جزوه آموزشی تولید ورمی‌کمپوست شرکت تولیدی بـــهـپـرور

1. جزوه آموزشی تولید ورمی‌کمپوست شرکت تولیدی بـــهـپـرور

2. مقدمه: با رشد روز افزون جمعيت، بهبود استانداردهاي زندگي و مهمتر از آن شناخت عوامل مضر براي سلامت انسان، بايد حفظ محيط‌زيست بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد. روند جاري در توليد محصولات بگونه‌اي است که منابع آب و خاک به روشهاي غيرعلمي مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرند، عناصر و ترکيبات شيميايي در حد مصرفانه براي کنترل آفات و بيماري‌هاي گياهي و تقويت خاک مصرف مي‌شوند، به ضرورت حفظ رابطه طبيعي موجودات زنده و غير زنده در اکوسامانه‌ها توجه نمي‌شود. ادامه اين روند حاصلي جز کاهش حاصلخيزي خاک، نابودي منابع پايه، تخريب محيط‌زيست، بروز بيماريهاي صعب‌العلاج و در نهايت ايجاد بحرانهاي اقتصادي و اجتماعي در پي نخواهد داشت. امروزه مواد زايد آلي عمدتا به دو روش سوزاندن يا دفن در محلهاي خاص از بين برده مي‌شوند و موجبات آلودگي و تخريب منابع پايه و محيط‌زيست را فراهم مي‌نمايند. در حالي که اين منابع بايد بازيافت شده و در جهت حاصلخيزي و پايداري خاک و حفظ محيط‌زيست به طبيعت برگشت داده شوند. در فرآيند توليد كرم پوسال (ورمي‌کمپوست)، از کرمهاي خاکي براي تبديل مواد زايد آلي شامل زباله‌هاي شهري، مواد زايد آلي کشاورزي و صنايع مرتبط، به کود آلي استفاده مي‌شود. کود حاصله نسبت به کود کمپوست معمولي داراي کيفيت و خواص بهتري است و همچنين با صنعت توليد و پرورش کرمهاي خاکي که امروزه در بعضي از کشورها به عنوان فعاليتي پر سود گسترش يافته است مي‌توان منبع غذايي سرشار از پروتئين براي تغذيه طيور، آبزيان و... فراهم نمود. متاسفانه برغم اثرات مفيد و مثبت کرمهاي خاکي و افزايش سرعت معدني شدن و هومسي شدن بقاياي آلي استفاده از آنها گسترش چنداني ندارد که با توجه به حجم عظيم ضايعات آلي در شهرها، صنايع تبديلي و کشاورزي و مشکل کمبود مواد آلي در خاکهاي کشور لزوم تهيه و تدوين منابع علمي کاربردي و فرهنگ‌سازي در اين زمينه بيش از پيش احساس مي‌شود. در اين گزارش به اختصار با كرم پوسال (ورمي‌کمپوست)، فوايد و موارد مصرف آن، ضرورت توليد كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) و روش علمي توليد كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) آشنا خواهيم شد.

3. تاريخچه کرم‌‌ها: قدمت کرم ‌از 600 ميليون سال پيش تخمين زده شده و ورمی‌کمپوست همان ماده آلی است که چالز داروين طبيعی دان مشهور، از آن به عنوان کود گياهی نام برده و عنوان نخستين کتاب در زمينه زيست شناسی خاک را که بيش از يک قرن از تدوين آن می‌گذرد به خود اختصاص داده است و به همين دليل او را پدر زيست شناسی خاک و يکی از بنيانگذاران خاک شناسی مدرن شناخته‌اند. توجه به اهميت کرم‌‌های خاکی به قرن‌‌ها قبل از داروين برمی‌گردد. اولين جمله حکيمانه از ارسطو فيلسوف يونانی و همچنين وايت در سال 1770 نقل شده که کرم‌‌های خاکی را اندام گوارشی خاک توصيف کرده اند و حذف آنها را از چرخه حيات، ضايعه ای برای رشد و نمو گياهان می‌دانند.  لقب‌‌های متعدد ديگری چون ريه‌‌های خاک، مجاری تنفسی خاک، آرواره، معده و لوله‌‌های گوارشی خاک، اولين شخم زننده‌‌ها يا شخم زنندگان طبيعی خاک و در نهايت معماران خاک و نظاير آن نيز برای جانوران پر ارزش خاکزی به کار رفته است.

4. ورمی‌کمپوست: کلمه Verm از لغت لاتين Vermis گرفته شده است که به معني کرم مي‌باشد و توليد كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) نيز اصولا تهيه کمپوست توسط کرمها است. كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) عبارت است از کود آلي بيولوژيک که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلي در حال پوسيدگي از دستگاه گوارش گونه‌هاي از کرم‌هاي خاکي و دفع اين مواد از بدن کرم حاصل مي‌شود. اين مواد هنگام عبور از بدن کرم، آغشته به مخاط دستگاه گوارش، ويتامين‌ها و آنزيمها مي‌شود. فرآورده‌اي که كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) خوانده مي‌شود از لحاظ کيفي، ماده‌اي آلي با ph تنظيم شده، سرشار از مواد هوميک و عناصر غذايي به شكل قابل جذب براي گياه، داراي انواع ويتامينها، هورمونهاي محرک رشد و آنزيمهاي مختلف است. از لحاظ ظاهري، بصورت دانه‌اي شکل با رنگ تيره، بدون بوي نامطبوع و داراي قابليت عرضه تجاري است. که در نهايت بعنوان يک کود آلي غني شده و بسيار مفيد براي ساختمان و بهبود عناصر غذايي خاک توليد و مورد مصرف واقع مي‌گردد. کرمهاي خاکي مقدار بسيار زيادي آب مصرف مي‌نمايند و روزانه معادل شصت درصد از وزن خود ادرار دفع مي‌کنند، ادرار کرم حاوي مقدار زيادي نيتروژن بوده و کود آلي محسوب مي‌شود؛ بنابراين كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) عبارت است از فضولات کرم به همراه درصدي از مواد آلي و غذايي بستر و لاشه کرمها.

5. مشخصات کرمها و انتخاب گونه مناسب بطور کلی گونه‌‌های مختلفی از اين کرمها يافت می‌گردند که بسته به موضوع کار و هدف، گونه انتخابی متفاوت خواهد بود. اين اهداف می‌تواند شامل موارد زير باشد : 1 ) افزايش حاصلخيزی و بهبود ساختمان و مديريت خاک 2 ) افزايش محصول 3 ) توليد مکمل غذايی جهت دام ، آبزيان، دارو ومحصولات کشاورزی که برای هر يک از اين فعاليتها يک گونه مناسبتر از ساير گونه‌‌ها خواهد بود. بطور مثال گونه Lampitemaurittii به منظور مديريت و بهبود ساختمان خاک مورد استفاده قرار می‌گيرد. مناسبترين گونه برای توليد ورمی‌کمپوست، گونه آيزينيا فوتيدا Eiseniafoetida بوده که برنگ قهوه ای مايل به قرمز و کوچکتر از کرمهای خاکی معمولی می‌باشد. اين کرم هرمافروديت (دو جنسيتي)بوده که هر كرم در محل حلقه جنسی وسط بدن خود و پس از جفت گيری، تخم يا کوکون را تشکيل می‌دهند. کوکونها به رنگ زرد کهربايی و در داخل آن حدود 7-3 نوزاد لارو وجود دارد. بنابراين افزايش تعداد کرمها در هر نسل بصورت تصاعد نسبتاً هندسی خواهد بود. وزن هر کرم بالغ 0/3 تا 0/7 گرم و در هر کيلوگرم حدود 1000 تا 2000 نخ کرم وجود دارد. يک نسل اين کرم ( از تخم تا تخم ) در درجه حرارت 25 درجه سانتی گراد حدود سه ماه بوده و عمر کرمها بين 1 تا 2 سال متغيير می‌باشد.

6. رنگ بدن: کرم‌‌ها تيره رنگ بوده و بدن آنها به صورت استوانه‌ای و نرم است. تنوع در رنگ بدن کرم‌‌ها مشاهده می‌شود و به رنگ‌‌های آبی،سبز، تا قهوه‌ای تيره اند که اين رنگ‌‌ها حاصل از وجود انواع رنگريزه‌‌هاست. رشد: کرم‌‌ها در طول زندگی با اضافه کردن قطعات تکثيری از ناحيه رشد که در قسمت جلويی مقعد قرار دارد رشد می‌کنند. رشد کرم‌‌ها تا زمان بلوغ ادامه می‌يابد. طول عمر طبيعی کرم‌‌ها 7-3 سال است. ترميم: کرم‌‌ها قدرت زيادی در ترميم دارند. اگر کرم از تخمدان تا انتهاي بدن به وسيله بيل يا نوک پرنده بريده شود، نمی‌ميرد، بلکه می‌تواند قسمت از دست رفته بدن را ترميم کند. ولي در صورت بريده شدن از سر تا تخمدان از بين مي‌روند.

7. آب: حدود 85 درصد وزن بدن کرم، آب است. جذب و دفع آب از راه ديواره بدن صورت می‌گيرد. آب از راه دهان، مخرج، سوراخ‌‌های پشتی و نفريدی دفع می‌شود، بنابراين حفظ آن به منظور اجتناب از دهيدراته شدن برای کرم مهم است. بيولوژی کرم‌‌ها: کرم زمانی تنفس می‌کند که هوا بين ذرات خاک وجود داشته باشد و اين کار را از راه پوست نازک خود انجام می‌دهد. در صورتی که فضای خاک با آب باران پرشده باشد، آنها به اجبار به سطح خاک می‌آيند. اکسيژن هوا يا آب از پوست مرطوب آنها به داخل مويرگ‌‌های خونی وارد می‌شود. اگر پوشش بدن خشک شود، کرم خفه خواهد شد. توليد مثل: با وجود اينکه کرم‌‌ها هر دو ارگان جنسی نر و ماده را دارند، اما خود باروری ( خود القائی ) در آنها انجام نمی‌شود و طی عمل جفت گيری تبادل متقابل اسپرم مابين دو کرم صورت می‌گيرد.

8. توليد و پرورش: عوامل محيطی اساسی که در رشد و سلامت عمومی ‌کرم توليد کننده ورمی‌کمپوست مؤثرند، عبارتند از : دما، رطوبت، تهويه، مواد غذايی، PH و نور دما: کرمها در دماي 5 تا 48 درجه سانتيگراد قادر به زندگي هستند. اما سرعت توليد و تبديل ضايعات به كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) در دماي 20 تا 30 درجه سانتيگراد بهتر انجام مي‌پذيرد. براي ايزينيا فوتيدا مناسب‌ترين محدوده دما بين 15 تا 25 درجه سانتيگراد است. با ايجاد سايه‌بان مي‌توان دماي تل كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) را بطور آشکاري کاهش داد. توجه به اين نکته مهم است که در صورت وجود رطوبت کافي در درون بسترهايي که زير سايبان است دماي ميانگين بستر در همه جاي آن بين 5 تا 10 درجه پايين‌تر از هواي اطراف آن خواهد بود که در پاره‌اي اوقات بايد بسيار به اين مسئله توجه شود. تهويه: کرم‌‌ها می‌توانند در اکسيژن اندک و سطوح بالای در اکسيد کربن زندگی کنند و نيز در آب دارای اکسيژن به زندگی ادامه دهند. ولی نبود کاملا اکسيژن سبب مرگ کرم‌‌ها می‌شود. در صورت خيس نگه داشتن بستر، ممکن است اکسيژن تقليل يابد. در چنين شرايطی عوامل باکتريايی غيرهوازی مواد سمی‌ توليد می‌کنند

9. رطوبت: ميزان رطوبت بستر بايد در حدود 60 تا 70 درصد باشد و رطوبت بالاتر و پايين‌تر از ميزان فوق، فعاليت کرمها را کاهش مي‌دهد. بستر کرمها بايد مرطوب نگه داشته شود اما خيس نشود. اجازه ندهيد که بارش باران به داخل بستر نفوذ کند. زيرا ممکن است باعث غرق شدن کرمها شود. در اماکن روباز نيز ممکن است به سايبان يا پوششي از برگها نياز باشد تا بتوان بستر را از خشک شدن در هواي گرم تابستان حفظ نمود. اسيديته و قليايی بودن: کرمهاي خاکي قادر به زندگي در ph حدود 2/4 (اسيدي) تا ph8 (قليايي) و يا بيشتر مي‌باشند. اگرچه براي توليد تجاري بهتر است که ph بستر‌ها را حدود 7 (خنثي) نگهداشت. سطوح ph خاک بستر را بطور مرتب مي‌توان با کاغذ ليتموس (تورنسل) و کيت phبررسي کرد. معمولا آهک و يا کربنات کلسيم را در جهت اصلاح اسيديته خاک و تنظيم ph به مواد بستر اضافه مي‌کنند. همچنين غلظت بالاي نمک تشکيل کوکون و وزن بدن کرمها را کاهش مي‌دهد؛ بنابراين پس از سپري شدن يک دوره کمپوست، مواد بستر بايد در جهت از بين بردن نمکهاي اضافي شسته شوند. پس از اين مرحله مواد در عمق 20 تا 25 سانتيمتري بستر قرار خواهند گرفت. آب دهي و شستشو در جهت حذف نمک‌ها، بوسيله غرقاب کردن براي مدت 5 روز صورت مي‌گيرد. اين عمل با زير و رو کردن مواد بستر در روز سوم بهتر انجام مي‌شود. پس از مرحله آبدهي و شستشو رطوبت مواد بستر بايد در حد مناسب نگه داشته شود.

10. نور: کرم‌‌ها نور گريزند. وجود منبع نورانی در بالا و يا اطراف بستر کرم‌‌ها مانع از مهاجرت آنها به خارج از بستر‌‌ها شده و به عنوان روشی برای بقای کرم‌‌ها، هنگام طوفان‌‌های سخت و بارش‌‌های شديد به کار می‌رود. مواد غذايی قابل استفاده: کودهای حيوانی، کود باغی حاصل از برگ درختان، مقوای خردشده، خرده چوب يا کاغذ يا کم و بيش هرگونه مواد آلی پوسيده يا نيمه پوسيده يا پسماندهای آلی وضایعات کشاورزی از جمله باگاس نیشکروتفاله چای و زیتون ممکن است به عنوان غذا يا مواد غذايی بستر کرم به کاربرده شوند. کودهای حيوانی حاصل از خرگوش، اسب و گوساله از جمله بهترين مواد غذايی برای کرم‌‌ها هستند. 

11. خواص فيزيکی، شيميايی و بيولوژيکی: ورمی‌کمپوست در خواص فيزيکی، شيميايی و بيولوژيکی خاک تأثير بسزايی دارد. اين کود اصلاح کننده خصوصيات فيزيکی، شيميايی و بيولوژيکی خاک بوده و علاوه بر وزن مخصوص کم، فاقد هر گونه بو، ميکروارگانيسم‌‌های پاتوژن، باکتری‌‌های غيرهوازی، قارچ‌‌ها و علف‌‌های هرز می‌باشد. ورمی‌کمپوست علاوه بر قابليت جذب آب با حجم بالا، شرايط مناسب جهت دانه بندی و قدرت نگه داری مواد غذايی مورد نياز گياهان را فراهم می‌نمايد. ورمی‌کمپوست حاوی عناصر غذايی بسيار غنی به ويژه ازت بوده که به تدريج آنها را در اختيار گياه قرار می‌دهد . ( اين نکته از نظر حاصلخيزی خاک بسيار پر اهميت است ) اين کود در مقايسه با ساير کودهای آلی دارای ميزان عناصر اصلی غذايی بالاتری است. ورمی‌کمپوست علاوه بر عناصر ماکرو مانند ازت، فسفر و پتاسيم که در فعاليتهای حياتی گياه نقش اساسی دارند حاوی عناصر ميکرو مانند آهن، مس، روی، منگنز نيز می‌باشد. 

12. علاوه بر اين با داشتن موادی مانند ويتامين B12 و اکسين عوامل محرک رشد گياه را فراهم می‌آورند.  • معمولاً نسبت کربن به ازت ( C/N ) ورمی‌کمپوست 20-15 بوده و طول دانه‌‌های خشک آن بين 1-5mm متغيير است. هومس آن نيز %20 وزن خشک می‌باشد. کرم‌‌های زباله خوار با تغذيه زائدات آلی آن‌‌ها را تجزيه و دگرگون می‌نمايند. فرآيند هضم اين کرم‌‌ها به تغيير سريع تر مواد آلی منتهی شده و کمپوست تثبيت می‌شود. نتيجه اين عمل دستيابی به ورمي کمپوست با کيفيت بالا است که با بالاترين استانداردهای جهانی برابر می‌کند. • هدف از توليد ورمي کمپوست: • کاهش اثرات نامطلوب زباله‌ها • جلوگيري از آلودگي محيط زيست • اشتغال زايي • صرفه اقتصادي • حفظ توان توليد در دراز مدت • پايداري منابع خاك • توليد محصولات غذايي سالم و با كيفيت • مبارزه با معايب كودهاي شيميايي و هزينه بالاي آنها • تأمين و تضمين سلامت جسمي • گامي موثر در دستيابي به توسعه پايدار

13. نتيجه استفاده بي رويه از كودهاي شيميايي: • تشديد آلودگي آب و خاك • تخريب ساختمان خاك • شور و سفت شدن خاک • سرطان و جهش‌‌هاي ژنتيکي در انسان • بر هم خوردن تعادل عناصر غذايي خاك • ايجاد محصولات غذايي بي کيفيت و آلوده • صرف هزينه‌‌هاي گزاف توليد محصولات غذايي و کشاورزي • رفتار تغذيه ای:  • کرم‌‌های خاکی از تمامی‌ مواد آلی گياهی تغذيه می‌نمايند اين بدان معنی است که آنها قادر به هضم و استفاده از موادی مانند فلزات، شيشه، پلاستيک و سنگ نمی‌باشند.

15. آماده سازی بستر پرورش کرم:  محل پرورش کرم‌‌های کمپوستی را می‌توان از چوب يا پلاستيک، مانند ( بشکه، جعبه‌‌های چوبی و لگن‌‌های پلاستيکی ) تهيه کرد که از اين وسايل در داخل يا خارج منزل برای بستر توليد ورمی‌کمپوست استفاده می‌شود. استفاده از آبشخورهای مربع مستطيل نيز مناسب است. اين بسترها روی بلوک‌‌ها، آجرها، تنه‌‌های درختان، زمين و يا بلوک‌‌های بتنی قرار می‌گيرند. در صورت استفاده از تخته‌‌های کاج يا سرو، بهتر است ضخامت آنها 5 سانتی متر باشد. طول اضلاع بسترهای کرم بهتر است از 50 سانتی متر بيشتر نباشد و بسترهای کرم بايد به وسيله يک راهرو از هم جدا شوند تا عمل برداشت کرم‌‌ها و کود توليدی به راحتی صورت پذيرد. برای کنترل دمای بسترها بهتر است آنها درون خاک قرار گيرند، اما کرم‌‌های قرمز حلقوی تمايل دارند که از قسمتهای سطحی بستر خود تغذيه کنند. بنابراين محفظه بستر رشد آنها نبايد بيش از 20 تا 30 سانتی متر عمق داشته باشد. اگر عمق بيشتر باشدد، مواد آلی فشرده شده، در نتيجه مواد به صورت غيرهوازی تجزيه شده و توليد بوی نامطبوع و مواد سمی‌ می‌کنند و در نهايت به مرگ کرم‌‌ها منجر می‌شود. کرم‌‌ها می‌توانند در گودال‌‌های حفر شده در زمين يا در شيارهای رديفی واقع در سطح خاک نيز رشد کنند. بسترهايی که در خارج از ساختمان قرار گرفته اند، می‌بايد در محيطی تميز و سالم و بهتر است در فضای سرپوشيده قرار گيرند. بسترهای داخل ساختمان بايد از زهکشی و تهويه مناسبی برخوردار باشند.

16. ابعاد مناسب بستر ورمی‌کمپوست: بستری با طول دلخواه و عرض 60-40 سانتی متر و عمق 50-30 سانتی متر حدود 100 عدد کرم خاکی را به ازای هر متر طول بستر در خود جای می‌دهد و يا در حدود 25عدد کرم بالغ را توليد می‌کند. در صورتی که بعضی از پرورش دهندگان برای افزايش توليد، اين سطح را بالا می‌برند و تعداد بيشتری کرم توليد می‌کنند. پس از هر 30 تا 45 روز يا هر 30 تا 90 روز، کرم‌‌های خاکی برداشت شده و بستر‌‌ها بايد جايگزين شوند. مدت زمان يادشده به شرايط محيطی، روش پرورش و ترکيب بستر بستگی دارد.  طول و عرض بستر پرورش کرم به قابل حمل و يا ثابت بودن آن و مقدار پسماندها بستگی دارد که هر خانواده در هفته توليد می‌کند. به طور معمول حجم 33 سانتی متر مکعب به ازای هر 450 گرم مواد آلی مطلوب است. از مزايای محفظه چوبی، خاصيت جذب رطوبت به وسيله آنهاست.  نبايد از چوب‌‌هايی که دارای مواد آروماتيک اند ( همانند چوب درختان سرو و کاج ) استفاده کرد. محفظه‌‌های پلاستيکی، رطوبت را به مقدار بيشتری در خود حفظ می‌کنند. به منظور عمل تهويه و زهکشی بهتر، کف بستر نگهداری کرم‌‌ها بايد دارای سوراخ‌‌های زهکشی باشد. محفظه را بايد روی چوب يا آجر قرار داد تا آب ثقلی به راحتی خارج شود. از زه آب خروجی ( چای ورمی‌کمپوست ) می‌توان به عنوان کود مايع در فضای سبز استفاده کرد.

17. کرم‌‌ها تاريکی را ترجيح می‌دهند، برای جلوگيری از ورود نور زياد و ممانعت از کاهش رطوبت موجود، بايد روی بسترها را با پوشش مناسبی نظير کاه و کلش گندم پوشاند. برای اين منظور می‌توان گودالی با عمق 40 سانتی متر در زمين حفر کرد و محفظه را درون آن قرار داد و اطراف آن را با خاک و روی آن را با کاه و کلش گندم پوشاند تاثير بستر‌هاي مختلف بر روي تعداد کرمها: بستر حاصل از تفاله سيب موجب کمترين ميزان رشد و نمو کرمها مي‌شود و حتي سبب از بين رفتن کرمهاي اوليه مي‌گردد زيرا در اثر تخمير در بستر کشت محيط کاملا اسيدي شده و مانع از رشد و فعاليت کرمها مي‌شود. بستر تهيه شده از سيب زميني از بستر سيب بهتر است اما بدليل نشاسته بالا خيلي سريع کپک زده و محيط را براي کرمها نامطلوب مي‌نمايد شايد بتوان از پوست سيب‌زميني براي تهيه كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) استفاده نمود به شرط اينکه به نسبت بيشتري آنها را با خاک مخلوط نمود تا طي مرور زمان بقاياي سيب‌زميني تجزيه شوند و کپک نزنند. در بستر کود گاوي که کمي سياه تيره شده کرمها بخوبي رشد مي‌نمايند و خيلي سريع تکثير مي‌يابند. کود اسبي از ميان بستر‌ها بهترين بستر تهيه كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) شناخته مي‌شود و کرمها بخوبي در آن رشد نموده و خيلي سريع تکثير مي‌يابند که اين سرعت رشد نشانه مطلوبيت بستر است. بيشترين تکثير تعداد کرمها در بستر کود اسبي با 335 کرم و کمترين تکثير مربوط به تفاله سيب با 6/. است که از تعداد کرمها با گذشت زمان کاسته شده است.

18. تغذيه کرم خاکي: غذاي اصلي كرم‌هاي خاكي بقاياي مرده و پوسيده گياهي به انضمام بقاياي ريشه‌ي گياهان و نيز كود دامي است. كرم‌هاي قرمز باراني بيشتر مواد زائد آشپزخانه را نيز خواهند خورد ضايعات سبزيجاتي كه در حين تهيه غذا بوجود مي‌آيد براي كرمها قابل استفاده مي‌باشد. مانند پوست سيب‌زميني، هويج، كاهو، كلم، كرفس، سيب، پوست موز، گريپ فروت و پوست پرتقال، برگ چاي، چاي كيسه‌اي، تفاله قهوه، كاغذ و مقوا. بعضي از ضايعات زودتر از ساير مواد به كود تبديل مي‌شوند. پوست موز حدود يك هفته طول مي‌كشد در حالي كه پوست پرتقال حدود يكماه طول خواهد كشيد تا كاملاً تجزيه گردد. نوع و مقدار مواد غذايي در دسترس نه تنها بر روي جمعيت كرم‌هاي خاكي بلكه بر روي انواع گونه‌هاي موجود و نرخ رشد و.... تاثير مي‌گذارد.زائدات کشاورزي شامل باقيمانده محصولات و محصولات جانبي آنها مانند زائدات غلات، دانه‌هاي روغني، نيشکر، ساقه ذرت، کتان، کنف، محصولات فرعي کارخانجات روغن، کارخانجات چاي و شکر و صنايع مرتبط با ميوه و سبزيجات داراي قابليت تبديل به كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) هستند

19. ، روزنامه‌هاي سياه و سفيد معمولي نيز مي‌توانند کمپوست شوند هر چند نيتروژن آنها پايين است و در نتيجه سرعت تجزيه را کاهش مي‌دهند. اگر کاغذ کمپوست شود نبايد بيش از 15 درصد وزن کل مواد توده کمپوست باشد.  زائدات کشاورزي از قبيل باقيمانده محصولات، زائدات سبزيجات، تفاله نيشکر و... فضولات احشام (فضولات گاو، گوسفند و...، زائدات شهري (زباله شهري)، زباله‌هاي صنعتي، زائدات گياهان از قبيل برگ، خاک اره (براي هر صد کيلوگرم خاک اره به يک کيلو نيتروژن نياز است) و... قابل تغذيه توسط کرمها مي‌باشند. کيفيت محصول توليد شده با بکار بردن کود آلي افزايش مي‌يابد، اغلب مواد آلي زائد قابل تجزيه بيولوژيکي مي‌توانند به کود تبديل شوند، حدود 5 تا 10 درصد موادي که توسط کرم بلعيده مي‌شوند در بافت‌هاي بدن کرم بمنظور رشد و فعاليت‌هاي متابوليکي جذب و بقيه بصورت کودهاي گرانولي دفع مي‌شوند.

20. در مجموع هر کرم قادر است در روز معادل وزن خود تا 3 برابر تغذيه کند و %60 آنرا به كود ورمي‌کمپوست تبديل کرده و دفع‌کند. توجه به اين نکته ضروري است که کرمها با فلزات، فويل، پلاستيک، مواد شيميايي، روغن، حلال‌ها، حشره‌کش، صابون، رنگ و... تغذيه نشوند.. • همچنين بايد از انواع مرکبات (پرتقال، ليمو شيرين و گريپ فروت)، پياز، سير، ميخک، غذاهاي پر ادويه و خيلي تند و غذاهاي اسيدي اجتناب نمود، همينطور نبايد از خرزهره و ديگر گياهان سمي براي تغذيه کرمها استفاده گردد. گياهان که با آفت کش يا علف کش سمپاشي شده‌اند نبايد در فرآيند کمپوست سازي استفاده شوند. همچنين برخي از مواد به علت اينکه سلامتي انسان را به خطر مي‌اندازند و يا مايه رنجش انسان مي‌شوند نبايد براي توليد کود استفاده شوند

21. کود مرغي تازه به علت ميزان زياد اوره براي کرمها سمي است و بايد بعد از پوسانيدن با ساير مواد مخلوط گردد تا قابل استفاده شود، حتي کود گاوي تازه براي کرمها مناسب نمي‌باشد و بايد شستشو شده و يا بصورت پوسيده مصرف گردد. بايد توجه داشت که مخلوط کود حيواني و بقاياي گياهي که پوسيده نباشند در صورت تامين رطوبت مراحل پوسيدگي را خواهند گذراند و به علت فعاليت ميکروارگانيزمها دماي آن تا 80 درجه سلسيوس (سانتيگراد) بالا مي‌رود که براي کرمها قابل تحمل نيست و لذا بايد از کود حيواني و بقاياي گياهي تنها در صورتي استفاده کرد که به حالت پوسيده يا نيمه پوسيده باشند و مرحله کمپوست شدن را گذرانيده باشند. کرمها در خارج از سفره غذايي حرکت نمي‌کنند و به همين علت جمعيت آنها بسته به دسترسي به مواد غذايي رشد کرده و تثبيت مي‌شود.  افزودن مدفوع انسان و حيوانات خانگي توصيه نمي‌شود. گوشت، استخوان، تخم‌مرغ و محصولات لبني نبايد اضافه شود چون باعث جلب حشرات به محل مي‌شود. اگر مواد غذايي خرد شوند بلعيدن آنها براي کرمها راحت‌تر خواهد بود. به هنگام دادن زباله‌ها در صورت امکان آنها را به تکه‌هاي کوچکتر تقسيم کنيد تا انجام فرآيند توليد كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) براي کرمها آسانتر باشد.

22. لايه‌هاي سطوح پايين‌تر را نيز مي‌توان به ميزاني بسيار کمتر از لايه‌هاي بالايي بهم زد. در بسترهاي کود حيواني که کرمها مشغول فعاليت توليد کود هستند در اثر فعاليتهاي گازي کود حيواني گاز متان توليد مي‌شود که باعث از بين رفتن کرمها مي‌شود. تغذيه گونه آيزنيا فوتيدا از بستري شامل مواد نيمه پوسيده کود گاوي، کود اسبي، کاه وکلش غلات و برخي زايدات و بقاياي گياهي مي‌باشد، در داخل اين بستر اصلي مي‌توان مواد تازه‌اي چون زايدات سبزيجات و ميوه جات، مواد آلي و قابل تجزيه، زباله‌هاي خانگي، پسماندهاي کارخانجات غذايي و حتي لجن و فاضلاب (بجز فاضلاب صنعتي) اضافه نمود. رطوبت مناسب بستر، هوادهي، تغذيه، جلوگيري از سفت شدن بستر و نگهداري ph در حد 7-8 از نکات کليدي در توليد كرم پوسال (ورمي‌کمپوست) است. بستر بايد بگونه‌اي باشد که هواي زيادي را به درون خود راه بدهد.

23. کرمها علاقه‌اي به باکتريهاي بي‌هوازي ندارند و اگر تحت چنين شرايطي قرار گيرند محلي را که باعث آزارشان مي‌شود ترک مي‌کنند و اگر قادر به اين کار نباشند خواهند مرد. کرمها نيز درست مانند بيشتر جانوران به تنفس نياز دارند.. • ايه‌هاي سطوح پايين‌تر را نيز مي‌توان به ميزاني بسيار کمتر از لايه‌هاي بالايي بهم زد. در بسترهاي کود حيواني که کرمها مشغول فعاليت توليد کود هستند در اثر فعاليتهاي گازي کود حيواني گاز متان توليد مي‌شود که باعث از بين رفتن کرمها مي‌شود. • لازم است که به طور متناوب پشته به هم زده شود تا گاز متان از داخل پشته خارج شده و کرمها فعاليت خود را ادامه دهند. بسته به روش توليد ابزارهاي دستي و مکانيزه مختلفي براي اين کار وجود دارد. در حال حاضر اين کار در ايران با روش دستي و با ابزاري شبيه شن کش انجام مي‌شود.

24. از نظر اقتصادي کشت و پرورش کرم خاکي وقتی مقرون به صرفه است که بتوان از موادي که داراي هيچگونه هزينه‌اي نباشد استفاده کرد. مثل پسماندهاي رستورانها، آشپزخانه‌ها، اماکن ميوه و تره بار، مواد زائد کارخانه‌هاي تهيه مواد غذايي (کارخانه آردسازي و روغن‌کشي سويا). تغذيه کرمها بايد بطور مرتب و معمولا يک بار در هفته صورت گيرد. انباشتن بيش از حد مواد غذايي در بستر، سبب ايجاد بوي نامطبوع و ترکيبات سمي مي‌گردد. بهترين روش براي تهيه برنامه و ميزان تغذيه، مصرف کرم از آخرين تغذيه و همچنين شرايط موجود کرمها مي‌باشد. زماني که آخرين موادغذايي تغذيه شده تقريبا در حال تمام شدن است زمان تغذيه مجدد مي‌باشد.

25. مصرف کرم از آخرين تغذيه و همچنين شرايط موجود کرمها مي‌باشد. زماني که آخرين موادغذايي تغذيه شده تقريبا در حال تمام شدن است زمان تغذيه مجدد مي‌باشد. • اگر بنظر برسد که رشد کرمها متوقف شده و يا زاد و ولد آنها کاهش يافته احتياج به اضافه نمودن پروتئين بيشتري در مواد غذايي مي‌باشد. • مرکز تهيه کرم خاکي در فيليپين توصيه مي‌کند که بهترين ترکيب غذايي براي کرم خاکي مخلوطي از 55 درصد خاک اره، 35 درصد پوسته برنج و 10 درصد سبوس برنج مي‌باشد. اين مخلوط بايد به مدت 3 هفته

27. ساير محصولات جانبی فرآيند توليد ورمی‌کمپوست: در حين توليد ورمی‌کمپوست، افزايش جمعيت کرمها را خواهيم داشت. کرمها را می‌توان به واحدهای متقاضی توليد کود فروخت. همچنين لاشه بدن کرمهای مسن را می‌توان با روشهای مناسب خشک و تبديل به پودر خشک کرد و به عنوان بخشی از جيره غذايی طيور و آبزيان مورد استفاده قرار داد (اين پودر حاوی پروتئين بالايی می‌باشد).

28. توجيه اقتصادی: قيمت هر کيلوگرم کود ورمی‌کمپوست بسته بندی شده در حدود 400 تومان و قيمت يک کيلوگرم کرم زنده حدود 25تا 35هزار تومان می‌باشد و در توليد مکانيزه قيمت تمام شده هر کيلوگرم کود بين 150 تا 200 تومان بوده و در کشاورزی ارگانيک و کشتهای گلخانه ای و فضای سبزشهرها پاکترين و مناسبترين بستر بوده و سبب باردهی بيشتر محصولات کشاورزی خواهند گرديد. اضافه بر آن اين توليد از ارزش زيست محيطی بالايی نيز برخوردار است و کود توليدی به علت بالا بودن نسبت کربن به ازت (15= C/N) فاقد بوی نامطبوع و فعاليت حشرات مزاحم می‌باشد. بطور کلی نيمی ‌از وزن پشته تبديل به ورمی‌کمپوست خواهد شد.  نکاتی که بايد به خاطر داشت : آبياری توده بايد بطور روزانه و منظم انجام شود. از کود تازه دامی ‌و مرغی نبايد استفاده کرد.

29. استاندارد • استاندارد « ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي» كه پيش‌نويس آن در كميسيون‌هاي مربوط توسط مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تهيه و تدوين شده و در 815 امین اجلاسيه كميته ملي استاندارد مورخ 25/2/1390 مورد تصويب قرار گرفته است، اينك به استناد بند يك ماده 3 قانون اصلاح قوانين و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران، مصوب بهمن ماه 1371، به عنوان استاندارد ملي ايران منتشر مي‌شود. • براي حفظ همگامي و هماهنگي با تحولات و پيشرفت‌هاي ملي و جهاني در زمينه صنايع، علوم و خدمات، استاندارد‌هاي ملي ايران در مواقع لزوم تجديدنظرخواهد شد و هر پيشنهادي كه براي اصلاح و تكميل اين استانداردها ارائه شود، هنگام تجديدنظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت. بنابراين، بايد همواره از آخرين تجديدنظر استانداردهاي ملي استفاده كرد.

30. منابع و مآخذي كه براي تدوين اين استاندارد مورد استفاده قرار گرفته به شرح زير است: • Compost and soil conditioner quality standards (2005) , Hong Kong organic resource center, Hong Kong Baptist university, kowloontong. http://www.hkbu.edu.hk • Gupta. pk ,Vermicomposting for sustainable agriculture Agrobios , India ,2004. • George W.Dickerson, vermicomposting , cooperative extension service, college of agriculture and home economics,2001. • William FB, Compost quality standards & Guidelines , New York State Association for recyclers,2000, pp 6-10. • Brinton,F,Compost Quality Standards and Guidelines: WWW. Woodsend.org ,2000. • TMECC ,Test Method for Examination of Composts and Composting, FirsdtFianlRelease, United States Composting Council ,2000. • Anonymous , Setting the Standard , A Summary of Compost Standards in Canada , WWW. Compost. org / Standard. html,2000. • CCC , Compost Standards Review. Compost Council of Canada,1999. • RALa , GütesicherungKompost. (The Compost Seal) BundesgütegemeinschaftKompost. Cologne,1998. • EPA , CFR – 40 Chap 503 Proposed Rule.Sludge Guidelines. Sept 1989 Federal Register , Revised and Published as CFR-40 Chap503. Final Rule. Fed 1993.

31. (Tea compost)کود مایع بیولوژیک چای کمپوست • از مهمترين مزاياي چاي کمپوست: • افزايش مقاومت گياهان در برابر بيماري‌ها پس از مصرف، • چاي كمپوست محتوياتي دارد كه با عمل روي فيلوسفر برگ ميكروب‌هاي سطح آنها، با مكانيسم‌هاي مختلف از گياهان وايجاد مقاومت در تقسيم ميكروب‌ها و پاتوژن‌ها اثرجمله ضدبيماري زايي را بر گياهان اعمال مي‌نمايد مواد مؤثر مختلفي از چاي كمپوست استخراج شده‌اند كه برخي باكتري‌ها و مخمرهاي مفيد تا مواد فنلي و اسيدآمينه‌ها را شامل مي‌شوند. • از مهمترين شاخصهاي چاي كمپوست مي‌توان، پرفايل تركيبات فنلي ‌پتانسيل احياء، آناليز ميكروب‌هاي مفيد را نام برد.

32. كرم‌ آیزینیا فوتیدا – ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي • هدف و دامنه كاربرد • هدف از تدوين اين استاندارد، تعيين ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي كرم‌پوسال مورد مصرف در كشاورزي است. كرم‌پوسال در کلیه خاکهای زراعی، باغی و گلخانه‌ای می‌تواند به تنهايي به عنوان کود، یا پس از غني‌سازي با افزودنی‌های دیگر مورد استفاده قرار گیرد. • 2 مراجع الزامي • مدارك الزامی‌حاوي مقرراتي است كه در متن اين استاندارد ملی ایران به آن‌ها ارجاع داده شده است. بدين ترتيب آن مقررات جزيي از اين استاندارد ملی ایران محسوب مي‌شود. در صورتی که به مدرکی با ذکر تاريخ انتشار ارجاع داده شده باشد، اصلاحيه‌ها و تجديد‌نظرهاي بعدي این مدارك مورد نیاز نیست در مورد مدارکی که بدون ذکر تاریخ انتشار به آن‌ها ارجاع داده شده است، همواره آخرین تجدید نظر و اصلاحیه‌های بعدی آن‌ها مورد نظر است.

33. 3 اصطلاحات و تعاريف در اين استاندارد، اصطلاحات و تعاريف زير به كار می‌رود: نوعي کود بیولوژیک است که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلی در حال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونه‌هایی از کرم‌های خاکی و دفع این مواد از بدن کرم حاصل می‌شود. این مواد هنگام عبور از بدن کرم به مخاط دستگاه گوارش، ویتامینها و آنزیم‌ها آغشته شده و دفع مي‌شود، که به عنوان یک کود آلی غنی و بسیار مفید برای بهبود عناصر غذایی و ساختار خاک مورد مصرف قرار می‌گيرد.

34. کرمهای خاکی • کرمهای خاکی، کرمهای معمولی قهوه‌ای مایل به قرمز که در خاک‌های غنی از مواد آلی به وفور یافت می‌شوند. مناسب‌ترین گونه برای تولید كرم‌پوسال، گونه ایزونیا فوتیدا است. این کرم‌ها در تجزیه و فساد بقایای گیاهی و جانوری، نگهداری ساختار خاک، تهویه و حاصلخیزی آن نقش عمده دارند.

35. بستر تغذیه بستر تغذیه کرم‌ها شامل مواد نیمه پوسیده مانند کود گاوی و اسبي نیمه پوسیده، کاه و کلش غلات، برخی بقایای گیاهی و کاغذ است. در داخل این بستر می‌توان مقداری مواد تازه مانند مواد زايد سبزي و ميوه، جزء آلی و قابل تجزیه زباله‌های خانگی، پسماندهای برخی کارخانه‌هاي صنایع غذایی (مانند کارخانه‌هاي تولید آب میوه، کمپوت و... ) و حتی لجن اضافه كرد.

36. مواد خارجی • مواد خارجی به مواد تجزیه ناپذیری از قبیل پلاستیک، فلزات، منسوجات و شیشه گفته می‌شود که وجود آنها در کود باعث کاهش کیفیت آن خواهد شد. • 4 طبقه‌بندی • در این استاندارد، كرم‌پوسال بر اساس كيفيت، به دو درجه «یک» و «دو» طبقه‌بندی می‌شود.

37. تقويت كرمبراي فربه شدن كرم از تركيبات آلي گياهي مختلفي مي‌توان استفاده كرد، فرمولاسيون زير نتايج خوبي به همراه داشته است: • 1- ذرت 350 كيلوگرم(35%) • 2- جوي دو سر 250 كيلوگرم(25%) • 3- ذرت خوشه‌اي 100 كيلوگرم(10%) • 4- يونجه 300 كيلوگرم(30%) • اين فرمول 12 تا 15 درصد پروتئين خام داردوتاثیرزیادی در فربه شدن کرم دارد درهر بستر 20 کیلوئی کود یک کیلو مفید می‌باشد.

38. منابع مواد آلي وضایعات کشاورزی کشور : • 1- کمپوست پسماند شهري (1440000تن در سال). • 2- باگاس نيشکر (نه ميليون تن در سال ). • 3- بقاياي کشاورزي که سوزانده مي شوند ( ده ميليون تن در سال ) • 4- انواع کود دامي (35 ميليون تن در سال ). • 5- ساير منابع مواد آلي ( 5 ميليون تن در سال ). • جمع کل = 73 ميليون تن در سال.

39. كشش بازار کرم خاکی و ورمي‌كمپوست بازارداخل کشور تا دو سال نیاز به حداقل1/000/000 تن ورمی‌کمپوست طبق برنامه پنج ساله توسعه کشور دارد. وهمچنین نیاز به 100000 تن کرم خاکی می‌باشد ضمن اینکه بازار صادرات هر دو محصول جهت کشورهای همسایه وغیره بسیارکشش پیش خریدبا قیمت خوب دارد ورمی‌کمپوست هرتن 700 دلار و کرم خاکی هرتن 42000 دلار

40. ماده 193 قانون برنامه پنجم توسعه در راستای ترويج توليد (كود ورمي‌كمپوست) الف- شهرداري شهرهاي بالاي دويست هزار نفر جمعيت و شهرهاي ساحلي و شهرهاي حاشيه تالابهاي داخلي در راستاي مديريت پسماند شهري موظفند تا پايان سال چهارم برنامه، پسماندهاي خود را با روشهاي نوين و فناوريهاي جديد با اولويت روشهاي آلي(ارگانيك) از قبيل كرم ورمي كمپوست) بازيافت نمايند. از سال پاياني برنامه، هرگونه دفن پسماندها در اين‌گونه شهرها مطلقاً ممنوع است.

41. ماده 143 قانون برنامه پنجم توسعه در راستای ترويج توليد کرم آیزینیا فوتیدا(كود ورمي‌كمپوست) ز- ترويج استفاده از كودهاي آلي وزيستي (ارگانيك) در سطح مزارع و باغهاي كشور حداقل در سقف يارانه سال آخر برنامه چهارم و افزايش ميزان مصرف اين‌گونه كودها به سي و پنج درصد(%35) كل كودهاي مصرفي در پايان برنامه به مقداریک میلیون تن

42. علت نداشتن بوي نامطبوع • در صورت رعايت موارد گفته شده، بستر حالت فعال داشته و مواد آلي آن بخوبي مورد تغذيه كرمها قرار خواهد گرفت. به لحاظ حركت كرمها در طول و عرض و عمق بستر اين عمل موجب ايجاد سامانه هوازي شده و از بوجود آمدن هرگونه بوي نامطبوع جلوگيري خواهد كرد. از ديگر فوائد اين راكتور ايجاد سامانه طبيعي بيوفيلتر بوده و حتي موجب مطبوع شدن محيط بستر مي‌گردد بطوريكه موقع برداشتن درب راكتور بوي مطبوع جنگل به مشام مي‌رسد. اين بخاطر فعل و انفعالات شيميايي و فيزيكي كرم در محيط مي‌باشد و دفع مايع ليپيدي از جسم كرم علاوه بر دفع آفات و حشرات موذي موجب خوشبو شدن بستر مي‌گردد.

43. مشكل مردن كرمها

44. مشكل بوي بد محفظه

45. مشكل كپك زدن بستر كرمها مشكل خشكي بستر كرمها مشكل جمع شدن آب در انتهاي ظرف

46. مشكل فرار كرمها مشكل جذب مگسها به سوي محفظه

47. تکثیرکرم خاکی روش جفت‌گيري براي همه گونه‌ها يكسان نيست، کرم‌هاي خاكي در اكثر ماه‌هاي سال مي‌توانند توليد مثل كنند و مخصوصاً در ماه‌هايي كه رطوبت هوا زيادتر است، افزايش مي‌يابد. لقاح از نوع تقاطعي بوده و معمولاً 2 تا 3 ساعت طول مي‌كشد در هنگام جفت‌گيري دو كرم از سطح شكمي بدن‌هايشان بر روي يكديگر قرار مي‌گيرند و طوري به يكديگر مي‌چسبند كه سر هر يك مقابل دم ديگري و در جهت مخالف هم قرار مي‌گيرد و جهت اينكه دو كرم محكم‌تر يكديگر را در برگيرند سيتاي هر كرم در ناحيه اتصال و پوشيده شده به داخل بدن كرم ديگر فرو مي‌رود دو كرم بوسيله ترشحات غده‌اي محكم به همديگر مي‌چسبند.

48. در اين هنگام ذرات موكوس زيادي ترشح شده به طوري كه هر كرم به وسيله آن پوشيده شده تا هيچ اكسيژني به اسپرم‌ها برخورد نكند چون اكسيژن براي اسپرم‌ها مضر است. نحوه قرار گرفتن کرم‌ها به گونه‌اي است كه منافذ اسپرماتيكا در مقابل قسمتي از كمربند تناسلي كرم ديگر كه راه ورود اسپرم است قرار مي‌گيرد وبه وسيله يك مجراي چسبناك بين قطعه نهم و حاشيه خلفي كمربند تناسلي، دو مجراي چسبناك به هم مي‌چسبند در هر كرم يك جفت شيار سمينال كه از بند XV تا كمربند تناسلي امتداد مي‌يابد تشكيل مي‌گردد و از اين شيارها اسپرماتوژن از بدن يك كرم عبور كرده، وارد كيسه دريافت كننده مني كرم ديگر مي‌گردد.سپس دو كرم از يكديگر جدا مي‌شوند بعد از جفت‌گيري هر كمربند تناسلي ترشحاتي مخاطي از جنس كيتين توليد مي‌كند كه پيله يا كوكون نام دارد و به صورت پوششي روي سطح بيروني بدن ديده مي‌شود. پيله ابتدا به شكل بشكه است و دو طرف آن باز است در پيله ماهيچه‌هاي است كه منقبض شده و پيله را به تدريج به جلو يا به سمت سر كرم خاكي حركت مي‌دهند. هنگام عبور از مجراي برنده تخمك يك يا چند تخمك در آن قرار مي‌گيرند و در ادامه حركت پيله به سمت سر كرم زماني كه به محفظه ذخيره اسپرم مي‌رسد اسپرم‌ها هم وارد آن مي‌شوند و در همانجا تلقيح انجام مي‌گيرد. اين پوشش كيتيني حركتش را به سمت سر ادامه مي‌دهد و در نهايت به صورت كپسول سر و ته بسته شده خارج مي‌شود كه تقريباً به شكل ليمو است.

49. چرخه زندگي كرم خاكي گونه ايزينيا فتيدا

50. تقسيمات روياني كامل و سلول‌ها نامساوي هستند. رويان در مرحله بلاستولا از سلول‌هاي كوچك اكتودرمي در بخش فوقاني و سلول‌هاي بزرگتر اندودرمي در قسمت تحتاني تشكيل گرديده‌اند. دو سلول مزوبلاستي در ناحيه‌اي كه بعداً سطح خلفي بدن را تشكيل مي‌دهد نمو مي‌نمايند. • كار پيله حفاظتي است همانند رشد جوجه در تخم جنين كرم خاكي نيز در داخل كپسول توسعه مي‌يابد و از مواد مغذي داخل پيله تغذيه مي‌كند در ابتدا كپسول بي‌رنگ است به تدريج در مقابل هوا رنگش زرد، سبز مايل زرد و يا قهوه‌اي تيره مي‌شود. و نهايتاً پوشش كپسول تا حدي سخت مي‌شود. اندازه پيله كوچكتر از يك سانتي‌متر شكل و رنگ آن در تقسيم‌بندي کرم‌هاي خاكي مورد استفاده قرار مي‌گيرد.