270 likes | 445 Views
Neurotransmitori. kemijske tvari koje prenose informaciju između živčanih stanica (neurona) ili između živčane stanice i izvršne (efektorne) stanice – mišićne i dr.
E N D
Neurotransmitori • kemijske tvari koje prenose informaciju između živčanih stanica (neurona) ili između živčane stanice i izvršne (efektorne) stanice – mišićne i dr. • “klasični”: skladište se u vezikulama, bivaju ponovo preuzeti od presinaptičkog neurona (reuptake) - acetilkolin, biogeni amini i aminokiselinski transmitori • “ne-klasični”: male molekule koje ne podliježu reuptake-u i ne skladište se u vezikulama (NO i dr.)
Otkriće acetilkolina (Vagusstoff) i kemijske neurotransmisije: Otto Loewi (1873.-1961.)
Kemijska neurotransmisija: faze • Sinteza (synthesis) • Skladištenje (storage) • Otpuštanje (release) • Vezivanje za receptore (receptor binding) • Inaktivacija (inactivation)
Životni ciklus sinaptičkih vezikula • Preuzimanje preteča neurotransmitora u citoplazmu • Sinteza neurotransmitora • Dopremanje mikrotubulima membrane vezikule • 4.-6. Ugradnja transmitora u vezikulu • 7. Pristajanje (docking) vezikule s transmitorom na unutarnju površinu stanične membrane • 8. Depolarizacija membrane (akcijski potencijal) • 9. Ulaz iona kalcija • 10.-11. Egzocitoza vezikula • 12. Endocitoza (spašavanje) vezikule • 13. Spajanje vezikule s endosomalnom cisternom • 14. Sinteza vezikula iz endosoma
Napad neurotoksina Clostridium-ana proces docking-a Sinaptobrevin i sinaptogamin = komponente membrane vezikule SNAP-25 i sintaksin = komponente presinaptičke membrane
Receptori: vrste • Metabotropni (membranski proteini povezani s unutarstaničnim proteinima koji prenose signal u unutrašnjost stanice i tako utječu na intracelularne procese • Ionotropni (proteini koji tvore ionske kanale koji se otvaraju odnosno zatvaraju uslijed promjena u naponu)
Regulacija receptora • Više agonista → manje receptora (down-regulation) → hiposenzitivnost • Manje agonista → više receptora (up-regulation) → supersenzitivnost • Opetovana stimulacija → smanjena osjetljivost na agonist (desenzitizacija ili tahifilaksija)
Acetilkolin: jezgre i putovi (BF = basal forebrain)
Katekolamini • Dopamin • Noradrenalin (norepinephrine) • Adrenalin (epinephrine)
Dopamin: jezgre i putovi (ST=striatum; OC=optički trakt; ME=medijana eminencija; VTA=ventralna tegmentalna areja; SN=substantia nigra; RRF=retrorubralno polje; LC=locus coeruleus)
Noradrenalin: jezgre i putovi (MFB=median forebrain bundle; LC=locus coeruleus)
Serotonin: jezgre i putovi (ST=striatum; OB=olfaktorni bulbus; VTA=ventralna tegmentalna areja; SN=substantia nigra; Hyp=hipotalamus)
Serotonin: receptori
Neurotransmitorska osnova LTP i pamćenja • Glutamat aktivira receptore AMPA • Ioni Mg oslobađaju kanal receptora NMDA • Glutamat aktivira receptore NMDA • U stanicu utječu ioni Ca • Aktivacija kaskade intracelularnih procesa • Sinteza NO (koji vjerojatno pojačava otpuštanje glutamata)
Endorfini Enkefalini
GABA-receptor: mjesta vezivanja benzodiazepina, barbiturata i alkohola