بسم اللّه الرحمن الرحيم

1. بسم اللّه الرحمن الرحيم

2. موضوع: افت تحصيلي در دانش‌آموزان دکتر الهه محمد اسماعيل

3. تعريف افت تحصيلي و مفاهيم مرتبط با آن مثل تكرار پايه مردودي افت تحصيلي آموزش و پرورش تمامي جوامع، در پايان هر سال تحصيلي با مواردي چون مسأله افت تحصيلي و به هدف رفتن نيروي انساني كارآمد و صرف هزينه‌هاي گزاف روبرو بوده است در تبيين دلايل افت تحصيلي ضروري است اين پديده و چيستي آن توضيح داده شود. 1. افت تحصيلي كاهش عملكرد تحصيلي دانش‌آموز از سطح رضايت‌بخش به سطحي نامطلوب است 2. شكست يا افت تحصيلي عبارت است از ترك تحصيل زودرس، تكرار پايه در نظام آموزش و پرورش 0ترك تحصيل زودرس عبارت است از وضع دانش‌آموزي كه پيش از پايان آخرين سال يك دوره آموزشي كه در آن ثبت‌نام كرده است آن دوره را زودتر رها مي‌كند. 0تكرار پايه عبارت است تكرار يك كلاس براي دانش‌آموزي كه در همان كلاس پايه‌اي كه در سال قبل به سر مي‌برده به تحصيل ادامه دهد.

4. 3. افت تحصيلي به معناي نزول از يك سطح بالاتر به سطحي پايينتر است. 4. بنا بر آنچه آمد و بر مبناي تعريف پذيرفته شده يونسكو افت تحصيلي حاصل تلاقي دو پديدة ترك تحصيل و مردودي در سيستم آموزشي ترك تحصيل افت تحصيلي مردودي

5. ابعاد افت تحصيلي 1. در سطح خانواده 2. در سطح مدرسه 3. در سطح اجتماع 4. در سطح دانش‌آموز كه موضوع مورد بحث است كه به شرح زير ارائه مي‌شود 0 مشكلات شناختي 0 مشكلات حسي و حركتي 0 اختلالات عاطفي رفتاري و مسائل وابسته

6. عوامل فردي يا عوامل مربوط به كودك در ارتباط با افت تحصيلي عبارتند از :‌ مشكلات شناختي 1- نارسايي هوشي يا ذهني ( عقب ماندگي ذهني) 2. ناتواني يادگيري ويژه الف – ناتواني يادگيري تحصيلي ب – ناتواني يادگيري تحولي

7. الف – ناتواني يادگيري تحصيلي 1. اختلال در نوشتن 2. اختلال در خواندن 3.اختلال در حساب 4. اختلال در املاء و انشاء

8. ب – ناتواني يادگيري تحولي 1. توجه 2. حافظه 3.ادراك 4. تفكر و زبان شفاهي

9. مشكلات حسي – حركتي 1.ناشنوايي 2.نابينايي 3.جسمي – حركتي

10. اختلالات عاطفي – رفتاري 1. افسردگي 2. اضطراب 3. نافرماني مقابله جويانه 4.اختلال سلوك 5.وسواس 6.مشكلات درون نمود 7.مشكلات برون نمود

11. شرايط و مسائل وابسته 1.كاهش عزت نفس 2.كمبود انگيزه 3.بيان عاطفي نامناسب 4.خلق نامناسب 5.قابليت انعطاف پذيري پايين

12. آمار نرخ ماندگاري دانش‌آموزان تحت پوشش آموزش و پرورش استثنايي و بررسي شيوع هر يك از اين اختلالات اهميت پرداخت دست‌اندركاران نظام آموزش و پرورش را به مسئله افت تحصيلي بيشتر مي‌نماياند آمار نرخ ماندگاري دانش‌آموزان استثنايي از پايه اول تا پنجم

13. شيوع ناتوانائيهاي يادگيري لرنر (1997) دامنه اين اختلال را 1 تا 30 درصد در پژوهشهاي مختلف گزارش كرده است ريسكي (1979) دامنه شيوع اين اختلال را 3 تا 15 درصد گزارش نمودند. بهرنگي (1376) حدود 9 درصد دانش‌آموزان شهر تهران در يك يا چند زمينه دچار نارسايي يادگيري هستند. مرويان (1376) ميزان شيوع اختلالات يادگيري را 8 درصد ذكر كرده است. نريماني و رجبي (1384) در استان اردبيل ميزان شيوع اختلالات يادگيري را 13 درصد . در مناطق مختلف بين 9/11 تا 3/14 درصد گزارش كرده است و اين نرخ در پايه‌هاي مختلف به شرح زير است : پايه سوم پايه چهارم پايه پنجم دختر 8/13 12 12 پسر 3/12 1/12 3/18

14. معيني (1373) ميزان شيوع حساب نارسايي را 88/11 گزارش كرد. زارع (1375) شيوع حساب نارسا را 7/4 گزارش كرد. سيدرضا فلاح‌چاي (1374) ميزان شيوع اختلالات يادگيري خواندن و نوشتن را 11/2 نشان مي‌دهد بهرنگي (1376) درصد اختلال خواندن را 6/5 اختلال املاء را 2/2 و اختلال رياضي 2/5 گزارش نموده است. رمضاني (1380) ميزان شيوع اختلال حساب را 7/1 براي پسران و 5/3 براي دختران گزارش نموده است.

15. همانطور كه در جدول زير مشاهده مي‌شود در شرايط كنوني از تعداد كل مراجعين به مركز مشكلات ويژه يادگيري تعداد اندكي از دانش‌آموزان تحت آموزش و بازپروري قرار گرفته‌اند اين مسأله نشانگر آن است كه بخش زيادي از اين كودكان نمي‌توانند از خدمات تخصصي لازم بهره‌مند شوند و اين مسأله به گسترش هر چه بيشتر افت تحصيلي در جامعه دانش‌آموزي منجر گرديده است.

16. آمار تعداد كل مراجعين و دانش‌آموزان تحت آموزش و بازپروري مراكز آموزشي دانش‌آموزان داراي مشكلات ويژه يادگيري

17. شيوع اختلالات عاطفي / رفتاري - كميته بهداشت جهاني (1990) : اختلالات رواني و عاطفي ،6/13 2تا4 درصد اختلالات شديد 8تا10 درصد اختلالات ديگري كه نياز به درمان دارد - كميته بهداشت جهاني (1998): ميزان شيوع اختلالات رفتاري بين كودكان 3 تا 15 سال ، 5 تا 15 درصد - محمد خاني، شهرام (1387) : مقطع ابتدايي و راهنمايي ،7/32 - ابوالقاسمي ،عباس (1382): مقطع ابتدايي 5/15 اختلال سلوك 3 درصد اختلالات هيجاني 2 درصد پيش فعالي 4/3 درصد بي اعتنايي مقابله جويانه 6/2 درصد

18. شيوع اختلالات عاطفي / رفتاري - مرادي ،شهرام (1384) : در مناطق شهري 9/10 درصد ، در مناطق روستايي 6/4 درصد - مهريار (1380) : شيراز 22 درصد دختران ،27 درصد پسران ، در تهران 29/34درصد (43/27 دختران و 14/41 درصد پسران ) اختلالات عاطفي : 29/14 اضطراب 14 درصد (شايعترين اختلال ) مشكلات جسماني 3/8 درصد پيش فعالي 14/13 درصد نافرماني 12 درصد اختلال سلوك 57/12 درصد

19. رابطه اختلالات عاطفي و ناتوانيهاي يادگيري پژوهشهايي متعددي مشكلات عاطفي ، رفتاري واجتماعي را به ناتوانيهاي يادگيري پيوند مي‌دهند از جمله : تامپسون و جانسون (1990) معتقدند عملكرد ضعيف تحصيلي و مشكلات رفتاري اغلب با هم رخ مي دهند.

20. كودكاني كه در يك سوم بالايي نشانگان اضطراب در كلاس اول بودند، ده برابر بيشتر در يك سوم انتهايي پيشرفت تحصيلي در كلاس پنجم قرار مي‌گرفتند اين افت حتي پس از كنترل سطح كنشهاي انطباقي در كلاس اول نيز رخ مي‌داد. نريماني و رجبي ( 1384). تفاوت معنادار ميزان اختلالات رفتاري دانش آموزان مبتلا به اختلالات يادگيري وعادي (بيش فعالي ، پرخاشگري ، اضطراب / افسردگي ، ناسازگاري اجتماعي، رفتارهاي ضد اجتماعي، اختلال كمبود توجه تمايلات وسواسي) را نشان دادند. فوكس 1989 ،رابرتس 1993 : دانش آموزان داراي اختلالات يادگيري بيشتر از همسالان خود مورد طرد قرار مي گيرند و منزوي مي‌شوند

21. مشكلات عاطفي ناتواني‌هاي يادگيري را پنهان مي‌كند مشكلات عاطفي مي‌توانند از همان سالهاي اوليه زندگي ناتوانيهاي يادگيري را پنهان سازند علاوه بر اين برخي از موقعيت‌هاي عاطفي نشانگان مشابه با ناتوانيهاي يادگيري دارند. و توجيه مشكلات يادگيري كودك را آسانتر مي‌كنند . براي مثال تفكر كُند، حافظة ضعيف و تمركز ناكافي با دو عامل افسردگي وناتواني يادگيري همراه هستند. بدينسان آموزگار، مديران، مشاوران و دست‌اندركاران تعليم و تربيت ممكن است به دليل چشمگير تر بودن مسائل عاطفي به اختلال يادگيري توجه ننمايد:

22. مشكلات عاطفي مي‌توانند اختلالات يادگيري را تشديد نمايند مشكلات عاطفي با ابجاد مزاحمت براي يادگرفتن، ناتوانيهاي يادگيري را تشديد مي‌كنند. الگوهاي منفي سازگاري ، نظير اجتناب يا انفعال ، و مسند بيروني كنترل، از توجه دانش آموزان به خويشتن در حل مسائل يادگيري ممانعت به عمل مي آورد. اختلالات عاطفي نظير افسردگي و اضطراب نيز با ايجاد مزاحمت در تفكر و حافظه كودكان، پيشرفت تحصيلي را مي كاهد. عزت نفس پايين به پيش بيني شكست در آينده نسبت داده مي شود . پرخاشگري و رفتار ضد اجتماعي نيز با ايجاد مانع در يادگيري و عملكرد ضعيف ارتباط دارند .

23. ناتوانيهاي يادگيري قادر به تشديد ناراحتي‌هاي عاطفي هستند نقايص شناختي معين نظير زبان ، توجه،‌ حافظه و مشكلات مربوط به استدلال مي توانند با اثرگذاري بر چگونگي تعبير كودكان از محيط وتفكر در مورد خويشتن، مشكلات عاطفي را وخيمتر سازند. علاوه بر اين مشكلات خودگرداني و اشكال در مهارت‌هاي اجتماعي، تعاملات اجتماعي را به حالت تعليق در مي‌ آورند و ظهور رفتار كلاسي مطلوب را دشوارتر مي سازند.

24. سلامت رواني يادگيري را افزايش مي دهد اگر بپزيريم و باور داشته باشيم كه سلامت رواني يادگيري را افزايش مي‌دهد و كودكان بيشتر به صورت مستقيم توسط حالات عاطفي برانگيخته مي‌شوند و در مقايسه با بزرگسالان نيروي اندكي براي پنهان كردن عواطف صرف مي كنند و آنها را به گونه‌اي ابراز مي‌كنند كه براي ديگران قابل مشاهده است. بنابراين سلامت عاطفي، يادگيري را به شيوه‌هاي متعدد تحريك مي‌كند. ايجاد محيط‌هاي مثبت آن گونه كه در بحث از راه‌كارها گفتيم و با توجه به درگيري تمامي افراد ذينفع به ايجاد يك فضاي ذهني مناسب براي يادگيري و تحقق هدف جهاني «يادگيري براي همه» منجر مي‌شود كه در طي آن به دانش‌آموزان كمك مي‌شود تا از پس چالش‌ها برآيند و احساس خوبي نسبت به خويشتن پيدا كنند.

25. اقدامات لازم براي افزايش سلامت رواني و يادگيري 1. بررسي علل رفتارهاي مشكل ساز 2. اجراي اقدامات لازم طي الف : پيشگيري اوليه ، شناسه زود هنگام كودكان پ: پيشگيري ثانويه ،مداخلات درماني در موارد متوسط و شديد ج: پيشگيري ثالث ،مداخلات مربوط به ارتقاء سلامت روان (توانمند سازي افراد ، بهبود شرايط آموزش پرورشي و حمايتي در مدرسه خانه و اجتماع، آموزش و يژگي هاي اخلاقي مطلوب و تقويت مهارتهاي آموخته شده ) با كمك موارد بالا تلاش مي شود به رشد مثبت كودكان و شكل گيري رفتارهاي سالم و پيشگيري از رفتارهاي ناسازگارانه كمك شود.

26. سامانه‌هاي يكپارچه و هماهنگ به منظور حمايت از رشد تمام كودكان سامانه‌هاي پيشگيري و ارتقاء براي تمام دانش آموزان سامانه‌هاي مداخلات اوليه براي دانش آموزان در معرض خطر سامانه‌هاي درماني براي دانش آموزان مشكل دار مشاركت مدرسه ، خانواده و اجتماعي

27. تغييرات در سطح سامانه اي تغييرات در سطح فردي خودآگاهي آگاهي اجتماعي مديريت خود تصميم گيري سوولانه مهارتهاي ارتباطي افزايش : رفتارهاي اجتماعي پيشرفت تحصيلي ارتقاء پايه ‌پذيرتر همسالان كاهش : رفتارهاي منفي خشونت و پرخاشگري طرد از طرف همسالان شرايط مداخله‌اي مدرسه خانواده اجتماع خرده سامانه‌اي ياستها، قوانين و هنجارها ساختارهاي سازماني فعاليتهاي كلاسي بين سامانه اي رابطة بين مدرسه ، خانواده و اجتماع

28. كنترل پارامترهاي شكست تحصيلي و راهكارهاي كاهش افت تحصيلي براي كاهش افت تحصيلي آنچه ضرورت دارد پيدا كردن راه‌حل‌هاي مناسب در شرايط هر منطقه و مدرسه است از سوي ديگر حدود و اختيارات نيروي انساني تعيين كننده اجراي اين راهكارهاست مي‌توان راه‌كارهاي كاهش افت تحصيلي را در 8 بخش ارائه كرد. لازم به ذكر است كه براي كاهش افت تحصيلي بايد پاسخ‌هايي به موارد زير داد: چه كسي؟ چه كاري؟ كي؟ كجا؟ چگونه؟ سطح اقدامات براي مدرسه و كلاس درس با توجه به نوع اقدام از نظر سازماني (درون سازماني و برون سازماني) ، مراجع اقدامات و نمونه اقدامات به شرح زير است:

29. مدرسه/ كلاس درس نوع اقدام در سطح مدرسه / كلاس از نظر سازماني عبارت است از درون سازماني و برون سازماني كه شامل موارد زير است: 1) درون سازماني دانش‌آموز معلم مشاور مدير ساير عوامل اجرايي مدرسه 2) برون سازماني

30. مرجع اقدامات مرجع اقدامات در سطح برون سازماني عبارت است: 1. اوليا 2. انجمن اوليا و مربيان 3. خيرين محلي 4. معتمدين محلي 5. شوراي روستا 6. روحاني مسجد محل

31. نمونه اقدامات مربوط به مدرسه و كلاس درس در سطح درون سازماني و برون سازماني و با كمك مراجع اقدامات عبارت است از : نمونه اقدامات 1ـ 2ـ 3ـ 4ـ 5ـ

32. سطح اقدامات براي منطقه/ ناحيه/ شهرستان با توجه به نوع اقدام از نظر سازماني (درون سازماني و برون سازماني) مراجع اقدامات و نمونه اقدامات به شرح ذير مي‌باشد.منطقه/ ناحيه/ شهرستاننوع اقدام در سطح منطقه/ ناحيه/ شهرستان از نظر سازماني عبارت است از درون سازماني و برون سازماني كه شامل موارد زير است:1) درون سازمانيكارشناسان آموزشيمسئول مقطع آموزشيمعاون آموزشيگروه‌هاي آموزشي منطقهمعاون پشتيباني منطقهرئيس يا مدير منطقه يا ناحيهكميته برنامه‌ريزي منطقه سطح اقدامات درسطح منطقه/ ناحيه/ شهرستان

33. مرجع اقدامات 2) برون سازماني مرجع اقدامات در سطح برون سازماني عبارت است: شوراي آموزش و پرورش منطقه امام جمعه فرماندار و بخشدار شهردار و شوراي شهر صدا و سيما و رسانه‌هاي محلي نماينده و يا نمايدگان مجلس خيرين و معتمدين منطقه و شهرستان نمونه اقدامات مربوط به منطقه/ ناحيه/ شهرستان در سطح درون سازماني و برون سازماني و با كمك مراجع اقدامات عبارت است از نمونه اقدامات 1ـ 2ـ 3ـ 4ـ

34. سطح اقدامات براي استان/ سازمان آموزش و پرورش با توجه به نوع اقدام از نظر سازماني (درون سازماني و برون سازماني) مراجع اقدامات و نمونه اقدامات به شرح زير است: استان/ سازمان آموزش و پرورش نوع اقدام در سطح استان/ سازمان آموزش و پرورش از نظر سازماني عبارت است از درون سازماني و برون سازماني كه شامل موارد زير است: 1) درون سازماني مدير سازمان معاون پشتيباني كميته برنامه‌ريزي معاون آموزش متوسطه رئيس گروه نظري

35. 2) برون سازماني مرجع اقدامات در سطح برون سازماني عبارت است: استاندار شوراي آموزش و پرورش استان نمايندگان مجلس در استان صدا و سيما و رسانه‌هاي استاني نمونه اقدامات مربوط به استان/ سازمان آموزش و پرورش در سطح درون سازماني و برون سازماني و با كمك مراجع اقدامات عبارت است از نمونه اقدامات 1ـ 2ـ 3ـ 4ـ 5ـ

36. سطح اقدامات براي وزارت/ سطح كلان با توجه به نوع اقدام از نظر سازماني (درون سازماني و برون سازماني) مراجع اقدامات و نمونه اقدامات به شرح زير است: وزارت/ سطح كلان نوع اقدام در سطح وزارت/ سطح كلان از نظر سازماني عبارت است از درون سازماني و برون سازماني كه شامل موارد زير است: 1) درون سازماني وزير آموزش و پرورش معاون آموزشي مربوطه معاون پشتيباني دفتر چاپ و تأليف كتب درسي مديران كل ستادي و .....

37. 2) برون سازماني مرجع اقدامات در سطح برون سازماني عبارت است: شوراي عالي آموزش و پرورش مجلس شوراي اسلامي صدا و سيما نمونه اقدامات مربوط به وزارت/ سطح كلان در سطح درون سازماني و برون سازماني و با كمك مراجع اقدامات عبارت است از نمونه اقدامات 1ـ 2ـ 3ـ 4ـ 5ـ

38. با تشكر و خسته نباشيد