroba watroby; w czasie hospitalizacji –64% wymagało leczenia dializami;wczesna śmiertelność-37%
Ostra niewydolność nerek-epidemiologia • Zespoły niewydolności wielonarządowej ONN występuje u 5-20% chorych • OIT- ONN u 4,9% pacjentów • Posocznica o średnim nasileniu-ONN u 19% • Posocznica ciężka –ONN u 23% • Wstrząs septyczny-ONN u 51% • Śmiertelność w ciągu ostatnich 25 lat nie zmienia się i wynosi około 50%(duże ryzyko zgonu w zespole niewydolności wielonarządowej i posocznicy) • Pozostaje nieodwracalna –u 5% chorych dorosłych,u 16% -w podeszłym wieku
Ostra niewydolność nerek przyczyny • Przednerkowa spowodowana ostrym niedokrwieniem nerek- 55-60% • Nerkowa spowodowana ostrymi nefropatiami-choroby dużych i małych naczyń nerk. oraz kłębuszków,ostre uszkodzenie cewek nerk.-niedokrw. lub toks.,ostre cewkowo-śródmiąższowe ch. nerek- 35-40% • Pozanerkowa spowodowana ostrą niedrożnością dróg moczowych 5%
Przednerkowa ONN • Występuje wskutek zmniejszenia przepływu krwi przez nerki i prowadzi do spadku GFR • Przyczyny najczęstsze-krwotoki zewnętrzne i wewnętrzne,utrata płynów przez skórę,pp,nerki,przemieszczenie płynów wewnątrzustrojowe,hipowolemia względna np. w posocznicy ,gdy dochodzi do rozszerzenia łożyska wewnątrznaczyniowego,mały rzut serca w przebiegu ciężkiej jego niewydolności ,wstrząs kardiogenny,marskość wątroby • Hipotonia-leki,inhibitory prostaglandyn,inhibitory kalcyneuryny-cyklosporyna,takrolimus,ACE inhibitory
Przednerkowa ONN • Patomechanizm-struktury nerek,tkanka śródmiąższowa i cewki nerkowe są nieuszkodzone;hipowolemia powoduje spadek ciśnienia tętniczego,aktywacja przez baroreceptory sercowe i zatokę tętnicy szyjnej odpowiedzi neurohumoralnej;aktywacja układu współczulnego,układu RAA i uwalniania hormonu antydiuretycznego • Następuje utrzymanie ciśnienia tętniczego i przepływu krwi przez najważniejsze dla życia narządy-mózg i serce. • Dochodzi do zahamowania utraty sodu i wody przez gruczoły potowe,stymulacja pragnienia,retencja sodu i wody w nerkach
Przednerkowa ONN • Występuje rozszerzenie tętniczek doprowadzających krew do kłębuszka • Zwiększa się wytwarzanie wewnątrznerkowych prostaglandyn-prostacyklina ,prostaglandynaE2,kalikreiny,kinin ,tlenku azotu co również powoduje rozszerzenie naczyń wewnątrznerkowych • Skurcz tętniczek odprowadzających poprzez angiotensynę
Przednerkowa ONN -objawy • Polidypsja i poliuria (hiperglikemia,hipokaliemia) • Osłabienie mięśniowe (hipokaliemia i hiperkaliemia) • Kurcze mięśniowe • Zawroty głowy • Bóle brzucha i bóle w klatce piersiowej • Splątanie ,śpiączka(hiponatremia,hipernatremia,hiperglikemia) • Skąpomocz (zwiększona retencja sodu i wody w nerkach)
Przednerkowa ONN • Osoby szczególnie narażone na hipowolemię: -kobiety-więcej tkanki tłuszczowej niż mięśniowej, -chorzy powyżej 85 roku życia, -ciężki stan z uwagi na inne schorzenia przewlekłe lub zakażenia, -przyjmujący liczne leki, -stosujący środki przeczyszczające
Przednerkowa ONN-badania dodatkowe • Stężenie kreatyniny przekracza 1,5-2 mg/dl • Stężenie kreatyniny w moczu/stężenia kreatyniny w sur >40 • Stężenie azotu mocznika/stężenia kreatyniny w surowicy>20:1( występuje zwiększona bierna reabsorbcja mocznika wskutek zwiększonego transportu sodu i wody w proksymalnych cewkach nerkowych.Norma 10-15:1 • Zwiększa się dodatkowo przy zwiększonej produkcji mocznika w krwawieniu z pp,uszkodzeniu i rozpadzie tkanek,wzmożony katabolizm po glikokortykosteroidach
Przednerkowa ONN -badania • Badanie moczu-ciężar gatunkowy moczu > 1015, • Osmolalność moczu >450-500 mOsm?kg H2O • Osad moczu-najczęściej prawidłowy • Hipo- lub hiperkaliemia • Zaburzenia gospodarki sodowej i kwasowo-zasadowej • Hipernatremia u osób starszych • U wymiotujących i przyjmujących leki moczopędne może być zasadowica metaboliczna • Przy biegunce i w przetokach jelitowych-kwasica metaboliczna,we wstrząsie kwasica mleczanowa
Przednerkowa ONN -badania • Podwyższone wartości hematokrytu i stężenia albumin w sur (odwodnienie) • Pomiar OCŻ obniżony jako wykładnik późnorozkurczowy i miernik wyrzutu z lewej komory i przepływu tkankowego ,pozwala ocenić prawidłowe nawadnianie • FENa-frakcjonowane wydalanie sodu-(Na w moczu x crea w sur./Na w sur.x crea w moczu )X 100% jest<1% dla różnicowania w ostrej martwicy cewek >2%
Przednerkowa ONN-leczenie • Przywrócenie właściwej wolemii i przepływu krwi przez nerki • Leczenie choroby będącej przyczyną odwodnienia i hipotonii • Właściwa podaz wody i sodu • Ocena skuteczności-powrót czynności nerek do stanu prawidłowego lub sprzed epizodu odwodnienia w ciągu 24-72 h • Jeżeli nie obserwuje siępowrotu tzn ,że rozwinęła się ostra martwica cewek czyli ONN-nerkowa • Uzupełnienie płynów 50-100ml/godz;podanie ME przy krwawieniach
Przednerkowa ONN-leczenie • Podawanie leków moczopędnych osobie odwodnionej jest błędem. • Przy optymalnym nawodnieniu podaje się furosemid w dawkach wzrastających. • Początkowa dawka furosemidu 2x większa niż u osób bez niewydolności nerek. • Rola dopaminy niejasna i obecnie jej stosowanie uważa się za nieuzasadnione.
Nerkowa ONN • Niezapalna-ostra martwica cewek nerkowych-duże operacje chirurgiczne,urazy,stany cięzkiej hipowolemii,posocznica,oparzenia,operacyjne leczenie tętniaka rozwarstwiającego aorty brzusznej,toksyny,leki nefrotoksyczne,radiologiczne środki cieniujące,rozpuszczalniki organiczne,jady węży,mioglobina,po przeszczepie serca,wątroby, komórek macierzystych • Zapalna –ostre cewkowo śródmiąższowe zapalenie nerek,ostre -poinfekcyjne kzn,podostre kzn • W przebiegu choroby naczyń nerkowych
Nerkowa ONN • Wg PIKARD –niedokrwienie w 50%, • posocznica-19%, • ciężka hipotonia -20% • nefropatia kontrastowa-9% • antybiotyki-3% • rabdomioliza-3% • działanie inhibitorów kalcyneuryny-3%
Nerkowa ONN- zapalna • Gwałtownie postępujące pierwotne KZN:półksiężyce ,skapoimmunologiczne,anty-GBM • Wtórne glomerulopatie w układowych zapaleniach naczyń i chorobach układowych:zespół Wegenera,mikroskopowe zapalenie naczyń,toczeń rumieniowaty trzewny,zespół hemolityczno-mocznicowy,plamica małopłytkowa • Ostre śródmiąższowe zapalenie nerek:alergiczne(NLPZ,antybiotyki,inhibitory pompy protonowej,zapalenia autoimmunologiczne • Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek,PKZN
Nerkowa ONN zapalna –glomerulopatia anty -GBM • Wywołana przez p/ciała przeciw antygenom błony podstawnej ,wiążące łańcuch alfa 3 kolagenu IV błon podstawnych nerek i pęcherzyków płucnych • Hist –pat- zmiany ogniskowe segmentalne z ogniskami martwicy i zapaleniem śródmiąższu,w krótkim czasie przechodzi w rozlaną z półksiężycami • Obecne przeciwciała IgG linijne związane z błoną podstawną kłębuszka • P/ciała anty-GBM przeciwko antygenowi cytoplazmatycznemu granulocytów obojętnochłonnych (ANCA)
Nerkowa ONN zapalna – glomerulopatia anty -GBM • Zapadalność 0,5 –0,9 /mln/rok • Częściej mężczyźni w wieku 20-30 i 60-70 lat • Zespół nefrytyczny z krwinkomoczem lub krwiomoczem • Bóle okolicy lędźwiowej, nadciśnienie tętnicze,osłabienie ,rozbicie i utrata masy ciała,bóle mięśni i stawów • 60-70% zmiany w miąższu płucnym,z dusznością ,kaszlem ,krwiopluciem ,rzadziej z krwotokami z dróg oddechowych • W rtg płuc-plamiste zacienienia w polach płucnych wskutek krwawienia do pęcherzyków płucnych
Nerkowa ONN zapalna –glomerulopatia anty GBM • Bad.lab.-niedokrwistość,retencja par. przemiany azotowej • Przeciwciała anty-GBM w sur.,przeciwciała ANCA • Typowy obraz hist pat z bioptatu nerki i podobny w bioptacie tkanki płucnej-w bad.immunofl. linijne złogi wzdłuż błon podstawnych pęcherzyków płucnych • Leczenie-plazmafereza,HD,cyklofosfamid,GK,wentylacja mech. • Rokowanie-przypadki nieleczone –zgon w śród objawów onn i/lub krwotoku płucnego,przeżycie jednoroczne 75-90%(najważniejsze kryterium prognostyczne –stężenie kreatyniny w sur.w chwili rozp.
Nerkowa ONN zapalna- układowe zapalenie naczyń • Zajęcie drobnych naczyń obejmujących włośniczki kłębuszków nerkowych z rozwojem RPGN • Zalicza się :Ziarniniak Wegenera,mikroskopowe zapalenie wielonaczyniowe,zapalenie naczyń z krioglobulinemią,choroba Schonleina-Henocha ,skąpoimmunologiczne(paunci-immune) półksiężycowate KZN • Zapadalność 10-20 przyp/mln/rok,częstość wzrasta z wiekiem,najwyższa w przedziale 65-74 lata • Występują u 5% przypadków schyłkowej niewydolności nerek
Nerkowa ONN zapalna-układowe zapalenie naczyń • Etiopatogeneza-obecność krążących przeciwciał ANCA typu proteinazy3 lub mieloperoksydazy • ANCA wywołują wysiew: - toksycznych rodników tlenowych -prozapalnych cytokin -proteaz neutrofilów • Uszkodzenie komórek śródbłonka naczyń,rozwój zapalenia naczyń z ogniskami martwicy
Nerkowa ONN zapalna układowe zapalenie naczyń • Objawy ogólne-gorączka spadek masy ciała,bóle mięśni i stawów ,objawy rzekomogrypowe • Plamica na kończynach dolnych • Zajęcie płuc-duszność ,kaszel,krwioplucie • Zajęcie zatok obocznych nosa,oka,ucha środkowego • Bóle brzucha ,neuropatia obwodowa • Uszkodzenie trzustki ,wątroby
Nerkowa ONN zapalna-układowe zapalenie naczyń • Badania laboratoryjne-retencja parametrów przemiany azotowej,przeciwciała cANCA lub p ANCAw sur., • Hist-pat segmentalna martwica włóknikowata kłębuszków z obfitym naciekiem z granulocytów obojętnochłonnych, komórkowe półksiężyce-50%
Nerkowa ONN zapalna-układowe zapalenie naczyń • Pulsy metylprednizonu 7-14 mg/kg mc in v. Po HD+cyklofosfamid 0,5 g/m2 pc./mc na 6 godz przed HD+plazmafereza • HD codziennie • Skuteczność leczenia 85-93% • Nawrotowość choroby 30-50% • Konieczność podtrzymywania remisji azatiopryna ,cyklofosfamid lub metotreksat + niewielkie dawki kortykosteroidów przez 6-18 m-cy • Nawrotowość przy takim schemacie 15%
Nerkowa ONN zapalna-układowe zapalenie naczyń Rokowanie: • przeżycie roczne 84%, • pięcioletnie 76%, • 20-25% rozwija SPNN Niekorzystne prognostycznie: • Duże początkowe stężenie kreatyniny w surowicy • Znaczny białkomocz • Wysokie miano cANCA • Nawrotowość choroby
Nerkowa ONN zapalna-Nefropatia toczniowa • Występuje zajęcie nerek u 60% chorych • częściej u kobiet 8-12:1 • Etiopatogeneza-powstawanie przeciwciał przeciw własnym antygenom-przeciw podwójnie niciowemu DNA,nukleosomom (DNA-histony),rybonukleoproteinom • Nacieki T cytotoksycznych w tkance śródmiąższowej nerki
Nerkowa ONN zapalna-Nefropatia toczniowa • Białkomocz – 100% • Krwinkomocz – 80% • ONN 1-2% • RPGN 30% • Uszkodzenie cewek nerkowych60-80%
Nerkowa ONN zapalna-Nefropatia toczniowa • Morfologia-niedokrwistość,leukopenia,trombocytopenia • Przeciwciała przeciwjądrowe anty-dsDNA i anty-Sm(antygen jądrowy SM) • Przeciwciała antyfosfolipidowe-przedłużające czas krzepnięcia in vitro(lupus anticoagulant),ale nasilające gotowość zakrzepową in vivo • Aktywność dopełniacza-redukcja całkowitej aktywności towarzyszy większe obniżenie w zakresie C4 niż C3
Nerkowa ONN zapalna –Nefropatia toczniowa • Biopsja nerki hist-pat: -typIV rozlana rozplemowa glomerulopatia -typIIIA ogniskowa segmentalna z aktywną martwicą -zapalenie cewkowo-śródmiąższowa towarzyszące zmianom kłębuszkowym -ostre zapalenie cewek z obecnością w nich nacieków z limfocytów T „tubulitis” przy niewystępowaniu zmian w cewkach -odlewowe zakrzepy we włośniczkach kłębuszków – zakrzepowa plamica małopłytkowa