400 likes | 1.18k Views
Anatomie / fysiologie. Regulatie Hormoonstelsel 2 & Zintuigen. Glandulae parathyroidea (Bijschildklieren). Parathyroïdaal hormoon (parathormoon) Belangrijkste functie is calciumspiegel in het bloed verhogen door: Remt afgifte van Ca+ in nieren Meer botafbraak door stimulatie osteoclasten
E N D
Anatomie / fysiologie Regulatie Hormoonstelsel 2 & Zintuigen FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Glandulae parathyroidea (Bijschildklieren) • Parathyroïdaal hormoon (parathormoon) • Belangrijkste functie is calciumspiegel in het bloed verhogen door: • Remt afgifte van Ca+ in nieren • Meer botafbraak door stimulatie osteoclasten • Stimulatie nieren tot productie calcitrol uit vitamine D waardoor meer opname darmwand • Calcitonine uit schildklier remt osteoclasten FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Voorbeeld gecombineerde feedback PTH ->mobilisatie calcium uit de botten terugresorptie calcium nieren calcium resorptie Calcitonine is de antagonist FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Glandula suprarenalis (bijniermerg) FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Medulla / Bijniermerg • Bevat zenuwweefsel en is onderdeel van het sympathisch zenuwstelsel. • Productie van adrenaline en noradrenaline • Versnellen de hartslag • Verhogen bloeddruk • Lijken erg op elkaar • Adrenaline -> hart en stofwisseling • Noradrenaline -> bloedvaten Komt nog aan bod bij colleges CZS FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Duodenum / twaalfvingerige darm Lien / milt Pancreas (alvleesklier) FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Eilandjes van Langerhans • Alfacellen -> glucagon • Bloedglucose door glucogenolyse en gluconeogenese • Bètacellen -> insuline • Bloedspiegel van glucose, aminozuren en vetzuren (vooral glucose) • Celmembraan doorgankelijk maken voor glucose • Stimulatie van glucogenese (lever en spieren) • Versnellen opname aminozuren en eiwitsynthese • Stimulatie van vetzuren synthese en opslag van vet (lipogenese) • Afremmen glycogenolyse • Afremmen glyconeogenese FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Gluco Glyco • glucogenolyse • gluconeogenese • glucogenese • glycogenolyse • glyconeogenese • lipogenese Veel woorden, hoe te onthouden? Gluco = glyco Genese = ontstaan, scheppen Glycogenese(glucogenese) vorming van glycogeen uit glucose Glucogenolyse omgekeerde van glucogenese Gluconeogenese = glyconeogenese = neoglycogenese vorming van glucose uit eiwitten en vetten FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Handhaving bloedsuikerspiegel FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Epifyse (pijnappelklier) FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Epifyse cerebri • Typische jeugdklier die na het tiende levensjaar begint af te nemen, tot grootte van een erwt. • Productie van hormoon melatonine (slaaphormoon) • Heeft 24uurs ritme; productie is hoger in donker • Mogelijk van invloed op slaap/waak -en voortplantingsritme (bij veel dieren), bij de mens niet overtuigend aangetoond. • Volgens bepaalde geesteswetenschappen vormt de epifyse de koppeling tussen lichaam en geest • Remt de groei en ontwikkeling van de geslachtsklieren tot de puberteit door verhindering van synthese of secretie van gonadotropinen FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Thymus (zwezerik) FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
1 A 2 B C A = Thymus bij een pasgeborene B = Kind circa 2 jaar C = Volwassene 1 = thymus 2 = hart Wordt kleiner als je geslachtsrijp wordt FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Thymus • Lange tijd is functie onduidelijk geweest • Productie van T-lymfocyten, is niet veel anders dan gewoon lymfeweefsel • Bij baby’s waarbij de thymus niet is ontwikkeld treden de volgende verschijnselen op: • veel infecties • geen vergroting van secundaire lymfoïde organen (o.a. milt en lever) tijdens infecties; de plaatsen waar zich normaal T-lymfocyten bevinden zijn leeg • iets verlaagde antilichamenconcentratie in de lichaamsvloeistoffen • geen T-lymfocyten in het bloed FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Thymus functie • Activatie van T-lymfocyten, gevoelig voor één bepaald antigeen. • Eliminatie van T-lymfocyten die op lichaamseigen cellen reageren. • (verstoring bij auto-immuunziekten) • Productie van hormoon thymosine • Stimuleert de rijping van de thymus en ander lymfoïd weefsel • Thymus krimpt tijdens de adolescentie en effectiviteit van antilichaam antigeen activiteit neemt af met de leeftijd FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Prostaglandines • Lokaal hormoon door de meeste weefsels geproduceerd (weefselhormonen) • Regulatie van veel (patho)fysiologische processen • Regulatie van ontstekingen • Vasodilatatie / vasoconstrictie • Pijn • Koorts • Bloedstolling • Bescherming maagwand tegen inwerking maagzuur • Ontstaan van weeën • Worden geremd door NSAID’s (niet steroïde anti-inflammatoire drug) => maagklachten FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Histamine • Fungeert als neurotransmitter • Functie in afweersysteem • Functie in maagdarmkanaal • Komt niet vrij voor. Opgeslagen in granulocyten en mestcellen • Mestcellen bevinden zich in weefsels die in contact staan met de buitenwereld, longen, huid en maagdarmkanaal FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Histamine • Komt vrij bij allergische reacties • Als transmitterstof. Vooral op waakcentrum (antihistaminica -> slaperig/suf) • Werkt in op verschillende receptoren: • Bloedvaten: vasodilatatie verhoogd permeabiliteit capillairen • Luchtwegen: contractie gladde spiercellen • Maagdarmkanaal: contractie gladde spiercellen, secretie van maagsap FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Zintuig, sensor • Zintuig is een orgaan dat gevoelig is voor een bepaald soort prikkel, die we al dan niet bewust worden • receptor = zintuigcel, ontvanger, meer gebruikte term is sensorcellen of sensoren • receptormoleculen = bepaalde moleculen zijn een soort herkenningsbaken waaraan een bepaalde stof kan hechten • sensoren of sensorcellen =zintuigcel FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Prikkel • Prikkeldrempel =minimale prikkel nodig om een impuls (stroompje) te geven • adequate prikkel of passende prikkel specifiek voor een zintuig, stomp op oog geeft sterretjes • onderscheidingsdrempel, oog 1%, geluid 15% • gevoeligheid lichtprikkels tussen 400-800 nm • aandacht voor prikkel, drempelwaarde verhoogd? Zakkenrollers • adaptatievermogen aanpassing van licht -> donker FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Accommodatie van het oog FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Accommodatiespier van het oog FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Accommodatie van het oog • Accommodatie = aanpassing, vermogen om lens van het oog boller of platter te maken, om scherp te kunnen zien bij afstandverschillen. • Brandpuntsafstand accommodatie middels accommodatie spier in het straalvormige lichaam. • Spiercontractie => slappe lensbandjes => dichtbij zien • spierontspanning => trekt lensbandjes aan => veraf zien FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Iris en pupil • Regenboogvlies of iris bevat veel pigment en bepaald daardoor oogkleur (blauw minder dan bruin) • Pupil is opening in de iris. Kijkt op de lens • regelt de hoeveelheid licht die in het oog valt • pupilreactie = pupilreflex is een vegetatieve reflex • pupil spieren: nauwer m. constrictor pupillae • pupil spieren: wijder m. dilatator pupillae • zoals bij alle spieren zijn het antagonisten, denk aan buigers, strekkers FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Pupil reflex FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Onderdelen oor • geluidsopvangend - oor zelf • geluidsgeleidend - middenoor • zintuigorgaan - binnenoor FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Geluidsopvangend • Oorschelp • gehoorgang, stopt bij rotsbeen • trommelvlies FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
middenoor • Trommelholte • buis van Eustachius • gehoorbeentjes/ steel / hamer / aambeeld • ovale venster FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Middenoor / gehoorbeentjes • Steel hamer zitvast aan het trommelvlies • kop hamer, vormt gewricht met aambeeld • aambeeld, vormt gewricht met stijgbeugel • voetplaat stijgbeugel past op ovale venster FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2
Middenoor / gehoorbeentjes • Gehoorbeentjes brengen trilling naar ovale venster • gehoorbeentjes werken als hefboom, waardoor kracht vergroot wordt • ovale venster is 22 X kleiner dan trommelvlies • achter ovale venster soort vloeistof FHV2009 / Cxx55 11+12 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 2