رهبری سازمانی در شرایط دشوار اقتصادی

1. به نام خدا رهبری سازمانی در شرایط دشوار اقتصادی سید بابک علوی دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه صنعتی شریف. دهمین کنفرانس بین المللی مدیریت 9 دی ماه 1391

2. مقدمه • فراگیر شدن سوالاتی درباره نقش رهبری سازمانی و مدیریت منابع انسانی در شرایط دشوار اقتصادی؛ • تفاوت مدیریت با رهبری سازمانی در این ارائه؛ رویکردی رفتاری؛ • رشد تحقیقات و انتشار مقالات و گزارشات بین المللی در این حوزه طی 5 سال اخیر؛ • بهره گیری از تجارب همکاری با چند شرکت ایرانی؛ • معرفی خط مشی ها به جای راه کارهای عملیاتی.

3. برخی ریسک های احتمالی سازمان ها در شرایط دشوار اقتصادی • بد گمانی کارکنان به آینده سازمان؛ • بروز شایعات و افت اعتماد به مدیریت سازمان؛ • کاهش انگیزه و فعال شدن طرح هایی برای ترک سازمان؛ • امکان انجام تعدیل نیروی انسانی به دلیل شرایط بحرانی سازمان؛ • افت انگیزه ها برای همکاری ذی نفعان کلیدی در تغییرات سازمانی مورد نیاز در این شرایط.

4. موضوعات محوری این ارائه 1. رهبری بر خود مدیران ارشد در شرایط دشوار اقتصادی؛ 2. رهبری سازمانی برای انجام تغییرات سازمانی لازم در شرایط دشوار اقتصادی؛ 3. نگهداشت منابع انسانی کلیدی: کارکنان با عملکرد و استعداد بالا؛ 4. رهبری کوچک سازی سازمان.

5. 1. رهبری بر خود مدیران ارشد در شرایط دشوار اقتصادی • رهبری بر خود، عامل درونی کلیدی در اثربخشی رهبری سازمانی؛ • رهبری بر خود، فرایندی انگیزشی و فکری برای دستیابی به اهداف مناسب؛ • تاثیر رهبری بر خود مدیران ارشد بر فضای سازمان و روحیه و تفکرات کارکنان؛ • هدف گذاری و خلق چشم اندازی اثرگذار، گفتگوهای درونی اثربخش و انگیزشی، دیدن فرصت ها در درون شرایط دشوار، و طرح مسئله با در نظر گرفتن شرایط دشوار به عنوان یک واقعیت؛ مثال هایی از استراتژی های رهبری بر خود.

6. 2. رهبری سازمانی برای انجام تغییرات سازمانی لازم در شرایط دشوار اقتصادی 1. سطح مشارکت ذی نفعان کلیدی در تصمیم گیری ها و اقدامات لازم در شرایط دشوار؛ 2. فضای اعتماد در سازمان درباره توانمندی و انگیزه های مدیریت ارشد سازمان در برخورد با شرایط دشوار. • لزوم اتخاذ روش هایی برای افزایش مشارکت کارکنان کلیدی در تصمیمات مهم سازمانی و انجام تغییرات مورد نظر؛ • طراحی سناریوهای گوناگون با پیش فرض های مختلف از محیط و سازمان؛ • ایجاد اطمینان در سازمان از تسلط و اهتمام مدیران برای کنترل شرایط و مدیریت آن حتی اگر راه حل قطعی در لحظه موجود نباشد؛ • لزوم یکپارچگی در تیم مدیریت ارشد سازمان و چابکی هیئت مدیره ها؛ • تقویت تعاملات با ذی نفعان کلیدی بیرونی مانند سهامداران؛ انجام تغییرات سازمانی مورد نیاز در شرایط دشوار اقتصادی سازمان

7. 2. رهبری سازمانی برای انجام تغییرات لازم در شرایط دشوار اقتصادی (ادامه) • پرهیز از اقداماتی که بی اعتمادی به سازمان را موجب شود؛ • صداقت و شفافیت در بیان بحران ها و آینده پیش رو در عین حال ایجاد اطمینان واقعی در ذی نفعان کلیدی از تسلط مدیران ارشد سازمان در کنترل اوضاع؛ • تقویت فضای باز ارتباطاتی با کارکنان کلیدی و حمایت از نوآوری ها؛ • تاکید بر ارزشهای سازمانی، معنا بخشی به کار و الگوی نقش بودن مدیران ارشد؛ • مدیریت ارتباطات صحیح و به موقع با ذینفعان کلیدی درباره مسایل حیاتی سازمان.

8. 3. نگهداشت منابع انسانی کلیدی • تلاش برای ارتقای اثربخشی سیستم های ارزیابی و مدیریت عملکرد با تقویت مربی گری و شفافیت بخشی به انتظارات و دستاوردها؛ • پرهیز از توجه زیاد به موضوعات هزینه زا و کارکنان غیر موثر و غفلت از منابع انسانی کلیدی؛ • افزایش سطح تعاملات انسانی مستقیم با منابع انسانی کلیدی (به طور خاص جلسات مستقیم یک به یک با افراد کلیدی)؛ • تقویت مشارکت کارکنان کلیدی در تصمیم گیری ها یا اجرای اقدامات مهم (مانند مدیریت یک پروژه تغییر سازمانی)؛ • عدم غفلت از استعدادهای سازمان در کنار منابع انسانی با عملکرد بالا؛ • تدوین خط مشی ها و برنامه های مدیریت منابع انسانی درباره گروه های مختلف سازمان از بعد عملکرد و استعداد.

9. ماتریس عملکرد-استعداد عملکرد بالا و استعداد پایین: افزایش تعامل و سطح مشارکت در تصمیم گیری ها شناسایی روش های تقویت تعلق به سازمان مشارکت در طرح های تغییر هدف گذاری های دقیق عملکرد بالا و استعداد بالا: افزایش تعامل و سطح مشارکت در تصمیم گیری ها شناسایی روش های تقویت تعلق به سازمان مشارکت در طرح های تغییر برنامه ریزی مسیر شغلی عملکرد پایین و استعداد پایین: مرور مجدد عملکرد و انجام مذاکرات جدی و منصفانه درباره انتظارات متقابل تعیین زمانی برای دستیابی به شرایط همکاری بهتر در کوتاه مدت و برنامه ریزی برای آن بررسی امکان کاهش نیروی انسانی در شرایط اضطراری عملکرد پایین و استعداد بالا: هدف گذاری های دقیق افزایش تعامل و سطح مشارکت مناسب در تصمیم گیری ها شناسایی و تدارک بهترین فرصت های رشد و یادگیری و اختصاص مربیان سازمانی

10. 4. رهبری کوچک سازی سازمان • اهمیت توجه به برنامه های بهبود مدل های کسب و کار قبل و همزمان با برنامه های تعدیل؛ • سخت گیری بر خود قبل از سخت گیری بر دیگران؛ • تقویت کارآمدی سیستم های ارزیابی و مدیریت عملکرد؛ • مدل ارتباطی مناسب برای جلوگیری از شایعات و فضای بی اعتمادی؛ • تلاش برای ایجاد راه کارهایی برای آینده کارکنان؛ • پدیده ”تاثیر بازماندگان“!

11. جمع بندی نکات کلیدی • اهمیت مدیریت هیجانات و افکار خود در شرایط دشوار اقتصادی (رهبری بر خود)؛ • لزوم شناسایی منابع انسانی با عملکرد و استعداد بالا و اتخاذ روش های مناسب برای افزایش مشارکت آنها در تغییرات سازمانی مورد نیاز؛ • تقویت سیستم های ارزیابی و مدیریت عملکرد به عنوان زیر ساختی کلیدی در رهبری سازمان ها در شرایط دشوار اقتصادی؛ • توجه به اهمیت تقویت فضای اعتماد و ارتباطات صحیح و به موقع از تحولات سازمانی.