PSIKOPATOLOGJIA

1. PSIKOPATOLOGJIA Dr. Nazife Sylejmani - Hulaj

2. Vetëdija • Vetëdija është forma më e lartë e veprimtarisë mendore, shkalla më e lartë e pasqyrimit të mjedisit rrethues në trurin e njeriut.

3. Vetëdija autopsikike • Vetëdija alopsikike

4. Çrregullimet e vetëdijes

5. Çrregullimet Kuantitative • Somnolenca - i përgjumur, apatik, inert, orientimi në kohë dhe hapësirë është jo i sigurtë, i percepton vetëm ngacmimet e forta senzorike - proceset organike trurore, intoksikimet me monoksid karboni, gjakderdhjet, mbidozimi me sedativë dhe antipsikotikë…

6. Sopori - është i crregulluar kontinuiteti i vetëdijes, dhe ka amnezion të plotë ose të pjesërishëm për atë periudhë - mund të vendoset shumë shkurtë kontakti verbal, nuk është i orientuar në kohë dhe hapësirë

7. Koma - plotësisht është i ndërprerë kontinuiteti i vetëdijes, nuk reagon në ngacmine nocioceptive - gjakderdhjet cerebrale, pas traumave të kokës, encefalitet, intoksikimet, tumorët e trurit, pas krizave epileptike, diabeti…

8. Çrregullimet kualitative • Gjendja konfuze –oneiroide - orientimi është jo i sigurtë, vështirë i njeh njerëzit dhe objektet përreth vetes - dëmtimet toksikoinfektive të SNQ, dëmtimet arteriosklerotike të enëve të gjakut të trurit … • Deliriumi - i ç’orientuar, halucinacione, iluzione, frikë, shqetësim, amnezion të plotë për atë periudhë

9. Gjendja e errësuar - ngushtim maksimal të vetëdijes, shpejt paraqitet dhe shpejt largohet - epilepsia, neurozat konverzive … • Somnabulizmi - ngrihet nga gjumi dhe kryen lëvizje sikur të ishte zgjuar - epilepsia, konverzioni …

10. Fuga - papritur ka eksitim motor, vrapon pa ditur se ku, bën veprime kaotike dhe pa qëllim, zgjat disa sek. deri disa min., ka amnezion për atë periudhë - epilepsia, konverzioni … • Gjendja hipnotike - ndryshim në mënyrë artificiale i vetëdijes së personave me sugjestionueshmëri të lartë, gjendje ëndërrimi dhe fantazie

11. Vëmendja • Vëmendja është aftësia për të drejtuar dhe përqendruar vetëdijen në një ose në disa objekte apo lloj veprimtarie. Luan rol të rëndësishëm në të gjitha proceset e veprimtarisë njohëse. • Është e lidhur ngushtë më përqendrimin, që nënkupton aftësinë për të përqendruar dhe për të ruajtur vëmendjen tonë mbi një veprimtari të caktuar.

12. Vëmendje e vullnetshme (aktive) • Vëmendje e pavullnetshme ( pasive )

13. Aftësia e përqendrimit të vëmendjes në një objekt respektivisht aftësia e mbajtjes së vëmendjes në objektin e njëjtë, derisa të kryehet një punë e caktuar dhe të arrihet qëllimi quhet TENACITET I VËMENDJES. • E kundërta e saj, aftësia e drejtimit të vëmendjes tonë në gjëra të reja ose ngjarje quhet VIGJILITET I VËMENDJES.

14. Çrregullimet e vëmendjes • Tenacitet – i dobësuar - i shtuar • Vigjilencë – e dobësuar - e shtuar

15. Distraksioni i vëmendjes - paaftësia për të përqendruar vëmendjen mbi një objekt ose veprimtari të caktuar - Sch, çrregullimet e vëmendjes së pamjaftueshme • Mungesa selektive e vëmendjes - bllokim i përqendrimit të vëmendjes vetëm mbi ato gjëra, të cilat u shkaktojnë të sëmurëve ankth

16. Paqëndrueshmëria -humbje e aftësisë për të fiksuar vëmendjen për një kohë të gjatë mbi një objekt të caktuar - mania ... • Hipervigjilenca - përqendrim i tepruar i vëmendjes, ku përqendrimi shtrihet mbi të gjithë stimujt e brendshëm dhe të jashtëm - pacientët me deluzione paranoide ...

17. Inercia - dobësim i aftësisë për të zhvendosur vëmendjen nga një objekt në tjetrin - Morbus Parkinson, te postencefalitikët, epilepsia, demenca ... • Frenimi i vëmendjes - pamundësi për të regjistruar në mënyrë aktive ose të vullnetshme ngjarjet që ndodhin përreth tyre, por arrijnë të fiksojnë disa aspekte me ndihmën e vëmendjes pasive ose të pavullnetshme - depresioni, stupori ...

18. Kujtesa • Kujtesa është funksion i trurit, me anën e së cilës informacioni i depozituar më parë sillet më vonë në vetëdije, në mënyrë që të merret dhe të shfrytëzohet. Pjesët përbërëse të kujtesës janë: • regjistrimi • grumbullimi • konsolidimi ( ruajtja ) • harresa

19. Funksionimi i kujtesës • Kujtesa shqisore ( 0.5 sec. ) • Kujtesa afatshkurtër ( 30 sec. ) • Kujtesa afatgjatë

20. Kujtesa imediate • Kujtesa recente • Kujtesa recente e kaluar • Kujtesa e largët

21. Çrregullimet kuantitative të kujtesës • Hipermnezia - fuqizim i kujtesës - gjendjet deliriante, gjendjet e errësimit te Epilepsia, aura epileptike, situata të stresit, mania ... • Hipomnezia - dobësim apo zvogëlim i kujtesës - selektive dhe organike

22. Amnezioni lakunar - kujtim i disa fragmenteve, pjesëv ose detajve të situatave në të cilat ka qenë - gjendjet deliriante, dëmtimet arterisklerotike të enëvë të gjakut të trurit ... • Amnezioni retrograd - paaftësi e kujtesës për atë se cka ka ndodhë në ne dhe përreth nesh, para ngjarjes kritike - goditjet dhe tronditjet e trurit, varjet, intoksikimet akute ... • Amnezioni anterograd - pas ngjarjes kritike

23. Çrregullimet kualitative të kujtesës • Konfabulacionet - janë trillime, zakonisht paraqiten te amnezioni lakunar - lindin si pasojë e boshllëkut të kujtesës dhe nevojës së detyruar për të plotësuar këtë boshllëk • Alomnezionet - iluzione të kujtesë ose kujtesë e shtrembëruar - lodhja, depresioni, mania ...

24. Pseudomnezionet a. Deja vu ( tashmë e parë ) b. Deja entend ( tashmë e dëgjaur ) c. Deja pense ( tashmë e menduar ) d. Jamais vu ( asnjëherë e parë ) - epilepsia, depresioni, mania, nën ndikimin e deluzioneve ... • Pseudologia phantastica - çrregullimet e personalitetit histerik ...

25. Sfera emocionale • Afekti është gjendje intenzive dhe afatshkurtër e emocioneve. • Disponimi themelor është gjendje afatgjatë dhe e përgjithshme e emocioneve

26. Çrregullimet kuantitative • Disponimi depresiv - çrregullimet afektive depresive • Disponimi ekspanziv - çrregullimi bipolar ( mania ) • Disponimi disforik - lind papritur dhe pa shkaqe të jashtme - epilepsia, çrregullimet e personalitetit, traumat kraniocerebrale ...

27. Disponimi i irritueshëm - zemërim, ndieshmëri e shtuar, nuk durojnë zhurma, dritëne fortë, radio, TV... - çrregullimet organike trurore psikotike ( traumatike ), mani, demencë ... • Apatia - pa iniciativë, ndihet i zbrazët, indiferent - Sch, sy i lobit frontal, dëmtimet masive të indit truror ... • Labiliteti emocional - çrregullimet organike dhe funksionale të trurit ...

28. Çrregullimet kualitative • Afekti i topitur - reduktim i theksuar i intensitetit të tonit emocional - Sch, morbus Parkinson, te të sëmurët me efekte anësore nga antipsikotikët ... • Afekti i kufizuar • Afekti i sheshuar - mungesë e plotë e cdo dëshmie për praninë e reagimeve emocionale - Sch

29. Paratimia - reagim paradoksal afektiv - Sch • Paramimia - shprehje paradoksale afektive - Sch

30. Çrregullime tjera emocionale • Anhedonia • Aleksitimia • Ankthi • Frika • Fobia

31. Çrregullimet fiziologjike të lidhura me disponimin • Anoreksia • Hiperfagia • Konstipacioni • Crregullimet e gjumit • Pakësimi i libidos

32. Karakteristikat e afektit • Afekti ndikon në në ndryshimin e përmbajtjes psikike, sidomos të procesit të të menduarit – Janë të njohur dy veprime të afektit në të menduar të ashtuquajturat veprime sintime dhe katatime të afektit. • Në kushte normale me kohë afekti e humb intenzitetin e tij

33. Afekti mund të ketë të ashtuquajturin afektin e vonuar • Karakteristikë e rëndësishme e afektit është iradacioni • Projektimi i afektit • Ambivalenca afektive • Inkontinenca e afektit

34. Ecuria e afektit • Përpunimi intelektual • Abreagimi apo zbrazja e afektit në mënyra të ndryshme • Represioni e afektit në pjesën e pavetëdijshme të psikës • Kumulimi i afektit • Shtyerja e afektit

35. Të menduarit • Të menduarit ështëforma më e lartë e veprimtarisë njohëse të njeriut dhe ka të bëjë me idetë, simbolet dhe asociacionet, që rrjedhin drejt një qëllimi, të cilat fillojnë nga një problem ose detyrë e caktuar dhe cojnë në një konkluzion real.

36. Çrregullimet e të menduarit sipas formës 1.Të menduarit e zgjeruar • hipomania, epilepsia, demenca ... 2. Të menduarit viskoz • Epilepsia 3. Të menduarit e shpejtuar - fluturimi i ideve - mania 4. Të menduarit e ngadalësuar -Mutizmi - depresioni, Sch 5. Të menduarit inkoherent - struktura sintaktike e fjalisë është e shkatërruar - dëmtimet organike dhe funksionale të trurit

37. 6.Të menduarit e disocuar - crregullim të asociacioneve, struktura sintaktike e fjalisë është e ruajtur - sallatë e fjalëve • Sch 7. Bllokimi në të menduar - ndërprerje e papritur e rrjedhës sponatne të të menduarit - Sch, gjendjet e rënda anksioze 8. Perserverimi - prirje për të dhënë të njëjtën përgjigje ndaj stimujve të ndryshëm - demenca, personat me intelegjencë të ulët 9. Verbigerimi - përsëritje ritmike, pa kuptim e fjalëve ose frazave të cilat janë pa kuptim - Sch, demenca

38. Çrregullimet e të menduarit sipas përmbajtjes • Idetë e mbivlerësimit - mendime apo bindje që rrjedhin nga lidhje të forta afektive ndaj një realiteti të caktuar apo problemi

39. Obsesionet - menidme, impulse ose përfytyrime të futura nga jashtë e në kundërshtim me dëshirën e tyre a. mendime obsesive- fjalë ose fjali që hyjnë me forcë në mendjen e të sëmurëve dhe që përsëriten herë pas here b. dyshime obsesive c. përfytyrime obsesive d. shtytje obsesive e. fobi obsesive f. kompulsionet

40. 3. Deluzionet • bindje ose besim i gabuar, i bazuar në një konkluzion të pasaktë mbi realitetin e jashtëm • Deluzione sintime • Deluzione katatime

41. Deluzione primare • Deluzione sekondare Formimi i deluzioneve sekondare kalon nëpër disa faza: • faza e humorit deluzional • faza e perceptimit deluzional • faza e interpretimit deluzional • faza e kristalizimit deluzional

42. Tipet e deluzioneve • Deluzionet e mohimit • Deluzionet e varfërisë • Deluzionet somatike • deluzionet dismorfike • deluzionet hipokondrike • Deluzionet paranoide • deluzionet e persekutimit • deluzionet e madhështisë • deluzionet e kontrollit • deluzionet e referencës

43. Deluzionet e vetëakuzimit • Deluzionet e kontrollit • marrja e mendimeve • futja e mendimeve • transmetimi i mendimeve • Deluzionet e xhelozisë • Deluzionet e magjisë

44. Percepcioni • Percepcioni është proces i kalimit të stimulimit fizik në informacion psikologjik ose një proces mendor me anë të cilit sillen në vetëdijen tonë stimujt sensorë.

45. Çrregullimet e percepcionit • AGNOZIONET janë çrregullime, të cilat karakterizohen me ndryshim të aftësisë së njohjes të ngacmimeve të marra, edhe pse aftësia funksionale e shqisave ëshët e ruajtur.

46. ILUZIONET – këtu bëhet fjalë për atë se ngacmimi i marrë, i cili vjen nga ndonjë gjësend, bëhet bashkë me prodhimet e fantazisë, pas së cilës bën aq ndryshime që perceptimi të jep një pasqyrë të gabuar të gjësendit.

47. HALUCINACIONET – kemi të bëjmë me perceptime pa ngacmime të jashtme gjegjëse. Të sëmurët janë të bindur se dëgjojnë, shohin, në trup ndiejnë atë që në të vërtetë nuk egziston.

48. Sipas Kraft-Ebingut, halucinacionet munden me qenë: • funksionale që paraqiten gjatë gjendjeve të ndryshme afektive, të frikës, kënaqësisë, në gjendjet kur është e dobësuar ose e çrregulluar vëmendja; zakonisht në vetmi, në të cilat personi gjendet në gjendje afektive speciale ( frikë, etje për liri, ndjenja e fajit ). • organike që është e kushtëzuar nga sëmundjet e qendrave trurore, ku egziston një mosbalansim në ekuilibrin dinamik fiziko-funksional. Mund të takohet te të humburit në shkretëtirë,, tek sëmundjet akute, anemia…

49. Halucinacionet optike • fotome ( xixa, flakë,dritë ) ose imazhe • mikrohalucinacionet / shihen gjëra të vogla , të cilat zakonisht lëvizin ( buba, minjë ) që janë të shpeshta te helmimet me kokainë, alkool. • Halucinacionet e penjëve të gjatë dhe telave karakteristikë janë për delirium tremens të alkoolit. • Halucinacionet autoskopike janë të rralla, por janë formë e rëndë e halucinacioneve. I sëmuri e sheh trupin e vet jashtë trupit real, koka e tij është e lirë, e ndarë nga trupi, shetit nëpër hapësirë, ai e sheh zemrën e tij se si djeget në ndonjë flakë, sheh se si para tij qëndron tërë trupi i tij, por që është nga qelqi, është i tejdukshëm, në të shihen të gjitha organet. Është e qartë se është një përjetim i rëndë dhe i frikshëm. • Halucinacionet ekstrakampine janë formë interesante e halucinacioneve, gjatë të cilit i sëmuri sheh gjëra jashtë fushës vizive, zakonisht pas shpinës së tij.

50. Halucinacionet akustike – ato shumë shpesh paraqiten te Sch. Ato mund të paraqiten në formë elementare në formë të ashtuquajtura akoazma, kur dëgjohen zhurma, shushurime, kërcitje ose në formë të “ zërave “. • Zërat vijnë nga burime të ndryshme ose jashtë nga ambiente ku i sëmuri jeton ose janë të lokalizuara brenda në trupin ose organet e vet pacientit. Lokalizimet e shpeshta në ambient të jashtëm janë mjaft absurde: vijnë nga abazhuri, muri, dyshemeja, krevati, nëpër vrimë të çelësit, nga goja e ndonjë kafshe shtëpiake. • Ndonjëherë i sëmuri dëgjon si zë atë që e mendon dhe e ashtuquajtura eho e mendimeve të tija është përjetim katastrofik për pacientin. Ata atëherë kanë përshtypjen se edhe të tjerët po i dëgjojnë mendimet e tij, e ndonjëherë dëgjojnë se si të tjerët po i flasin mendimet e tij ( “ marrje e mendimeve “ ). • Zërat mund të kenë përmbajtje jo të mirë, ironike, kërcënuese. Ndonjëherë janë imperative psh. “ mbytu, kërce nga dritarja, shkatërroje, çka po pret “etj dhe e çojnë pacientin deri në gjendje që të kryejë urdhëresat e tyre. • Ndonjëhëre janë të mundshme edhe halucionet e dyfishta në të njëjtën kohë me përmbajtje të ndryshme, derisa njëri zë urdhëron diçka të caktuar, tjetri zë jep urdhër të kundërtë. Atëherë i sëmuri gjendet në situatë jashtëzakonisht të vështirë, në gjendje të pagjeturisë ose pavendosshmërisë, dhe që ndonjëherë mund të çojnë në vetëvrasje.