İMBT

1. İMBT BİLİŞİM SİSTEMLERİNE GİRİŞ DERS 2

2. Girdi İşlenme Süreci Çıktı Sistem Nedir ? • Sistem : Ortak bir amaç doğrultusunda çalışan birbiri ile ilişkili bileşenlerin bütününe(tümüne) verilen isimdir.Sistemin fonksiyonu(amacı) girdileri işleyip çıktı formuna çevirmektir. • Veriler işlenme süreci için girdi kabul edilir ve işlenme süreci sonunda çıktı olarak bilgi elde edilir. • Sistemin performansını ölçmek için bir geribesleme(feedback) mekanizması gereklidir.Ayrıca bu geribesleme mekanizmasının gönderdiği verileri işleyip değerlendirebilecek bir kontrol mekanizması gereklidir.

3. Kontrol Geribesleme Girdi İşlenme Süreci Çıktı Jenerik Sistem Modeli

4. Sistem Bileşenleri • Girdi (işlendiğinde çıktı üretilebilen) işlenmemiş veriler / gözlem sonuçlarıdır. • Girdiler işlenme süreci sonunda çıktılara çevrilirler. • Çıktı sistem tarafından üretilen son(tamalanmış) üründür. • Sistem performansı hakkındaki bilgiler geribesleme mekanizması sayesinde sağlanır. • Sistemin belli kısımlarında değişiklikler gerekiyorsa bu değişiklikler kontrol mekanizması tarafından düzenlenir. • Kontrol mekanizmasının bir diğer görevi de sistemin bir bütün olarak hatasız çalışmasını sağlamaktır.

5. Diğer Sistem Karakteristikleri • Sistem bileşenlerinin birlikte varmak istediği ortak amaca sistem hedefi adı verilir. • Sistemler hiçbir zaman tüm ortamdan izole olmuş biçimde çalışmazlar, sistemler diğer iç ve dış sistemlerden oluşan bir sistem çevresi içinde çalışırlar. • Sistem faaliyet alanları (kapsamı) sistem sınırı ile sınırlıdır. • Sistem sınırları sistem ile çevre arasındaki bir arayüz olarak da tanımlanabilir. • Sistemler bazen çok karmaşık yapıda olup alt-sistemlerden (alt-sistemlerin bir araya gelmesi sonucu) oluşabilirler.(subsystem) • Birden çok alt-sistemin birleşmesinden oluşan sistemlere üstsistemler denir.(suprasystem)

6. Bilişim Sistemi Nedir ? • Bilişim sistemi ham veriyi ( bir işletmenin planlama, kontrol, koordinasyon aktivitelerine ,yönetimsel karar verme ve üretim süreçlerine katkıda bulunmak üzere) birbiri ile ilişkili bileşenleri aracılığı ile işleyen , saklayan, kontrol eden ve çıktı (ürün) olarak bilgi üreten sistemlerdir. • Bilişim sistemlerinde veri kaynaklarından alınan veriler bilgi ürünlerine dönüştürülür. • Bilişim sistemleri için bilişim teknolojisi gerek-şart(olmazsa olmaz) değildir. • Bazı tanımlamalarda bilişim sistemlerinin özellikle karar verme sürecine destek vermek için kullanıldığı belirtilir.Bu ifade de tam doğru değildir çünkü organizsayonda karar verme sürecinde bilişim sistemleri gerek-şart (olmazsa olmaz) değildir. • Organizasyon kelimesinden yalnızca kar amaçlı organizasyon anlaşılmamalıdır.

7. Bilişim Sistemlerini Destekleyen Kaynaklar • İnsan Kaynakları : Sistemi kuran, destek veren ve işleten kişiler • Donanım Kaynakları : Bilgisayar Donanımı, Telefon, Faks, Video Knf. • Yazılım Kaynakları: Yardım Kitapçıkları, Öğretici Bilgiler • İletişim Kaynakları :Ağ donanım ve yazılımı • Veri Kaynakları : Veritabanları,Kağıt dosyalar,Gözlem Sonuçları Bilişim Teknolojisi / Bilişim Sistemleri farklı konseptlerdir.BT bütün olarak teknolojiyi temsil ederken BS teknolojinin günlük hayata uygulanmasından bahseder. Bu ders içerisinde bu noktadan sonra Bilişim Sistemleri deyimi Bilgisayar Tabanlı Bilişim Sistemi anlamında kullanılacaktır.

8. Bilgisayar Kullanımının Avantajları / Dezavantajları • Hız (+) • Hesaplarda Kesinlik (+) • Güvenilirlik (+) • Programlanabilirlilik (+) • Karar Verme Yeteneği / Deneyim (-) • Doğaçlama Yeteneği / Esneklik (-) • Yenilikçilik / Yaratıcılık (-) • Sezgi(-) • Niteliksellik (-)

9. Bilgisayar Kullanımının Dezavantajları • Karar Verme Yeteneği / Deneyim (-) Yapay zeka sistemleri düşünülmediğinde bilgisayarların kendi kendine karar verme yetenekleri yoktur. • Doğaçlama Yeteneği / Esneklik (-) Bilgisayar sistemlerinin beklenmedik durumlara tepki verme yetenekleri sınırlıdır. • Yenilikçilik / Yaratıcılık (-) Bilgisayarlar insan yaratıclığından uzaktır. • Sezgi(-) Kişilerin ruhsal ve psikolojik durumları karar verme ve verilen kararı açıklama sürecinde bilgisayarlar tarafından değerlendirilmez. • Niteliksellik (-) Kararların niteliği karar veren kişinin tecrube ve yeteneği ile de doğrudan alakalıdır.

10. Bilişim Sistemleri Uygulama Alanları • Örnek olarak yöneticilerin stratejik seviyede karşılaştıkları problemleri ele alalım.Bu seviyede bu seviyedeki kararlar hatırlanacağı gibi yapısal değildir ve yine kararlarda yöneticinin bilgi ve tecrübesi önemli rol oynar bilişim sistemlerinin en az uygulamada olduğu seviye stratejik seviyedir. • Operasyonel seviyede karar vermeyi kolaylaştırmak için detaylı bilgilere ihtiyacımız vardır.Bilişim sistemleri bu detaylıu bilgiyi üretmek amacı ile bu seviyede oldukça sık kullanılır. • Taktiksel seviyede de kullanılan bilişim sistemleri mevcuttur.

11. Veri İşleme Türleri • Veri İşleme : Geniş ölçekteki ham veriyi işleyerek bilgi haline getirmektir • i) Atomik İş İşleme Sistemleri : Para çekme işlemleri sonucunda oluşan verilerin işlenmesi, barkod sistemleri kullanılarak stok kontrol verilerinin işlenmei • ii) İşleme Kontrol Sistemleri :İşleme sonucunda oluşan verileri kontrol ederek işlemenin kontrolünü sağlayan sistemlerdir.

12. Bilişim Sistemleri Kategorileri • Operasyonel Bilişim Sistemleri:Atomik iş işleme sistemleri, işleme kontrol sistemleri,iletişim sistemleri. • Atomik iş işleme sistemleri • İşleme kontrol sistemleri • Ofis Otomasyon Sistemleri • Yönetim Bilişim Sistemleri • Karar Destek Sistemleri • Bilgi Raporlama Sistemleri • Yönetici Bilgi Sistemleri • Diğer • Uzman Sistemler • Son Kullanıcı Destek Sistemleri • Stratejik Bilişim Sistemleri

13. Atomik İş İşleme Sistemleri • Atomik iş verilerini kaydeden ve işleyen bilişim sistemleridir.Atomik işler yığın işleme veya gerçek zamanlı işleme teknikleri ile işlenir. • Gerçek zamanlı veri işlemede olay(atomik iş) ile veri işleme aynı zamanda gerçekleşir.Gerçek zamanlı veri işlemenin en güzel örneği bankaların kullandığı atm terminalleridir. • Yığın işleme tekniğinde veri belli zaman aralığında topluca işlenir.Yığın işlemenin en güzel örneği telefon faturalandırılmasıdır.

14. İşleme Kontrol Sistemleri • İşleme kontrol sistemleri üretimi kontrol etmek ve ve üretim faaliyetlerini desteklemektir.Tekstil endüstrisinde kullanılan CNC (Computer Numerically Controlled ) makineleri bu tip sistemlere iyi bir örnektir. • CNC makineleri sensörleri aracılığı ile üretimi etkilileyen faktörler hakkında bilgi toplarlar.Bu bilgiler gerçek zamanlı olarak işlenir ve sistemin çalışması bu bilgiler ışığında yeniden düzenlenir.

15. Ofis Otomasyon Sistemleri • Bilişim teknolojisi kullanarak bir ofisteki etkinliği arttırmak , tipik bir ofiste tekrarlanan işleri bilişim teknolojisi desteği ile kolaylaştırmak üzere tasarlanmış sistemlerdir. • Ofis otomasyon sistemleri iletişimi kolaylaştırmak ve verimliliği arttırmak amacı ile de kullanılır.

16. Bilgi Raporlama Sistemleri • Bilgi Raporlama Sistemleri yöneticilerin günlük aktivitelerinde kullanacakları bilgileri içeren raporlar üretirler.Üretilen raporlar bilgisayar ekranından izlenebilen formda yada standart yazılı rapor formunda olabilir. • Yöneticilere rapor üç değişik durumda verilir. • 1.)Yöneticinin bilgiye kısa sürede (anlık) ulaşma ihtiyacı doğduğunda • 2.)Periyodik Olarak • 3.)Sistemde / Organizasyonda beklenmeyen bir durum ortaya çıktığında

17. Karar Destek Sistemleri • Yöneticilerin karar verme aktivitelerini destekleyen sistemlerdir.Bu tür sistemler ihtiyaç duyulduğu anda bilgi üretirler(ad hoc-as needed). • Sistem kullanıcılar ile etkileşimde bulunarak bir iş probleminin çözümüne yardımcı olacak bilgiyi üretir. • Bazı karar destek sistemleri kullanıcıya problemin tanımlanmasında ve daha yapısal bir biçimde ifade edilmesinde yardımcı olurlar. • Bazı karar destek sistemleri de bir durum modeli üreterek ve bu model durumda değişik parametrelere değişik değerler vererek (what-if sorgulaması yaparak) bu durum modelinin değişen şartlar altında nasıl değişeceğini belirler.

18. Yönetici Bilgi Sistemleri • Orta kademe yönetim tarafından kullanılan bu sistemler, bu seviyedeki yöneticilerin organizasyonun hedeflerine ulaşması için gereken bilgileri yönetmesini sağlar. • Ayrıca orta kademe yöneticilerinin günlük aktivitelerini daha etkin ve üretken bir biçimde düzenlemesini sağlar.Kişisel bilgi sistemi bu sistemlere bir örnektir.

19. Uzman Sistemler • Uzmanların bilgilerini ve tecrubelerini o konuda uzman olmayanlara aktarmak amacı ile kurulmuş sistemlerdir. • Uzman sistemler bir bilgi tabanı bir sonuc cıkarma motoru ve kabuk’tan oluşurlar. • Bilgi tabanı o konu ile ilgili tüm bilgilerin toplandığı yerdir. • Bu sistemlerde bilgiye ulaşmak için uzman sistem algoritmaları kullanılır.

20. Son Kullanıcı Sistemleri • Son kullanıcıların günlük aktivitelerine yardımcı olan programlardır.Kelime işlemciler en yaygın kullanılan örnektir. Stratejik Bilişim Sistemleri • Organizasyonlarda bilişim teknolojisi kullanılarak stratejik avantaj yaratmak için kullanılan sistemler bütünüdür.