موضوع (IBR) بیماری تورم عفونی بینی و نای گاو( IRB )

1. استاد: جناب آقای دکتر اکرادی دانشجو: علی اکبر رحیمی موضوع(IBR)بیماری تورم عفونی بینی و نای گاو(IRB)

2. تاریخچه • طی دهه 1950 در ایالت متحده نیاز روز افزون به پروار بندی در مقیاس وسیع وظهور نوعی سندرم جدید به نام رینوتراکئیت عفونی گاو شد،کمی بعد یک هرپس ویروس را از مبتلایان به این بیماری جدا شده از گاوهای مبتلا به بیماری رینو تراکئیت عفونی فرج و واژن در ایالات متحده شرقی نشان داد که این ویروسها با هم فرقی ندارند اکنون دریافته اند که هرپس ویروس1 گاو وبیماریهای ناشی از ان در سراسر دنیا وجود دارد.

3. IBR • ویرون غشاء دار هرپس ویروس ها قطری حدود 150 نانومتر دارد ژنوم DNA دور بخش مرکزی که به شکل یک قرقره فیبری است گره خورده است و فیبر هایش به بخش داخلی کپسید اطراف ویریون متصل می باشد ،ماده گلبولی موسوم به تگومنت دور کپسید را فرا گرفته ، تاکنون بیش از 100 هرپس ویروس شناخته شده که همه ی انها درحشرات ،خزندگان ،دوزیستان و در واقع هر گونهء مورد بررسی از پستاندارن وپرندگان مشاهده کرده اند. لااقل یکی از بیماریهای مهم هر دام به غیر از گوسفند ناشی از هرپس ویروسها است .رینو تراکئیت عفونی گاو،یکی از این بیماری ها است.دارای 3 ، تحت خانواده است .1-الفا هرپس ویرینه.2-بتا هرپس ویروس 3-گاما هرپس ویرینه. که بیماری رینوتراکئیت عفونی گاوان در زیر خانواده ی الفاهرپس ویرینه جای دارند.

4. عامل بیماری • عامل بيماري تورم عفوني بيني و ناي گاو، Bovine Herpes Virus-1، يك آلفا هرپس ويروس است. اين ويروس داراي 3 تحت تيپ مي باشد. • الف. BHV-1.1 يا ويروسهاي ) IBR-like) كه مسبب فرم تنفسي بيماري است و سقط جنين نيز ايجاد مي كند. ب. BHV-1.2 يا ويروسهاي (likeـIPV ) كه مسبب فرم تناسلي بيماري است . BHV-1.2 داراي دو تحت تيپ a BHV-1.2 مسبب سقط جنين وb BHV-1.2 (سقط جنين ايجاد نمي كند مي باشد. ج . BHV-1.3 كه BHV-5 نيز خوانده ميشود كه ايجاد آنسفاليت مي كند. هرپس ويروس عامل تضعيف كننده سيستم ايمني بوده لذا زمينه را براي ايجاد عفونتهاي ثانويه فراهم مي نمايند .از خواص ديگر ويروس پنهان شدن Latency) ) و پايداري است كه با فراهم شدن شرايط مناسب فعال شده وتظاهر مي نمايد اين بيماري در گاو گستره جهاني دارد . در اروپا ، آسيا ، آمريكاي شمالي ،‌آفريقا، ‌استراليا و حتي در زلاند نو مشاهده شده است . مطالعات سرم شناسي حاكي از آنست كه بر حسب وضعيت واكسيناسيون بين 10 تا 50 در صد گاوها سرم مثبت بوده اند. مشكل تنفسي در گله هاي گاو گوشتي متداول تر است

5. انتقال عفونت • منابع اصلي عفونت ترشحات بيني، ترشحات سرفه اي ، ترشحات دستگاه تناسلي، اسپرم ، مايعات و بافتهاي جنيني است . ويروس قادر است در اسپرم منجمد در برودت 196 - درجه سانتي گراد تا يك سال زنده بماند.انتقال بيماري از طريق تماس مستقيم و مقاربتي ( Veneral) صورت مي گيرد. در صورت تماس با ترشحات (تنفسي ، چشمي و دستگاه توليد مثل ) آلوده، بيماري انتقال مي يابد . ذرات هرپس ویروس شکننده اند و خارج ازبدن زنده نمی مانند . ویروس در اثر تماس نزدیک،مخصوصا تماسهای فیزیکی که سطوح اپیتلیال مرطوب در مجاورت یکدیگر قرار می گیرد مثل تماس جنسی ،لیسیدن یا نوازش نوزاد توسط مادر منتقل می شود. در نقاط مختلف دامداری مثل محل پرورش گاو های پرواری ،زایشگاه واغل و همچنین درمرغداریها،عطسه بیماران وانتشار ائروسول ها از این طریق مهمترین راه انتقال بیماری است. هرپس ویروس ها با ایجاد عفونتهای مخفی از نسلی تا نسل دیگر باقی می مانند ،وبه صورت دوره ای مجددا فعال شده وبه خارج دفع می شوند اين بيماري علاوه بر گاو در بعضي از دامهاي ديگر نظير گوزن در انگلستان و كانادا نيزمشاهده شده است.

8. نشانه هاي بيماري • تورم مخاط بيني همراه با زخم هاي مشخص بيني، تورم ناي، تب، تورم ملتحمه، سرفه، ترشحات بيني، تورم غلاف قضيب، تورم واژن وفرج، فرم سيستميك حاد در گوساله هاي تازه متولد شده و يا سقط جنين و آنسفاليت ميباشد. در این بیماری ریزش ترشحات از بینی ابتدا به صورت سروزی وسپس موکوسی چرکی میباشد مخاطات بینی پرخون بوده وضایعاتی به سختی مشاهده میشود این ضایعات ابتدا به صورت نکروز پوستولر موضعی است،سپس پیشرفت کرده وبه مناطق بزرگی ازاولسر هموراژیک با غشإ دیفتریک کرم رنگ تبدیل می شود.تنفس دام متعفن وبدبو است دیس پنه،تنفس ازراه دهان،افزایش ترشح بزاق وسرفه های برونشی عمیق در این حالت شایع است.ورم ملتحمه یک طرفه یا دو طرفه اغلب توآم با ریزش اشک،و هم چنین گاهی اوقات در گاوهای بالغ گاستروانتریت عارض میشود این عارضه علامت مهم بیماری در گوساله های نوزاد است واغلب موجب مرگ انها می شود

9. پاتوژنز وپاتولوژی بیماری تنفسی وورم ملتحمه در اثر انتقال اَئروسول های الوده عارض می شود،لازم به ذکر است در بیماری دستگاه تناسلی ناشی از جفت گیری یا تلقیح مصنوعی است. در بدن دام انتشار ویروس از کانون اولیه عفونت احتمالا ازطریق ویرمی همراه سلول صورت می گیرد. عفونت مخغی مادام العمر همراه با دفع متناوب ویروس از عوارض شایع عفونت هرپس ویروس 1گاو است. در بیماری تنفسی به ترتیب گانگلیون های اعصاب سه قلو وسیاتیک محل اختفإ ویروس می باشد تجویز کورتیکو استروئیدها موجب تجدید فعالیت ویروس می شود،به همین دلیل در مراکز تلقیح مصنوعی از این امر جهت شناسایی وحذف گاوهای نر ناقل ویروس استفاده می کنند در شکل تفسی وتناسلی بیماری ،ضایعات ابتدا به شکل کانونهای نکروزه سلول های اپیتلیال وتورم این سلول ظاهر می شود معمولا پاسخ التهابی شدیدی در محل ضایعه وجود دارد وگنجیدگی هرپس ویروسی تیپیک در هسته سلول ها واطراف محل نکروزه مشاهده می گردد. کبد به صورت مزمن درگیر شده در اکثر بافتهای کانونهای نکروزه میکروسکوپی دیده می شود.

15. تشخيص • جدا سازي يا شناسايي ويروس: با استفاده از كشت سلولي ياPCR و RFLPs راه تشخيص سرمي : Serum- Neutralization(SN) و الايزا. اهميت اقتصادي بيماري : بيماري داراي اثرات زيانباري در دام هاي آلوده بشرح زير مي باشد: سقط جنين، ناباروري در گاوهاي نر، كاهش توليد، مرگ ناشي از فرم تنفسي بيماري در تمام سنين، مرگ ناشي از فرم بسيار كشنده بيماري در گوساله هاي جوان، هزينه درمان به علت عفونت هاي ثانويه باكتريايي دستگاه تنفسي، عفونت پنهان در دامهاي مولد كه موجب بروز مشكلات و محدوديت در تجارت ملي، منطقه اي و بين المللي دام و اسپرم و ورود دام مولد به مراكز تلقيح مصنوعي مي گردد.

16. درمان • در بعضی مواقع می توان برای درمان بیماریهای هرپس ویروسی از شیمی درمانی استفاده کرد. البته این امر فقط در مورد حیوانات دست اموز وقیمتی صورت میگیرد .داروهای ضدهرپس ویروس ها مثل 5یدو 2دی اکسی یوردین (یدویوریدین)،سیتوزین ارابینوزید واسیکلوگوانوزین(اسیکلوویر) نمایانگر پیشرفت در زمینه تهیه مؤثر بربیماری های هرپس ویروسی انسان است. این داروها غیر از کاربرد احتمالی در درمان اولسر قرنیه ناشی از هرپس ویروس 1گربه مورد استفاده دیگری در دامپزشکی ندارد

17. استراتژي مبارزه با بيماري • ريشه كنيدر بعضي از كشورها مانند دانمارك و سوئيس با شناسايي و حذف دام سرم مثبت به صورت مرحله به مرحله به ريشه كني اقدام نموده اند . اين عمليات با آزمايش هاي ساليانه دام هاي گله، حذف موارد مثبت و ممنوعيت تجارت دام هاي سرم مثبت آغاز شده و در نهايت به ريشه كني ختم شده است.

18. راه كار كنترل و ريشه كني بيماري • 1. انجام اقدامات بيوسكيوريتي (امنيت حياتي) سختگيرانه در دامداري هاي صنعتي. 2. محدوديت در خريد و فروش گاوهاي سرم مثبت IBR به واحدهاي پاك از بيماري. 3. استفاده از واكسن كشته: با توجه به عدم شناخت كامل آنتي ژن هاي شايع در فارم ها، زمان كوتاه ايمني زايي واكسن (مدت 4 ماه) و تداخل واكسيناسيون در شناسايي موارد مثبت سرمي، با اجراي اقدامات بيوسكیوریتی.

19. مطالعه سير بيماري در انگلستان در دهه 1960 نشان داده است كه كمتر از 10 درصد گاوها سرم مثبت بوده اند. از اواسط تا اواخر دهه 1970 ميزان شيوع عفونت بطور قابل ملاحظه اي افزايش يافته است و تا قبل از سال 1986، 35 در صد از دامها و 48 در صد گله ها مثبت بوده اند . در استراليا در گله هاي گاو گوشتي تا 96 در صد گاوهاي نر و 52 در صد گاوهاي ماده سرم مثبت بوده است . در اسكاتلند و انگليس شمالي در10 مورد رخداد IBR شديد طي سال هاي 1978و1979 در گله هاي گوشتي و شيري حداقل 10 ، و حداكثر 90 ، با ميانگين 50 درصد داراي نشانه هاي باليني بيماري. طي مطالعه اي در سال هاي 1378 تا 1379 از 9968 نمونه سرم توسط آقاي دكتر گارگر مؤخر، نتايج 30 درصد آلودگي سرمي را نشان داد . همچنين نتيجه مطالعه در چند واحد گاوداري صنعتي تهران و اصفهان در سال 1380 توسط سازمان دامپزشكي نشان دادكه دامنه آلودگي سرمي در اين واحدها 80 تا 95 درصد مي باشد. IBR را 25/0 در صد نشان مي دهد

20. بطور متوسط ميانگين سقط جنين ناشي از بيماريدر ايران هرپس ويروس گاوي در سال 1352 براي نخستين بار از تعدادي ماده گاو آبستن وارداتي از انگلستان توسط دكتر حضرتي جدا شد. از آن سال تا كنون آلودگي به هرپس ويروس گاوي بارها در بين گاوهاي نژاد خارجي گاوداري هاي اطراف تهران و ساير استان ها مشاهده شده است

21. ميزان مرگ ومير بيماري بين 1 تا 3 درصد گزارش شده است.كاهش شير درهر گاو مبتلا 14 ليتر در روز به مدت 5 روز بوده است.سقط جنين در عفونت با BHV-1 در هر مرحله آبستني مي تواند اتفاق بيفتد ولي غالباً در سه ماهه آخر آبستني تشخيص داده مي شود. ميزان سقط جنين از رخداد بيماري در يك گله شيري 160 راسي در انگلستان 4/9 درصد بوده است