SolidStandards

1. SolidStandards Wdrażanie systemu zapewnienia jakości wg normy PN-EN 15234 na przykładzie OPEC-BIO Sp. z o.o. Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A.

2. 2 SolidStandardsKwiecień 2011 – Marzec 2014 Patronat: „Wspieranie procesu wdrażania norm jakości i zrównoważonego rozwoju oraz systemu certyfikacji dla paliw z biomasy” Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A.

3. 3 Zakres projektu Opracowanie materiałów szkoleniowych ułatwiających wdrożenie norm 35 szkoleń dla producentów, dostawców, odbiorców końcowych biomasy – ok. 700 uczestników Wdrożenie norm w 7 przedsiębiorstwach europejskich (1 wytwórca z Polski) Zebranie informacji od uczestników rynku na temat norm i przekazanie do Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN) i Komisji Europejskiej Hot-line – wsparcie dla producentów Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A.

4. Spółka została powołana z inicjatywy Zarządu OPEC GRUDZIĄDZ w 2005 roku. CEL SPÓŁKI: • Kompleksowa organizacja rynku paliw energetycznych, w tym biopaliw, • Produkcja peletówz biomasy pochodzenia rolniczego, Produkcja biopaliw w postaci peletówze słomy w liczbach: 2009 r. - 14 tys. ton/rok 2011 r. - 18 tys. ton/rok plan 2013 r. - 26 tys. ton/rok plan 2015 r. - 33 tys. ton/rok

5. Norma EN 14961 EN 14961-1:2010 Biopaliwa stałe. Specyfikacje paliw i klasy. Część 1: Wymagania ogólne EN 14961-2:2011 Biopaliwa stałe. Specyfikacje paliw i klasy. Część 2: Pelety drzewne do zastosowań nieprzemysłowych EN 14961-3:2011 Biopaliwa stałe. Specyfikacje paliw i klasy. Część 3: Brykiety drzewne do zastosowań nieprzemysłowych EN 14961-4:2011 Biopaliwa stałe. Specyfikacje paliw i klasy. Część 4: Zrębki drzewne do zastosowań nieprzemysłowych EN 14961-5:2011 Biopaliwa stałe. Specyfikacje paliw i klasy. Część 5: Drewno opałowe do zastosowań nieprzemysłowych EN 14961-6:2012 Biopaliwa stałe. Specyfikacje paliw i klasy. Część 6: Peletyniedrzewne do zastosowań nieprzemysłowych

6. Norma EN 15234 EN 15234-1:2011 Biopaliwa stałe. Zapewnienie jakości paliwa. Część 1: Wymagania ogólne EN 15234-2:2012 Biopaliwa stałe. Zapewnienie jakości paliwa. Część 2: Pelety drzewne do zastosowań nieprzemysłowych EN 15234-3:2012 Biopaliwa stałe. Zapewnienie jakości paliwa. Część 3: Brykiety drzewne do zastosowań nieprzemysłowych EN 15234-4:2012 Biopaliwa stałe. Zapewnienie jakości paliwa. Część 4: Zrębki drzewne do zastosowań nieprzemysłowych EN 15234-5:2012 Biopaliwa stałe. Zapewnienie jakości paliwa. Część 5: Drewno opałowe do zastosowań nieprzemysłowych EN 15234-6:2012 Biopaliwa stałe. Zapewnienie jakości paliwa. Część 6: Peletyniedrzewne do zastosowań nieprzemysłowych

7. 7 Wdrażanie systemu jakości • Studium wykonalności wdrażania systemu jakości w całym łańcuchu dostaw • EN 15234 (zapewnienie jakości): • budowa wewnętrznego systemu jakości w firmie • identyfikacja sprzętu do kontroli • analiza kosztów wdrożenia systemu jakości • analiza korzyści z wdrożenia systemu • EN 14961 (specyfikacja i klasyfikacja paliw) • analiza parametrów fizycznych i chemicznych paliw • Wdrażanie systemu zapewnienia jakości • warsztaty w firmie wdrażającej normy dla innych firm Bałtycka Agencja Poszanowania Energii S.A.

8. EN 15234Zapewnienie jakości w łańcuchu dostaw • Należy wziąć pod uwagę cały łańcuch dostaw: • Dostawa surowca • Produkcja • Handel Pole Belowanie Surowiec EN 15234, część 1 Fabryka pelet Dystrybutor/ Importer Pelety EN 15234, część6 Sprzedawcadetaliczny Użytkownik Typowy łańcuch dostaw pelet niedrzewnych

9. EN 15234-6Zapewnianie jakości - Procedura 9 Krok1 Określenie wymagań dla paliwa Krok2 Opis procesu Zidentyfikowanie czynników mających wpływ na jakość Krok3 Określenie Krytycznych Punktów Kontrolnych (KPK) Krok4 Wybór odpowiednich środków Krok5 Ustalenie sposobów postępowania z materiałami nie spełniającymi wymagań Krok6

10. Krok 1 – Określenie wymagań dla paliwa 10 • Surowiec: słoma pszenicy, jęczmienia i rzepaku. • Parametry peletów: • średnica - D08 (8mm ± 1mm, a długość od 10 do 30 mm), • wilgotność - M10 (≤10% wagowo w stanie roboczym), • zawartość popiołu - A10.0 (≤10% wagowo masy suchej), • wytrzymałość mechaniczna - DU95.0 (≥95% wagowo), • ilość frakcji drobnej - F5.0 (≤5% wagowo), • gęstość nasypowa - BD600 (≥600 kg/m3), • wartość opałowa - Q minimum 14,5 MJ/kg.

11. SCHEMATY WSPÓŁPRACY Z PRODUCENTAMI BIOMASY HARMONOGRAM DOS T AW WARIANT I KONTRAKTACJA PRODUCENT DOWÓZ WŁASNYM TRANSPORTEM MAGAZYNOWANIE PRASOWANIE SŁOMY WARIANT II TRANSPORT PO STRONIE OPEC-BIO PRODUCENT MAGAZYNOWANIE MAGAZYN BUFOROWY PRASOWANIE SŁOMY WARIANT III PRODUCENT TRANSPORT PO STRONIE OPEC-BIO PRASOWANIE SŁOMY OPEC-BIO

12. Aspekty jakościowe, które musi spełniać biomasa: Doświadczenie zdobyte w okresie działalności Spółki pokazało, iż najlepszym materiałem do produkcji biomasy jest słoma pszenna lub mieszanka słomy pszennej z rzepakową. Natomiast najmniej pożądanym surowcem okazało się siano, słoma jęczmienia oraz żyta.

13. 13 Krok 2 – Opis procesu 1. etap – na polu Krytyczne Punkty Kontroli (odpowiednik kroku 4) RM - rawmaterial= surowiec Czynniki wpływające na jakość (odpowiednik kroku 3) Opis procesu (przed dostawą surowca) Działanie i ustawienia urządzeń Wpływ na właściwości surowca RMKPK 1: przed żniwami Umowy z rolnikami RMKPK 2: podczas zbioru Zbieranie słomy Zanieczyszczenia Kombajn RM1 RMKPK 3: po sprasowaniu Belowanie słomy Balociarka Trwałość balotów, wilgotność RM2 Magazynowanie posortowanej słomy na polu (magazyn główny) Warunki przechowywania RMKPK 4: podczas sortowania Wilgotność RM3 Środek transportu Wilgotność, utrata surowca Transport do zakładu RMKPK 5: podczas załadunku RM4

14. Zbioru słomy dokonuje przede wszystkim we własnym zakresie przy wykorzystaniu własnego parku maszynowego.

15. 15 KPK (krok 4) Opis procesu (produkcja) Czynniki wpływające na jakość (Krok 3) Działanie i ustawienia urządzeń Wpływ na właściwości paliwa Odbiór surowca Zanieczyszczenia, wilgotność KPK 1: dostawa surowca 1 2. etap – w zakładzie produkcyjnym Przechowywanie w miejscu produkcji Warunki przechowywanie KPK 2: przed obróbką Wilgotność, zanieczyszczenia 2 Sieczkarka, dobór surowca Trwałość, gęstość, wytrzymałość Mieszanie i rozdrabnianie KPK 3: w trakcie mieszania 3 Suszenie Suszarka (temperatura i czas) Wilgotność, trwałość, gęstość, wytrzymałość 4 Mielenie Jednakowy rozmiar surowca Młyn i sita KPK 4: po mieleniu 5 Wydajność prasy, wytrzymałość Kondycjonowanie Kondycjoner KPK 5: po kondycjonowaniu 6 Peletyzacja 7 Rolki i matryce KPK 6: w trakcie peletyzacji Wytrzymałość i wydajność Chłodzenie Chłodnia KPK 7: podczas chłodzenia Temperatura pelet, wilgotność 8 Przesiewanie 9 Sita Ilość drobnej frakcji KPK 8: po przesianiu Temperatura, wilgotność Warunki przechowywania Przechowywanie KPK 9: podczas przechowywania 10 Zanieczyszczenia, ilość drobnej frakcji Załadunek Środek transportu KPK 10: podczas załadunku 11

16. Krok3 - Identyfikacja czynników wpływających na jakość paliwa 16

17. Krok3 - Identyfikacja czynników wpływających na jakość paliwa c.d 17

18. Krok 4 – Krytyczne Punkty Kontroli 18 Określenie Krytycznych Punktów Kontroli (KPK) Krytyczne Punkty Kontroli to punkty w trakcie lub między poszczególnymi procesami, podczas których stosunkowo łatwo można ocenić poszczególne właściwości i najskuteczniej można wdrożyć działania na rzecz poprawy jakości.

19. Krok 4 – Krytyczne Punkty Kontroli 19

20. Krok5 - Wybórodpowiednichśrodkówzapewnieniajakościproduktu 20 • Pracownicy: podział obowiązków, instrukcje postępowania, szkolenia • Obiekty i urządzenia: dostosowanie do wymaganej jakości paliwa, stan i ustawienia, okresowa konserwacja • Jakość produktu: kontrola jakości, postępowanie w materiałami nie spełniającymi wymagań • Punkty styczne dostawców i odbiorców w łańcuchu dostaw: umowy sprzedaży, kontrole, deklaracja produktu, rozpatrywanie reklamacji • Dokumentowanie wszystkich powyższych działań

21. Krok5 - Wybórodpowiednichśrodkówzapewnieniajakościproduktu 21 • Certyfikat jakości peletu akredytowanego laboratorium OPEC Grudziądz • cena ustalana jest za 1 GJ energii uzyskanej ze spalanej biomasy

22. Krok5 – Dokumentacja - przykład 22

23. Krok6 - Ustalenie i udokumentowanie sposobów postępowania z surowcami i produktami nie spełniającymi wymagań 23 • Jeżeli surowiec lub peletynie spełniają wymagań jakościowych: • niezgodna partia oddzielana od reszty o odpowiednich parametrach, • dostosowywane parametry procesu (np. poprzez przesiewanie, dosuszanie, itp.) • Wszystkie niezbędne informacje są dokumentowane. • Jeżeli niezgodność produktu (powstała w trakcie dostawy) zostaje wykryta w momencie dostawy do odbiorcy - przygotowywany jest raport niezgodności i uzgodnienie metody postępowania z niezgodną partią z klientem. Przykład:

24. Deklaracja produktu Deklaracja produktu powinna zawierać (przynajmniej) następujące informacje: • Nazwę dostawcy i dane kontaktowe • Formę handlową (zgodnie z EN 14961-1) • Pochodzenie i źródło (zgodnie z EN 14961-1, Tabela1) • Kraj/kraje (miejsca) pochodzenia • Specyfikację właściwości (zgodnie z EN 14961-1 lub -6) • Właściwości normatywne • (Właściwości informacyjne) • Czy surowiec poddano obróbce chemicznej (tak/nie) • Podpis, data

25. EN 15234-6Uproszczonadeklaracjaproduktu

26. Korzyści • Wyższa produktywność – lepsze wykorzystanie czasu pracy, mniejsza liczba przestojów w produkcji; • Niższe koszty eksploatacji urządzeń – zwiększenie trwałości urządzeń, zmniejszenie częstotliwości wymiany elementów urządzeń wrażliwych na występowanie zanieczyszczeń w słomie (kamienie, piasek), mniejsza awaryjność urządzeń; • Niższe koszty eksploatacji urządzeń – zwiększenie trwałości urządzeń, zmniejszenie częstotliwości wymiany elementów urządzeń wrażliwych na występowanie zanieczyszczeń w słomie (kamienie, piasek), mniejsza awaryjność urządzeń; • Wyższy stopień wykorzystania automatyzacji pracy linii produkcyjnej; • Możliwość pozyskania stałych i stabilnych odbiorców • Stabilna jakość pelet, stabilna cena; • Brak reklamacji i związanych z nimi kosztami. • Zadowolenie klienta;

27. Regulacje krajowe • Ustawa Prawo energetyczne • Rozporządzenie MG z dn.18 października 2012 w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii. § 6 ust. 7 rozporządzenia - w przypadku jednostki wytwórczej, w której spalane są biomasa lub biomasa i paliwo pomocnicze, należącej do przedsiębiorstwa energetycznego obowiązanego do realizacji obowiązków, o których mowa w ust. 2‐6 tego przepisu, do energii ze źródeł odnawialnych nie zalicza się energii elektrycznej lub ciepła wytworzonego z drewna pełnowartościowego

28. Spalanie biomasy • Informacja nr 13 /2013 Prezesa URE w sprawie kwalifikacji drewna oraz materiału drzewnego, w kontekście regulacji dotyczących systemu wsparcia OZE • Informacja URE ws wydania świadectw pochodzenia dla jednostek spalających biomasę: • Brak dokumentów potwierdzających pochodzenie drewna • Zawartość substancji/frakcji/dodatków nie spełniających wymagań określonych w definicji biomasy • wdrażanie kontroli pochodzenia dostaw w oparciu o normę • PN-EN 15 234:1 Biopaliwa stałe – Zapewnienie jakości paliwa

29. Deklaracja produktu Właściciel biomasy Producent biopaliwa= dostawca Odbiorca końcowy dokumentacja źródła pochodzenia surowca deklaracja produktu Producent biopaliwa/ dostawca Właściciel biomasy Odbiorca końcowy hurtownik dokumentacja źródła pochodzenia surowca deklaracja produktu

30. Kontakt Katarzyna Grecka Bałtycka Agencja Poszanowania Energii Tel.: 58-347-55-35 E-mail: bape@bape.com.pl