EFEKTYWNOŚĆ A SPRAWIEDLIWOŚĆ

1. EFEKTYWNOŚĆ A SPRAWIEDLIWOŚĆ NA PODSTAWIE TEKSTU J,WILKINA EFEKTYWNOŚĆ A SPRAWIEDLIWOŚĆ JAKO PROBLEM EKONOMICZNY z „Efektywność a sprawiedliwość” pod red. J. Wilkina

2. Sprawiedliwość w ekonomii • Ekonomia klasyczna – A.Smith • Utylitaryści – J.S. Mill, J.Bentham • Neorealizm – Hayek i L. von Misses • Ekonomia głównego nurtu Wszystkie powyższe nurty skłaniają się ku przekonaniu, iż najważniejszym kryterium ekonomicznym jest EFEKTYWNOŚĆ.

3. Sprawiedliwość: • Równość miar: równość prawa, brak dyskryminacji, jednakowe prawa obywatelskie. • Równość szans: w dostępie do nauki, opieki zdrowotnej, korzystaniu z dóbr publicznych. • Równość sytuacji: majątkowej, w korzystaniu z dóbr i usług.

4. Sprawiedliwość i efektywność wg A.M.Okuna • Przykład Stanów Zjednoczonych jako państwa gdzie system polityczny gwarantuje równość wszystkim obywatelom w przeciwieństwie do systemu ekonomicznego (gospodarka rynkowa). • Efektywna gospodarka →nierówności. • Wniosek: każda gospodarka kapitalistyczna stoi przed dylematem wyboru: efektywność czy sprawiedliwość (równość). „coś za coś”. • Równość w wymiarze ekonomicznym bardziej kosztowna niż w wymiarze politycznym.

5. Sprawiedliwość i efektywność wg A.M.Okuna (c.d.) Dlaczego społeczeństwo ustanawia nieefektywności? Powody: • Wolności polityczne • Pluralizm i różnorodność w społeczeństwie • Wartość humanistyczna praw obywatelskich Utrzymanie praw obywatelskich musi mieć skutki w dziedzinie gdzie rządzi dolar natomiast wyrzeczenia w dziedzinie efektywności ekonomicznej są uzasadnione ceną wolności pluralizmu i humanizmu.

6. Sprawiedliwość dystrybutywna Teza W. Nordhaus’a, P. Samuelson’a: • W wyniku redystrybucji dochodów, której celem jest zmniejszenie nierówności i udzielenie pomocy biednym, marnotrawiona jest część wytworzonego dochodu. • Metafora „dziurawego wiadra”: • Redystrybucja generuje koszty t.j.: koszty administracyjne, osłabienie bodźców do pracy i oszczędzania.

7. Sprawiedliwość społeczna wg J.Rawls’a „...powszechnie przyjęta koncepcja sprawiedliwości tworzy fundamentalną konstytucję dobrze urządzonego stowarzyszenia ludzkiego...” • Sprawiedliwość w odniesieniu do systemu politycznego, społecznego i ekonomicznego postrzeganych jako zespół powiązanych ze sobą instytucji (struktur podstawowych) • Sprawiedliwość społeczna to zagwarantowanie jednakowych wolności obywatelskich • Społeczeństwo sprawiedliwe wymaga „demokracji właścicielskiej” umożliwiającej jak największej liczbie obywateli posiadanie środków produkcji

8. Sprawiedliwość społeczna wg J.Rawls’a (cd.) • Sprawiedliwość jako bezstronność: Podstawą społeczeństwa sprawiedliwego i efektywnego jest zbiór zasad funkcjonowania powstałych w sytuacji wyjściowej czyli takiej gdzie nikt nie jest uprzywilejowany ani upośledzony. • Teoria łączy wymiary równości miar, szans, sytuacji, które zawierają się w koncepcji sytuacji wyjściowej

9. Czy sprawiedliwość może być efektywna ekonomicznie? Przykład Azji Wschodniej: Na sukces gospodarczy wpłynęło zastosowanie zasad sprawiedliwości dystrybutywnej i wyrównanie szans m.in.: powszechna, wspierana przez państwo edukacja, praca dla każdego, niskie i zmniejszające się zróżnicowanie dochodu.