M I N I S T E R S T W O NAUKI I INFORMATYZACJI Informacje o procesie Foresight w MNiI

1. M I N I S T E R S T W ONAUKI I INFORMATYZACJIInformacje o procesie Foresight w MNiI Arkadiusz Machula - MNiI

2. Foresight: obejmuje zespół działań umożliwiających wielowymiarowe określenie przyszłych kierunków rozwoju na podstawie bieżącego stanu nauki, technologii i świadomości społecznej oraz ich wzajemnych powiązań.

3. Foresight: Proces strategiczny mający na celu: • Usystematyzowanie debaty publicznej dotyczącej przyszłych perspektyw i możliwości powstałych dzięki rozwojowi nauki i technologii, • Wpływ na podejmowane bieżące decyzje i działania odnoszące się do przyszłości, • Partnerski, przyszłościowy sposób docierania do informacji w celu budowania średnio lub długookresowej wizji rozwojowej, jej kierunków i priorytetów, • Wypracowanie sposobu osiągania społecznej akceptacji programów rządowych,

4. Wyróżniki współczesnego procesu foresight (1): • Wskazywanie priorytetów inwestycyjnych w sferze badań i rozwoju technologicznego poprzez odkrywanie potencjalnych możliwości. • Wyznaczanie priorytetów - przy pomocy programów horyzontalnych; wdrażanie - przy pomocy uszczegółowionych programów sektorowych. • Przedstawienie znaczenia badań naukowych dla rozwoju gospodarki • Foresight demonstruje dostępne osiągnięcia technologiczne oraz wspomaga szacowanie możliwości absorpcji tychże osiągnięć przez gospodarkę.

5. Wyróżniki współczesnego procesu foresight (2): • Wprowadzanie nowych aktorów do realizacji procesu foresight. Do procesu aktualnie włączani są nie tylko eksperci, ale także pracodawcy oraz przedstawiciele różnych społeczności - ich obecność pomaga poznać inny od eksperckiego punkt widzenia problemów. • Zmiana orientacji polityki naukowej i innowacyjnej państwa. Reorientacja z gospodarki tradycyjnej na Gospodarkę Opartą na Wiedzy

6. Rola foresightu • Zapewnia instrumenty dla przewidywania kierunków rozwoju technologicznego i socjoekonomicznego, • Stanowi podstawowe narzędzie w procesie planowania strategicznego dla sektora publicznego i prywatnego. (w UE wykorzystywany przy tworzeniu dokumentów programowych dla FS i Funduszu Spójności), • Wprowadza społeczny dialog służący włączeniu zainteresowanych grup społecznych do dyskusji i współpracy z decydentami i naukowcami.

7. POZIOMY FORESIGHTU: • poziom ponadnarodowy • poziom narodowy • poziom regionalny i lokalny • poziom branżowy

8. Osie problemowe foresightu: • rozpoznanie nauki i technologii - problemy społeczne i gospodarcze, • szanse i zagrożenia – zasoby;

9. Etapy foresightu: • Określenie pól (obszarów) badań • Określenie strukturypól badań

10. Narodowy Programu Foresight dla Polski • określenie kierunków badań naukowych i prac rozwojowych, • stworzenie dla nich preferencji w przydziale środków budżetowych w perspektywie wieloletniej, • sformułowanie wyznaczników rozwoju społeczno gospodarczego dla potrzeb NPR.

11. Pola dla Polski • ZDROWIE i ŻYCIE • ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ • TECHNOLOGIE INFORMACYJNE I TELEKOMUNIKACYJNE • BEZPIECZEŃSTWO

12. ZDROWIE I ŻYCIE • Chemikalia i farmaceutyki • Bezpieczeństwo żywności • Technologie w medycynie (zastosowanie)

13. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ • Społeczeństwo (poziom życia) • Energia • Ekologia • Technologie na rzecz ochrony środowiska – pod kątem możliwości odbudowy środowiska naturalnego • Zasoby naturalne i nowe materiały • Wzrost gospodarczy – z punktu widzenia dostępnych i zmieniających się czynników wytwórczych i zmian struktury przemysłu (rozwój przemysłów nowoczesnych i modernizacja starych – utrzymać czy zamykać?) • Infrastruktura (w tym głównie transport)

14. TECHNOLOGIE INFORMACYJNE I TELEKOMUNIKACYJNE (SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE) • Infrastruktura • Sieci • Dostęp do informacji • ePolska w eEuropie • Edukacja

15. BEZPIECZEŃSTWO • Ekonomiczne zewnętrzne i wewnętrzne • Socjalne • Techniczno-technologiczne • Stabilność polityczna

16. Narodowy Program Foresight pole badawcze: ZDROWIE I ŻYCIE Projekt pilotażowy

17. Czynniki decydujące o wyborze pola badawczegoZDROWIE I ŻYCIE: • duża skala i różnorodność problematyki, • duże poparcie społeczne, • zmiana struktury demograficznej społeczeństwa, • polskie tradycje w produkcji żywności wysokiej jakości i szansa poprawy konkurencyjnej pozycji Polski w tej dziedzinie, • akceptacja członków Grupy Inicjatywnej.

18. Metodyka pilotażowego projektu foresight • panelowa dyskusja ekspertów, • wyznaczenie kluczowych technologii przez poszczególne panele, • wykorzystanie metody „scenariuszy” podczas tworzenia raportów;

19. Technika dyskusji panelowej: • Polega na prowadzeniu dialogu i uzgadnianiu stanowisk pomiędzy członkami grupy • Bierze w nich udział 15 do 20 ekspertów • Panele mają charakter sektorowy oraz horyzontalny Zalety: • Odznacza się wysoką efektywnością – krótki czas osiągnięcia wymiernych efektów • Wyniki łatwo połączyć z innymi metodami • Zwiększa liczbę osób zaangażowanych w projekt – udział bierze wielu aktorów reprezentujących różne interesy i grupy społeczne

20. Technika kluczowych technologii: • polega na wyznaczeniu kluczowych technologii za pomocą specjalnie do tego celu dobranych kryteriów opracowanych przez ekspertów głównego panelu tematycznego. • umożliwia określenie priorytetów dla polityki naukowej, naukowo technicznej i innowacyjnej państwa Zalety: • pozwala na wyznaczenie rozwiązań i określenie przyszłych potrzeb gospodarki i społeczeństwa. • efektywna, przejrzysta – jasne kryteria wyboru

21. Technika tworzenia scenariuszy: • wskazuje kierunki rozwoju, i pomaga oszacować ich trafność • sugeruje sposoby osiągnięcia wyznaczonych celów Zalety: • zapewnia spójność wyników pomiędzy poszczególnymi raportami, • pomaga wskazać punkty zwrotne, kluczowe decyzje których podjęcie jest niezbędne w najbliższym czasie

22. Realizacja projektu pilotażowego (1): • wybór ekspertów do głównego panelu tematycznego na podstawie nominacji instytucji i organizacji wytypowanych do zgłaszania kandydatur. • główny panel tematyczny określi dziedziny szczegółowe w obszarze ZDROWIE I ŻYCIE przygotuje propozycje list ekspertów w szczegółowych panelach tematycznych, które przedstawione zostaną Komitetowi Sterującemu celem ostatecznych korekt i zatwierdzenia • główny panel tematyczny wytypuje także kluczowe technologie – które następnie weryfikowane i agregowane będą prze panele tematyczne

23. Realizacja projektu pilotażowego (2): • Rozpoczęcie pracy szczegółowych panelitematycznych • Rezultatem prac ekspertów w poszczególnych panelach będzie przygotowanie raportów cząstkowych. • Konsultacje społeczne weryfikujące wybrane kierunki badań i rozwoju technologii priorytetowe dla Polski • Kontynuacja NPF