OPERACJE I TECHNIKI OPERACYJNE

1. OPERACJE I TECHNIKI OPERACYJNE dr inż. Andrzej KIJ

2. Temat: Operacje reagowania kryzysowego

3. Zagadnienia: • Ogólne założenia operacji reagowania kryzysowego • Rola i zadania Sił Zbrojnych w operacji reagowania kryzysowego. • Współczesne operacje reagowania kryzysowego.

4. Pokój jest niczym innym, jak tylko zawieszeniem broni, które trwać będzie tak długo, jak rzetelni jego zwolennicy będą w stanie bronić go w razie potrzeby siłą... Władysław Sikorski

5. Zagrożenia i wyzwania • Wojna i agresja zbrojna • Kryzysy i konflikty lokalne • Regiony nadmiernej koncentracji potencjału militarnego • Proliferacja broni masowego rażenia • Zagrożenia ekonomiczne • Niebezpieczeństwo nowych podziałów w Europie • Niekontrolowane migracje transgraniczne • Terroryzm i przestępczość zorganizowana ?

6. Kryzys – identyfikacja problemu

7. Kryzys (gr. krisis – przesilenie) ... Moment przełomowy, rozstrzygający, punkt zwrotny. Pojęcie to powiązane jest ze wszystkimi dziedzinami życia człowieka i społeczeństw, np. kryzys polityczny, rządowy, państwa, wartości, ekonomiczny, międzynarodowy...

8. Kryzys a konflikt Konflikt społeczny to stosunek (stan) między grupami lub klasami społecznymi, wynikający ze sprzeczności ich żywotnych interesów, a także ze sprzeczności wartości i celów uznawanych przez te grupy, wyrażający się w działaniach jednej lub dwóch stron, zmierzający do narzucenia swojej woli lub zachowania swego stanu posiadania. Kryzys społeczny to proces subiektywnie patologiczny, polegający na naruszeniu równowagi w formach życia zbiorowego, spiętrzenie konfliktów i sprzeczności interesów grożących otwartą walką i rozbiciem określonej organizacji.

9. Kryzys /perspektywa amerykańska/ Wypadek lub sytuacja powodująca zagrożenie dla Stanów Zjednoczonych, ich terytorium, obywateli, sił wojskowych, majątku lub istotnych interesów. Wypadki rozwijają się w szybkim tempie, wywołując problemy o takiej wadze dyplomatycznej, ekonomicznej, politycznej lub militarnej, że dla osiągnięcia celów narodowych angażowane są wojska Stanów Zjednoczonych. JP 1-02 Department of Defence Dictionary of Military and Associated Terms, kwiecień 2001.

10. Kryzys międzynarodowy ... Moment przełomowy w napiętych stosunkach między państwami. Może się wyrazić w skrajnej formie jako konflikt międzynarodowy lub wojna. Oznacza brak porozumienia i współpracy w danym momencie...

11. Konflikt międzynarodowy (łac. conflictus – zderzenie) Najostrzejsza forma sporu międzynarodowego. Może przebiegać w postaci werbalnej – zgłaszanie protestu, sprzeciwu, ostrzeżenia czy groźby lub w postaci akcji o różnym natężeniu (zerwanie stosunków dyplomatycznych, blokada, embargo, demonstracja siły, użycie siły – konflikt zbrojny)...

12. Wojna Zjawisko społeczno-polityczne polegające na podjęciu decyzji o walce zbrojnej przez podmioty prawa międzynarodowego. Wojna wiąże się z momentem zerwania stosunków pokojowych i przejścia do stosunków wojennych... Użycie siły (np. represalia) nie jest zawsze tożsame z wojną, a w czasie wojny mogą być utrzymane stosunki dyplomatyczne (np. wojna Irak – Iran w latach 80.)

13. Represalia ... odwetowe środki przymusu anulujące zwykłe normy prawa międzynarodowego, stosowane w odpowiedzi na bezprawne działanie innego państwa. Przy ich stosowaniu obowiązuje zasada proporcjonalności i humanitarności... • Do najpowszechniejszych represalii należą: • embargo; • blokada; • okupacja pokojowa.

14. Ogólne założenia operacji reagowania kryzysowego

15. Deklaracja Londyńska (06 lipiec 1990) • Zdolności w zakresie podejmowania działań wykraczających poza art. 5 Traktatu; • Włączenie problematyki operacji pokojowych i akcji humanitarnych do obszaru współpracy w ramach PfP; • Udzielenie pomocy ONZ w realizacji mandatu operacji pokojowej w byłej Jugosławii.

16. Koncepcja Strategiczna (Rzym 1991) „Nowy profil Sojuszu Północnoatlantyckiego” Cztery podstawowe obszary zadaniowe: • Współpraca; • Dialog; • Obrona kolektywna; • Reagowanie Kryzysowe i Zapobieganie Konfliktom

17. Cele Operacji poza art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego do 1998 • Wsparcie procesu pokojowego w danym regionie; • Niesienie Pomocy Humanitarnej; • Zapobieganie rozprzestrzeniania się konfliktu na kraje sąsiadujące.

18. Nowa Koncepcja Strategiczna Sojuszu Szczyt Waszyngtoński’ 99 Pojawienie się nowego obszaru zadaniowego, określonego mianem - „Rozwiązywania Kryzysów”

19. Zachowanie zasadniczego znaczenia obrony kolektywnej i więzi transatlantyckiej - jako nieodłącznych cech Paktu Północnoatlantyckiego i podstawowego warunku jego zdolności do działania oraz realizacji całego spektrum zadań. 2.Zdolności polityczne i militarne Sojuszu stanowią zarazem bazę umożliwiającą zapobieganie konfliktom, ich przezwyciężanie, partnerstwo i współpracę – zwłaszcza w odniesieniu do wyzwań mogących się pojawić przed Sojuszem. Nowe zagadnienia w aspekcie Reagowania Kryzysowego

20. 3. W porównaniu z Koncepcją Strategiczną z 1991 roku, następuje wyraźne przesunięcie wysiłku w kierunku zdolności do reagowania kryzysowego, jednakże w dalszym ciągu na bazie politycznej i militarnej zdolności obronnej. 4. Koncepcja ogranicza geograficzny zakres działania NATO do obszaru euroatlantyckiego, co wskazuje, że Sojusz nie zamierza być siłą działającą globalnie. Nowe zagadnienia w aspekcie Reagowania Kryzysowego

21. 5. Operacje wykraczające poza artykuł 5 mają być prowadzone na podstawie mandatu RB ONZ NATO nie wyklucza jednak możliwości prowadzenia tego rodzaju operacji również bez wyraźnego mandatu, lecz w zgodzie z prawem międzynarodowym i na zasadzie konsensusu państw członkowskich. 6. W koncepcji uwypukla się europejski wymiar NATO, włącznie z możliwością wykorzystania środków i możliwości Sojuszu do operacji europejskich. Nowe zagadnienia w aspekcie Reagowania Kryzysowego

22. „Wdrożenie wojskowej Koncepcji Strategicznej Sojuszu” Reagowanie Kryzysowe – ocenia się jako jedno z trzech podstawowych zadań Sojuszu „Proces Planowania Operacyjnego NATO” – obejmuje proces planowania, zarówno dla potrzeb obrony kolektywnej, jak i CRO’s „Wytyczne polityki wojskowej NATO do Operacji Reagowania Kryzysowego nie spełniających wymagań art. V Podstawy CRO MC 400/2 z 16 maja 2000 roku MC 133/3 z 28 sierpnia 2000 roku MC 327/2 z 30 maja 2001 roku

23. Zapobieganie (rozwiązywanie) sytuacji kryzysowych, zagrażających bezpieczeństwu członków Sojuszu lub jego stabilności na obrzeżach obszaru traktatowego Cel operacji

24. Operacje Reagowania Kryzysowego są to różnego rodzaju działania militarne i niemilitarne, kierowane przez NATO, przy wsparciu i akceptacji międzynarodowych organizacji politycznych, wojskowych, humanitarnych i gospodarczych. Definicja Mogą być prowadzone w różnej formie, obejmując swoim zasięgiem wszystkie działania, które nie dotyczą art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego

25. Akcje ratownicze i ewakuacyjne; Akcje Humanitarne; Świadczenia pomocy w przypadku katastrof i klęsk żywiołowych; Operacje wsparcia pokoju (PSO); Operacje militarne. Formy

26. Celowość. Wytrwałość. Jedność dowodzenia. Jedność wysiłku. Wiarygodność. Przejrzystość operacji. Bezpieczeństwo. Zasady

27. Elastyczność. Promowanie współpracy i zgody. Bezstronność. Użycie siły. Wzajemny szacunek. Swoboda manewru. Legitymizacja. Zasady

28. Wsparcie i akceptacja ze strony międzynarodowych organizacji politycznych, militarnych, humanitarnych, gospodarczych; Uczestnictwo jest kwestią narodową; Operacją kieruje NATO. Zachowanie zdolności do obrony kolektywnej; Operacje reagowania kryzysowego mogą być podobne do operacji w ramach artykułu 5. Determinanty

29. Redukowanie napięć w celu uniknięcia kryzysu; Rozwiązanie kryzysu zanim przerodzi sięon w konflikt; Zapewnienie gotowości elementów cywilnych i militarnych do odpowiedniego reagowania wzależności od sytuacji; Reagowanie w przypadku wybuchu konfliktu w celu zapobieżenia jego eskalacji; Ustanowienie normalnych warunków po rozwiązaniu konfliktu. Zarządzanie kryzysowe

30. Opcje reagowania kryzysowego Przedsięwzięcia dyplomatyczne Przedsięwzięcia gospodarcze Działania wojskowe Deeskalacja / Eskalacja

31. Dyplomatyczne • publiczne zajęcie stanowiska przez czołowych polityków; • noty dyplomatyczne w odniesieniu do „zakłócania pokoju“ • intensyfikacja działań NATO – udział w gremiach dążących do rozwiązania konfliktu, przede wszystkich w ramach ONZ i OBWE; • odwołanie ambasadorów i przedstawicielstw wojskowych; • wspólne oświadczenie w imieniu SOJUSZU.

32. Stosunki/relacje handlowe Stosunki finansowe Stosunki Technologiczne Ulepszenia w zakresie polityki celnej Większość ulepszeń Obniżenie cła Subwencja (zapomogi) Prawo państwowe Rozwój pomocy Gwarancja inwestycyjna Eksport. - poręczenia kredytowe Wymagania w zakresie przepływu kapitału Sterowane centralnie ulepszenia Udzielanie licencji Pomoc techniczna Transfer technologii Gospodarcze - POZYTYWNE -

33. Stosunki handlowe Stosunki finansowe Stosunki technologiczne Embargo Bojkot Zwiększenie opłat celnych Dyskryminacja celna Kwoty Ograniczenie połączeń lotniczych Zamrożenie wierzytelności Kontrola transferu kapitału Wywłaszczanie Dodatkowe przeciwdziałania Wstrzymanie pomocy w zakresie rozwoju Cofnięcie gwarancji inwestycyjnych Odebranie licencji Ograniczenia pomocy technicznej Ograniczenia w zakresie Transferu technologii BLOKADA Gospodarcze Negatywne - sankcje gospodarcze

34. Rola i zadania Sił Zbrojnych w operacji reagowania kryzysowego

35. Wojna Operacje wojenne Pokój mało stabilny (wrażliwy) Operacje wymuszania pokoju, działania prewencyjne Konflikt poniżej progu wojny Pokój mało stabilny (wrażliwy) Operacje pokojowe Pokój Pokój Operacje poniżej progu wojny

36. cel sposób osiągnięcia celu przynależność sił zaangażowane rodzaje Sił Zbrojnych środowisko inne Kryteria klasyfikowania operacji Wojenne Poniżej progu wojny Opóźniające Obronne Zaczepne Narodowe Sojusznicze Wielonarodowe …lądowe …w terenie górzystym …w warunkach pustynnych Wojsk Lądowych Sił Powietrznych Sił Morskich Połączone Przeciwterrorystyczne Antynarkotykowe Wymuszania pokoju…

37. Militarne Zapobiegawczy efekt polityczny (zerwanie współpracy wojskowej); Zmniejszenie ryzyka w większym znaczeniu (współpraca wojskowa ze stroną zagrożoną); Opcje wynikające z umów o redukcji i kontroli zbrojeń (kontrole, sankcje); Monitorowanie rozwoju sytuacji w rejonie potencjalnego konfliktu (loty rozpoznawcze, dozorowanie granic, działania wywiadu); Wzrost gotowości do reakcji na rozwijający się konflikt (wzrost gotowości bojowej wojsk, ćwiczenia wojskowe);

38. Militarne Odstraszanie i demonstracja woli Sojuszu do działania (utworzenie sił zadaniowych, wysłanie wojsk w rejon konfliktu); Opanowanie konfliktu z użyciem ograniczonych środków militarnych (obserwatorzy wojskowi, kontrola przestrzegania embarga); Opcje w przypadku dużego prawdopodobieństwa wybuchu walk lub ich zaistnienia (prze-prowadzenie operacji wojskowej); Deeskalacja kryzysu (wycofanie wojsk).

39. Typologia

40. Operacje wsparcia pokoju - NATO Zapobieganie konfliktom. Ustanowienie pokoju. Utrzymanie pokoju. Budowanie pokoju. Wymuszenie pokoju. Pomoc humanitarna.

41. Inne Operacje Reagowania Kryzysowego Wsparcie operacji humanitarnych Pomoc w usuwania klęsk i katastrof Poszukiwanie i ratunek personelu będącego w niebezpieczeństwie Operacje ewakuacji osób nieuzbrojonych Pomoc wojskowa/wsparcie władz cywilnych

42. Wnioski i konkluzje

43. Prognoza

44. Cechy Asymetria Wojna nie z państwem ale np. organizacją terrorystyczną Religijne lub ideologiczne podłoże konfliktu

45. Niebezpieczeństwa Siły Zbrojne są przygotowane do walki przeciwko innemu państwu (przeciwko siłom zbrojnym) Wyrafinowane technologie mogą okazać się mało przydatne Wojna i terroryzm przenikają się wzajemnie - trudność w identyfikacji przeciwnika

46. Literatura • Dworecki S., Od konfliktu do wojny, Warszawa 1997. • FM 3-07 (100-20) Stablility Operations and Suport Operations, Department of the Army, luty 2003. • Gearty C., Terroryzm, Warszawa 1998. • Heisbourg F., Wojny, Warszawa 1998. • Huntington S., Zderzenie cywilizacji, Warszawa 1997. • Kaczmarek W. [red. nauk.], Identyfikacja i charakterystyka sytuacji kryzysowych, W-wa 2004. • Kitler W., Wiśniewski B., Prońko J., Problemy zarządzania kryzysowego w państwie, Warszawa 2000.

47. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ