JAK PRACOWAĆ Z TEKSTEM LITERACKIM ?

1. JAK PRACOWAĆ Z TEKSTEM LITERACKIM ? Opracowała Anna Horodelska

2. Zasady tworzenia kryteriów rozwinięcia tematu na poziomie rozszerzonym • wstępne rozpoznanie utworu • b. część analityczna • c. część interpretacyjna • d. wnioski (podsumowanie)

3. Jak pracować z tekstem literackim? • Utwór jest CAŁOŚCIĄ i znaczy jako CAŁOŚĆ • Utwór jest powiązany systemem znaków – STRUKTURĄ • Każdy element tekstu pełni określoną funkcję i jest rozpatrywany na tle całości • Elementy utworu są funkcjonalnie powiązane i z tych powiązań wynikają ZNACZENIA • NAJWAŻNIEJSZE są relacje pomiędzy poszczególnymi elementami tekstu

4. Przebieg analizy tekstu – ogólne etapy UWAŻNE CZYTANIE TEKSTU *określ PROBLEMATYKĘ zgodnie ze wskazówka interpretacyjną *wybierz elementy, które pełnią zasadnicza funkcję WŁAŚCIWA ANALIZA *rozpoznaj i wyodrębnij elementy poddające analizie np. w liryce –sposób obrazowania, środki stylistyczne, typ monologu lirycznego itp., w epice postaci, wątki, motywy, sposób narracji itp. INTERPRETACJA UTWORU *sformułuj WNIOSKI na podstawie analizy utworu *określ KONTEKSTY np. prądy artystyczne, konwencję i tradycję literacką, gatunek, biografię i twórczość autora

5. Analiza i interpretacja utworu lirycznego - etapy

6. WSTĘPNE ROZPOZNANIE CAŁOŚCI • Poszukaj nadrzędnego sensu utworu oraz sprecyzuj zakres swoich poszukiwań (rozpisz temat maturalny, podziel go na czynności i słowa – klucze) • Sformułuj hipotezę interpretacyjną

7. NADAWCA - ADRESAT • Określ kto do kogo mówi oraz zwróć uwagę na: *kreacjępodmiotu lirycznego („ja liryczne”) *konstrukcję adresata monologu („Ty liryczne”) *relacje między podmiotem a adresatem: dystans (ja – ty; ja – wy) identyfikacja (my, ja – my) *sytuację liryczną (okoliczności wypowiedzi) *rodzaj liryki (bezpośrednia, pośrednia, wyznania itp.)

8. UKSZTAŁTOWANIE WYPOWIEDZI • JAK MÓWI? *określ konstrukcję wypowiedzi lirycznej (np. monolog, dialog, wyznanie) • W JAKIM GATUNKU SIĘ WYPOWIADA? *określ gatunek liryczny oraz powiąż go z charakterem wypowiedzi *określ konwencję utworu *określ język utworu • DOMINANTA KOMPOZYCYJNA (NADRZĘDNA ZASADA ORGANIZACJI TEKSTU) *wpływ kształtu utworu na przyjętą hipotezę interpretacyjną

9. TEMAT UTWORU • O CZYM MÓWI? *uwzględnij miejsca nacechowane znaczeniowo (tytuł, puenta, gatunek) *znajdź kluczowe wyrażenia i znaczące motywy kulturowe (MOTYWY I NAWIĄZANAI INTERTEKSTUALNE) • JAK WPISUJE SIĘ W POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCE POGLĄDY (KONTEKST MACIERZYSTY)

10. KONTEKSTY ORAZ SPOSÓB ICH WYKORZYSTANIA W ODCZYTANIU SENSU UTWORU *nawiązania przywołane w utworze bezpośrednio *inne nawiązania przywołane w utworze pośrednio (konteksty kulturowe: filozoficzne, estetyczne, historycznoliterackie; konteksty osobiste ucznia)

11. INTERPRETACJA UOGÓLNIAJĄCA *wynikająca z odczytania tezy interpretacyjnej *wynikająca z odczytania całości *wynikająca ze sposobu oceny i wartościowania

12. Analiza i interpretacja utworu epickiego - etapy

13. WSTĘPNE ROZPOZNANIE CAŁOŚCI • Poszukaj nadrzędnego sensu utworu oraz sprecyzuj zakres swoich poszukiwań (rozpisz temat maturalny, podziel go na czynności i słowa – klucze) • Sformułuj hipotezę interpretacyjną

14. NARRACJA – ŚWIAT PRZEDSTAWIONY • Określ obecność narratora *narrator ukryty za światem przedstawionym *narrator ujawniający swoją obecność przez komentarze, oceny, przewidywanie zdarzeń itp.

15. Określ sytuację narracyjną, czyli: *okoliczności wypowiedzi *obecność adresata i jego wpływ na kształtowanie wypowiedzi *usytuowanie narratora wobec świata przedstawionego np. abstrakcyjny, osobowy

16. Określ postawę narratora, która może być: *sprawozdawcza *informacyjna *interpretująca *oceniająca *dygresyjna * postawy narratora mogą się wzajemnie przenikać np. postawa sprawozdawczo – informacyjna, interpretująco - oceniająca

17. Analizuj wypowiedź i język narratora *wskaż rozwiązania i nawiązania stylistyczne *określ sposoby uobecniania się narratora i adresata narracji • Scharakteryzuj narratora (czy jest np. Wiarygodny, ironiczny, zaangażowany, kreator) • Określ wpływ relacji na kształt świata przedstawionego (czy jest np. chronologia zdarzeń, subiektywizm, obiektywizm)

18. UKSZTAŁTOWANIE ŚWIATA PRZEDSTAWIONEGO • Określ sposób prezentacji świata przedstawionego: *hierarchia podstawowych elementów świata np. akcja, czas, postaci etc. *sposób konstruowania świata przedstawionego *zasada motywacji (np. realistyczna, fantastyczna, groteskowa) *pozycja narratora wobec świata przedstawionego (informacyjna, interpretująca etc.)

19. OGÓLNY SENS UTWORU • O czym mówi? *uwzględnij miejsca nacechowane znaczeniowo (tytuł, początek, koniec, gatunek, dosłowne lub metaforyczne znaczenie) *znajdź kluczowe wyrażenia i motywy kulturowe *wykorzystaj przywoływane w utworze konteksty *określ relację między analizowanym fragmentem a całością tekstu

20. NA KONIEC!!!!! • Przejdź do interpretacji uogólniającej w tym celu: *odwołaj się do tezy interpretacyjnej *przedstaw swój sposób oceny i wartościowania

21. Analiza i interpretacja utworu dramatycznego - etapy

22. Dramat różni się od utworu epickiego: • Brak jest w nim narratora • Najważniejszy jest świat przedstawiony i wypowiedzi bohaterów • Istotną wagę stanowi tekst poboczny

23. WSTĘPNE ROZPOZNANIE CAŁOŚCI • Poszukaj nadrzędnego sensu utworu oraz sprecyzuj zakres swoich poszukiwań (rozpisz temat maturalny, podziel go na czynności i słowa – klucze) • Sformułuj hipotezę interpretacyjną

24. UKSZTAŁTOWANIE ŚWIATA PRZEDSTAWIONEGO • Określ sposób prezentacji świata przedstawionego: *hierarchia podstawowych elementów świata np. akcja, czas, postaci etc. *sposób konstruowania świata przedstawionego *zasada motywacji (np. realistyczna, fantastyczna, groteskowa)

25. Ogólny sens utworu • O czym mówi? *uwzględnij miejsca nacechowane znaczeniowo (tytuł, początek, koniec, gatunek, dosłowne lub metaforyczne znaczenie) *znajdź kluczowe wyrażenia i motywy kulturowe *wykorzystaj przywoływane w utworze konteksty *określ relację między analizowanym fragmentem a całością tekstu

26. Na koniec!!!! • Przejdź do interpretacji uogólniającej w tym celu: *odwołaj się do tezy interpretacyjnej *przedstaw swój sposób oceny i wartościowania