Having Fun with Caesar

1. Having Fun with Caesar MFLA Fall Conference UniversitasDominaeNostrae de Terra Mariae ante diem tertiumIdusOctobres MMXII Sister Therese Dougherty

3. Cur pullusviamtransivit? Purpose Clause Ad + Gerund Gerund + Causā Supine

4. Cur pullusviam transit? • Purpose Clause ut ad alterumlatusadveniat. ne capiatur et in mensāponatur. • Ad + gerund or gerundive ad alterumlatusadveniendum. • Gerund or gerundive + causa ad alterumlatusadveniendicausā • Supine alterumlatusvisum.

5. Cur Caesar Rhenumtransivit? Purpose Clause Ad + Gerund Ad + Gerundive Gerund + Causā Supine

6. Cur Caesar Rhenumtransivit? • utGermanōsterrēret. • ne Germani in Galliamtransirent. • ad Germanosterrendum. • ad Germanosterrendos. • Germanosterrendicausā. • Germanosvictum.

8. Gerunds -ing Nom. (vidēre) Gen. videndi Dat. videndō Acc. videndum • Abl. videndō

9. Gerunds -ing • Gen. hominesbellandicupidi • Dat. locus pugnandoidoneus • Acc. paratus ad pugnandum • Abl. discimusdocendo

11. Gerunds with Adjectives • Cupidus + genitive • eager to rule, desirous of ruling • Cupidusregendi • eager to seek peace, desirous of seeking peace • Cupiduspacempetendi • Idoneus + dative • fit for leading, suitable for leading • Idoneusducendo • Suitable for sailing • Idoneusnavigando

12. Gerunds for Purpose • Ad + accusative • Caesar venit ad vincendum. • Caesar came to conquer. • Genitive + causā or gratiā Caesar venitvincendicausā Caesar venitvincendigratiā

13. Gerundives for Purpose • Ad + accusative • Ad eas res conficiendasOrgetorixdeligitur. BG 1.3 • Genitive + causā or gratiā • Belli inferendicausain Britanniamtranseunt. BG 4.30

14. Gerundives with Adjectives • Cupidus + genitive • eager to kill Orgetorix • CupidusOrgetorigeminterficiendi(Gerund) • CupidusOrgetorigisinterficiendi(Gerundive) • Idoneus + dative • fit for waging war • Idoneus bellum gerendo (Gerund) • Idoneusbellogerendo (Gerundive) • Suitable for leading the army • Idoneusexercitumducendo (Gerund) • Idoneusexercituiducendo(Gerundive)

15. Gerundives in Passive Periphrastic • Carthagodelenda est. • Urbscapienda est. • Hostesvincendierunt. • Bellum conficiendumerat.

16. Gerundives in Passive Periphrastic

17. Gerundives in Passive Periphrastic

18. Gerundives in Passive Periphrastic

19. Gerundive in Passive Periphrastic Caesariomniaunotemporeerantagendavexillumproponendumquoderatinsignecumadarmaconcurrioporteretsignumtubadandumabopererevocandmilitesquipaulolongiusaggerispetendicausaprocesserantarcessendiaciesinstruendamilitescohortandisignumdandum. BG 2.20

20. Gerundive in Passive Periphrastic Caesariomniauno tempore erant agenda: vexillumproponendum, quod erat insigne, cum ad armaconcurrioporteret; signum tuba dandum; abopererevocandimilites; qui paulolongiusaggerispetendicausaprocesserantarcessendi; aciesinstruenda; militescohortandi; signumdandum. BG 2.20 aggerispetendicausā

21. Gerundive in Passive Periphrastic • Caesariomniauno tempore erant agenda. • Vexillumproponendum [erat]; • Signumtubādandum [erat]; • Militesabopererevocandi [erant]; • Aciesinstruenda [erat]; • Militescohortandi [erant];

22. Gerundive in Passive Periphrastic • Caesariomniauno tempore erant agenda: vexillumproponendum; signumtubādandum; abopererevocandimilites; aciesinstruenda; militescohortandi; signumdandum. Dative of Agent Gerundive + form of sum

23. Gerundive in Passive Periphrastic Caesariomniauno tempore erant agenda: vexillumproponendum, quod erat insigne, cum ad armaconcurrioporteret; signum tuba dandum; abopererevocandimilites; qui paulolongiusaggerispetendicausaprocesserantarcessendi; aciesinstruenda; militescohortandi; signumdandum. BG 2.20

24. Gerundive in Passive Periphrastic • Caesariomniauno tempore erant agenda. Everything had to be done by Caesar at one time. Change to active voice: Caesar had to do everything at the same time. Change to present tense: Caesariomniauno tempore sunt agenda. Caesar has to do everything at the same time. Caesar must do everything at the same time. Dative of Agent Gerundive + form of sum Dative of Agent becomes the subject.

25. Gerundive in Passive Periphrastic Dative of Agent Gerundive + form of sum • Caesar had to recall the soldiers from their work. Caesarimilitesabopererevocandierant. A soldier had to give the signal with a trumpet. Militisignumtubādandumerat. Caesar will have to exhort the soldiers. Caesarimilitescohortandierunt. Caesar will have to draw up the battle line. Caesariaciesinstruendaerit. The lieutenant must give the signal. Legato signumdandum est.

26. Erat ob has causas summa difficultas, quod naves propter magnitudinem nisi in alto constitui non poterant, militibusautem, ignotislocis, impeditismanibus, magno et gravionerearmorumoppressissimul et de navibusdesiliendum et in fluctibusconsistendum et cum hostibuseratpugnandum. BG 4.24

27. Eratob has causassumma difficultas, quod navespropter magnitudinemnisi in alto constitui non poterant, militibusautem, ignotislocis, impeditismanibus, magno et gravionerearmorumoppressis simul et de navibusdesiliendum et in fluctibusconsistendum et cum hostibuseratpugnandum. BG 4.24 Dative of Agent

28. Erat ob has causas summa difficultas, quod naves propter magnitudinem nisi in alto constitui non poterant, militibusautem, ignotislocis, impeditismanibus, magno et gravionerearmorumoppressissimul et de navibusdesiliendum et in fluctibusconsistendum et cum hostibuseratpugnandum. BG 4.24

30. Quibus rebus cognitis, principesBritanniae, qui post proelium ad Caesaremconvenerant, inter se conlocuti, cum et equites et naves et frumentumRomanisdeesseintellegerent et paucitatemmilitum ex castrorumexiguitatecognoscerent, quae hoc erantetiamangustior quod sine impedimentis Caesar legionestransportaverat, optimum factuesseduxeruntrebellionefactafrumentocommeatuque nostros prohibere et rem in hiememproducere, quod his superatisautredituinterclusisneminempostea belli inferendicausa in Britanniamtransiturumconfidebant. Itaquerursusconiurationefactapaulatim ex castrisdiscedere et suos clam ex agrisdeducerecoeperunt. BG 4.30

31. Quibus rebus cognitis, principesBritanniae, qui post proelium ad Caesaremconvenerant, inter se conlocuti, cum et equites et naves et frumentumRomanisdeesseintellegerent et paucitatemmilitum ex castrorumexiguitatecognoscerent, quae hoc erantetiamangustior quod sine impedimentis Caesar legionestransportaverat, optimum factuesseduxeruntrebellionefactafrumentocommeatuque nostros prohibere et rem in hiememproducere, quod his superatisautredituinterclusisneminempostea belli inferendicausa in Britanniamtransiturumconfidebant. Itaquerursusconiurationefactapaulatim ex castrisdiscedere et suos clam ex agrisdeducerecoeperunt. BG 4.30

32. Quibus rebus cognitis, principesBritanniae, qui post proelium ad Caesaremconvenerant, inter se conlocuti, cum et equites et naves et frumentumRomanisdeesseintellegerent et paucitatemmilitum ex castrorumexiguitatecognoscerent, quae hoc erantetiamangustior quod sine impedimentis Caesar legionestransportaverat, optimum factuesseduxeruntrebellionefactafrumentocommeatuque nostros prohibere et rem in hiememproducere, quod his superatisautredituinterclusisneminempostea belli inferendicausa in Britanniamtransiturumconfidebant. BG 4.30

33. Quibus rebus cognitis, principesBritanniae, qui post proelium ad Caesaremconvenerant, inter se conlocuti, cumetequites et naves et frumentumRomanisdeesseintellegerent etpaucitatemmilitum ex castrorumexiguitatecognoscerent, quae hoc erantetiamangustior quod sine impedimentis Caesar legionestransportaverat, optimum factuesseduxerunt rebellionefacta frumentocommeatuque nostros prohibere et rem in hiememproducere, quod his superatisautredituinterclusis neminempostea belli inferendicausa in Britanniamtransiturumconfidebant. belli inferendicausa

35. Ablative Absolute

36. Ablative Absolute • Eum, proelio facto, remiserunt. BG 4.27 • In continentemlegatismissis, pacempetiverunt. • Pace confirmata, naves solverunt. BG 4.28 • Ancorisiactis, naves cum fluctibuscomplebantur. • ConsilioRomanorumcognito, praemissoequitatunostros navibusegrediprohibebant. BG 4.24 • His constitutis rebus, nactus idoneam ad navigandum tempestatem III. fere vigilia solvit. BG 4.23 • Compluribusnavibusfractis, reliquaeerant ad naviganduminutiles. BG 4.29 • XII navibusamissis, reliquisutnavigarisatis commode posseteffecit. BG 4.31

37. Hortatory Subjunctive • expresses an exhortation • Eamus! • Let’s go. • Gaudeamus! • Let’s rejoice • Venite, edamus! • Come, let’s eat.

38. Astrologus Stellas Contemplans. Astrologi cuiusdam mos erat de nocte domo exire ut caelum stellasque contemplaretur. Aliquando autem, totus caelo intentus, in fossam, quam ante pedes sitam non viderat, incidit. Tum alius, per eandem viam iter faciens, cum de gemitu illius quod acciderat cognovisset, “Optime,” inquit, “tu, qui os in caelum erigebas, terram pedibus subiectam potius intueri debueras.”

40. Quid dicit Caesar? • Milites, fortiterpugnemus! • Proeliumcommittamus! • Hostessuperemus! • Naves reficiamus! • Ne fugiamus! • Ne vereamur!

41. Result Clauses Tanta tempestassubitocoortaestutnullaearumcursumtenereposset. Tanta tempestascoortaestutnosvaldetimeremus. Tanta tempestascoortaestutnemonosadiuvareposset.

42. Result Clauses Itacurrusconlocantut ad suosreceptumhabeant. Acciditutessetlunaplena. Fereplerisqueaccidit, utpraesidiolitterarum diligentiam in perdiscendo ac memoriam remittant. Usucotidiano et exercitationeefficiuntuti in declivi loco incitatosequos sustinere et brevimoderari ac flectere et per temonempercurrere et in iugoinsistere et se inde in curruscitissimerecipereconsuerint.

43. Result Clauses Hostesmaximoclamoresicutipartaiamatqueexploratavictoriaturrestestudinesqueagere et scalisvallumascenderecoeperunt. At tantamilitumvirtusatque ea praesentiaanimifuit, ut, cum undiqueflammatorrerenturmaximaquetelorummultitudinepremerentursuaqueomnia impedimenta atqueomnesfortunasconflagrareintellegerent, non mododemigrandicausade vallodecederetnemo, sedpaene ne respiceretquidemquisquam, ac tumomnesacerrimefortissimequepugnarent. BG 5.43

44. Hostesmaximoclamore sicutipartaiamatqueexploratavictoria turrestestudinesqueagere et scalisvallumascenderecoeperunt. At tantamilitumvirtusatque ea praesentiaanimifuit, ut, cum undiqueflammatorrerentur maximaquetelorummultitudinepremerentur suaqueomnia impedimenta atqueomnesfortunasconflagrareintellegerent, non mododemigrandicausade vallodecederetnemo, sedpaenenerespiceretquidemquisquam, ac tumomnesacerrimefortissimequepugnarent. BG 5.43

45. Purpose Clauses Frumentumomnecomburuntutdomumreditionisspestollatur. Aedificiaincenduntutparatiores ad periculasubeundasint. Orgetorixnecausamdiceret se eripuit. Utspatiumintercederepossetlegatisrespondit diem se ad deliberandumsumpturum. HancGraecisconscriptamlitterismittit, ne interceptaepistolanostra consiliacognoscantur.

46. Quid Ciceroni dixit Caesar? HancGraecisconscriptamlitterismittit, ne interceptaepistola nostra abhostibusconsiliacognoscantur. In litterisscribit se cum legionibusprofectumceleriteradfore; hortaturutpristinamvirtutemretineat. Ego legionibusprofectusceleriteradero. Interim pristinamvirtutemretine. Vale!

47. Quid barbarisuisnuntiaverunt? Interim barbarinuntios in omnespartesdimiseruntpaucitatemquenostrorummilitumsuispraedicaverunt et quanta praedaefaciendaeatque in perpetuum sui liberandifacultasdaretur, siRomanoscastrisexpulissent, demonstraverunt. Milites Romani suntpaucissimi. Nobisest data magna facultaspraedaefaciendae et in perpetuumnosliberandi, siRomanoscastris expulerimus.

48. QuomododicasLatine? • I am so pressured that I don’t know what to do. Am I to work harder or to run away? Maybe if you should be a help to me, I would finish my work. Not only do I have to read all these books, but I also have to write a response. I beg you to help me. I will be forever grateful.

49. Adeopremorutnesciam quid faciam. Diligentiuslaborem an effugiam? Fortassesituauxiliomihisis, opus conficiam. Non modohaecomneslibrimihilegendisunt, sedetiamresponsummihiscribendum est. Te oro et obsecrout me adiuves. Ego in perpetuumgratiamtibihabebo.