BÀI 4: SỐ TUYỆT ĐỐI-SỐ TƯƠNG ĐỐI-CHỈ SỐ

1. BÀI 4:SỐ TUYỆT ĐỐI-SỐ TƯƠNG ĐỐI-CHỈ SỐ

2. SOÁ TUYEÄT ÑOÁI THOÁNG KEÂ • Khaùi nieäm • Soá tuyeät ñoái trong thoáng keâ laø một loaïi chæ tieâu bieåu hieän quy moâ, khoái löôïng cuûa hieän töôïng kinh teá – xaõ hoäi trong ñieàu kieän thôøi gian vaø khoâng gian cuï theå.

3. SOÁ TUYEÄT ÑOÁI THOÁNG KEÂ • Caùc loaïi soá tuyeät ñoái thoáng keâ - Soá tuyeät ñoái thôøi kyø - Soá tuyeät ñoái thôøi ñieåm

4. Caùc loaïi soá tuyeät ñoái thoáng keâ • Soá tuyeät ñoái thôøi kyø • Ví duï : Coù taøi lieäu veà soá löôïng saûn phaåm saûn xuaát ra cuûa doanh nghieäp X Naêm 2008 : 10.000 saûn phaåm Naêm 2009 : 12.000 saûn phaåm Thôøi kyø 2008-2009 : 22.000 saûn phaåm

5. Caùc loaïi soá tuyeät ñoái thoáng keâ (tt) • Soá tuyeät ñoái thôøi ñieåm • Ví duï : Coù taøi lieäu veà soá lao ñoäng cuûa doanh nghieäp X taïi caùc thôøi ñieåm nhö sau :

6. SOÁ TÖÔNG ÑOÁI THOÁNG KEÂ Khaùi nieäm:là chỉ tiêu biểu hiện quan hệ so sánh giữa hai chi tiêu cùng loại (hoặc khác nhau nhưng có quan hệ với nhau) nhưng khác nhau về thời gian hoặc không gian YÙ nghóa: cho biết kết cấu, tốc độ phát triển, đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch, thể hiện mối quan hệ so sánh…, số tương đối có thể giữ bí mật của số tuyệt đối

7. Caùc loaïi soá töông ñoái • Soá töông ñoái ñoäng thaùi • Soá töông ñoái keá hoaïch • Soá töông ñoái keát caáu (Tyû troïng) • Soá töông ñoái cöôøng ñoä • Soá töông ñoái khoâng gian

8. Caùc loaïi soá töông ñoái Soá töông ñoái ñoäng thaùi (tÑT) [coøn goïi laø : Toác ñoä phaùt trieån]

9. Caùc loaïi soá töông ñoái Soá töông ñoái keá hoaïch • Soá töông ñoái nhieäm vuï keá hoaïch (tNK)

10. Caùc loaïi soá töông ñoái • Soá töông ñoái keá hoaïch • Soá töông ñoái hoaøn thaønh keá hoaïch (tHK)

11. Caùc loaïi soá töông ñoái • Soá töông ñoái keá hoaïch (tt) • Ví duï : Saûn löôïng caø pheâ cuûa huyeän Laâm Haø naêm 2001 laø 250.000taán, keá hoaïch döï kieán saûn löôïng caø pheâ naêm 2002 laø 300.000taán, thöïc teá naêm 2002 huyeän Laâm Haø ñaït ñöôïc 330.000taán. Ta coù : tNK = 300.000 : 250.000 = 120% tHK = 330.000 : 300.000 = 110% => Phaùt bieåu yù nghóa?

12. Caùc loaïi soá töông ñoái Quan heä giöõa tÑT , tNK , tHK tÑT = tNK . tHK • Ví duï : Keá hoaïch cuûa doanh nghieäp A giaûm giaù thaønh ñôn vò saûn phaåm 4% so vôùi kyø goác. Thöïc teá so vôùi kyø goác giaù thaønh ñôn vò saûn phaåm baèng 92%. Tyû leä % hoaøn thaønh keá hoaïch veà chæ tieâu giaù thaønh saûn phaåm cuûa doanh nghieäp laø bao nhieâu?

13. Caùc loaïi soá töông ñoái • Quan heä giöõa tÑT , tNK , tHK (tt) Soá töông ñoái nhieäm vuï keá hoaïch giaù thaønh : tNK = 96% Soá töông ñoái ñoäng thaùi giaù thaønh : tÑT = 92% Suy ra, soá töông ñoái hoaøn thaønh keá hoaïch giaù thaønh : tHK = tÑT : tNK = 92% : 96% = 95,83% • Giaù thaønh thöïc teá (y1) chæ baèng 95,83% so vôùi giaù thaønh keá hoaïch (yk) => Giaù thaønh thöïc teá thaáp hôn giaù thaønh keá hoaïch • Doanh nghieäp hoaøn thaønh vöôït möùc keá hoaïch veà chæ tieâu naøy

14. Caùc loaïi soá töông ñoái Soá töông ñoái keát caáu (Tyû troïng)

15. Caùc loaïi soá töông ñoái • Soá töông ñoái cöôøng ñoä • Ví duï :

16. Số tương ñối khoâng gian Caùc loaïi soá töông ñoái Soá töông ñoái khoâng gian • Ví duï : Trong naêm 200X, Toång löôïng gaïo xuaát khaåu cuûa VN laø 2 trieäu taán Toång löôïng gaïo xuaát khaåu cuûa TL laø 4 trieäu taán => Toång löôïng gaïo xuaát khaåu cuûa Vieät Nam trong naêm 200X baèng 50% so vôùi Thaùi Lan

17. PHƯƠNG PHÁP CHỈ SỐ Chỉ số là gì? là một loại số tương đối đặc biệt nhằm nghiên cứu biến động của các hiện tượng kinh tế xã hội phức tạp chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố có mối quan hệ tích số Phân tích biến động của hiện tượng KTXH do nhiều nhân tố cấu thành nhưng phải có quan hệ tích số với nhau. Phân tích được mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến sự biến động chung của tổng thể 17

18. Chỉ số cá thể (i) Tác dụng: Để nghiên cứu sự biến động riêng rẽ của từng yếu tố Có 2 loại chỉ số cá thể: + Chỉ số cá thể chất lượng(giá) ip = p1/p0 + Chỉ số cá thể số lượng(sản lượng) iq = q1/q0 18

19. *Chỉ số tổng hợp (I) Chỉ số tổng hợp chất lượng Ip = ∑p1q1 /∑ p0q1 (1) (Theo Paasche); Ip = ∑p1q0 /∑p0 q0 (theo Laspres) 19

20. Chỉ số tổng hợp số lượng (Iq) ∑ p0 q1 ∑ p1 q1 Iq = ---------- (2) Iq = ---------- ∑ p0 qo ∑p1 q0 Trong thực tế Chỉ dùng công thức (1) và (2) vì nó có ý nghĩa thực tế hơn. 20

21. Ví dụ: Có tài liệu về tình hình tiêu thụ hàng hoá của một cửa hàng qua 2 kỳ như sau: 21

22. Là việc sử dụng đồng thời cả chỉ số tổng hợp số lượng (Iq) chỉ số tổng hợp chất lượng (Ip) để n/c biến động của cả tổng thể Để xây dựng hệ thống chỉ số dựa trên các phương trình kinh tế như: Sản lượng cây trồng = Năng suất x diện tích Tổng chi phí = Giá thành x số lượng sản phẩm Tổng quỹ lương = Tiền lương bq 1CN x số CN … Ipq là ảnh hưởng do tác động đồng thời của cả nhóm yếu tố chất lượng (p) và nhóm yếu tố số lượng (q) Vì vậy Ipq = Ip * Iq Hệ thống chỉ số: 22

23. Có 2 loại hệ thống chỉ số - Hệ thống chỉ số dùng để n/c các yếu tố ảnh hưởng đến biến động của số bình quân - Hệ thống chỉ số dùng để n/c các yếu tố ảnh hưởng đến biến động của cả tổng thể a- Hệ thống chỉ số dùng để nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến biến động của cả tổng thể Ipq = Ip * Iq Hay: ∑p1q1 ∑p1q1 ∑p0q1 -------- = -------- x ---------- (1) ∑p0q0 ∑p0q1 ∑p0q0 (∑p1q1 - ∑p0q0 ) = (∑p1q1 -∑p0q1) +(∑p0q1 - ∑p0q0) (1) 23

24. Trở lại ví dụ trên ta có: Thay vào hệ thống (1) 52550 52550 54500 ---------- = ---------- x --------- 45750 54500 45750 1,1486 = 0,9642 x 1,1913 114,86 % = 96,42 % x 119,13 % Số tuyệt đối: Thay vào hệ thống (1) ( 52550 - 45750) = (52550 - 54500) + (54500 - 45750) 6800 ngđ = - 1950 ngđ + 8750 ngđ Kết luận: Doanh thu tăng 14,86%, tương ứng với lượng tăng doanh thu là 6800 ngàn đồng do ảnh hưởng của 2 yếu tố: Do giá giảm 3,58%, tương ứng với lượng giảm doanh thu 1950 ngàn đồng. Do sản lượng tăng 19,13%, tương ứng với lượng tăng doanh thu 8750 ngàn đồng. 24