به نام خــــــــدا

1. به نام خــــــــدا

2. استانداردهاي كيفي بهداشت آب وفاضلاب مهندس پروين بيناي مطلق كارشناس ارشد مركز سلامت محيط وكار تير ماه 1389 -اصفهان

3. ضوابط واستانداردهای کیفیت آب آشامیدنی تعریف استاندارد : استاندارد مجموعه ای از ضوابط ، معیارها ، ارقام وتعاریف است ، که حدودی برای آن مقرر گردیده و اجرای آن الزام دارد. تعریف آب آشامیدنی : آبی است که ویژگی های فیزیکی ، شیمیایی ، بیولوژیکی ورادیو اکتیو آن در حدی باشد که مصرف آن جهت آشامیدن ، عارضه سوئی را در کوتاه مدت یا دراز مدت برای سلامت انسان ایجاد نکند.

4. برقراري ضوابط و استانداردهايي در خصوص كيفيت آب آشاميدني به منظور ارتقاء سطح بهداشت و پيشگيري از بيماريها ضروري است. بنابراين سازمان جهاني بهداشت ، مؤسسات ملي و منطقه اي حدود مجازي را مقرر كرده اند تا با بكارگيري آنها كيفيت آب آشاميدني مورد بررسي قرار گيرد. برطبق تبصره 2 ماده 3 آئين نامه بهداشت محيط: کلیه سازمانها و مؤسسه هاي دولتي و خصوصي تأمين كننده آب آشاميدني عمومي موظف به رعايت همه ضوابط و معيارهاي بهداشتي اعلام شده توسط وزارت بهداشت مي باشند.

5. استاندارهاي كنترل كيفي آب آشاميدني - استاندارد ملي 1011 : آب آشاميدني-ويژگي هاي ميكروبيولوژي - استاندارد ملي 1053: آب آشاميدني –ويژگي هاي شيميايي وفيزيكي - استاندارد ملي 11203 : استخرهاي شنا –الزامات عمومي - استاندارد ملي 6267 : آب آشاميدني بسته بندي شده –ويژگي هاي ميكروبيولوژي - استاندارد ملي 6694 : آب –آب آشاميدني بسته بندي شده – ويژگيها - استاندارد ملي 2441: ويژگي هاي آبهاي معدني طبيعي قابل شرب - استاندارد ملي 4403:ويژگيهاي باكتر يايي آب معدني طبيعي

6. استاندارد ويژگيهاي ميكروبيولوژي آب آشاميدني استاندارد ملی 1011 به طور کلی آب آشامیدنی باید عاری از میکرو ارگانیسم های بیماریزا مانند آنتروویروس ها ی انسانی ، تک یاختگان بیماریزا ، کرم ها و ارگانیسم های آزاد زی باشد ویژگی های میکرو بیو لوژی آب آشامیدنی

7. میکرو ارگانیسم های نشانگر اشریشیا کلی به عنوان میکرو ارگانیسم نشانگر ، برای آلودگی مدفوعی انتخاب شده است ، اگر چه کلیفرم های گرما پای نیز بعنوان یک متغیر مورد ازمایش قرار می گیرند . وجود این باکتری ها در آب نشان دهنده نا کافی بودن فرایند تصفیه وهمچنین آلودگی متناوب واخیر آب با مدفوع انسان و حیوان می باشد کلیفرم های گرما پای به غیر از اشریشیا کلی از طریق آبهای آلوده با فاضلاب صنعتی ، گیاهان در حال فساد وخاک می توانند وارد آب شوند. در تعین منشاءآلودگی آب با مدفوع و ارزشیابی کارایی گند زدایی آب از آنترو کوک های مدفوعی و کلستریدیوم های احیاء کننده سولفیت نیز می توان به عنوان یک نشانگر اضافی استفاده کرد

8. در بررسی ویژگی های با کتر یولوژی آب با ید توجه کرد که : میزان کدورت آب نباید بیشتر از 5 واحد کدورت نفلومتری (NTU )باشد . در آب های صاف سازی شده کدورت نباید از یک واحد کدورت نفلومتری (NTU) میزان pHبین 6/5تا 9 میزان کلر باقیمانده پس ازحد اقل نیم ساعت تماس در شرایط عادی ( در انتهای شبکه آبرسانی) باید بین 0/5 تا0/8 ودر شرایط همه گیری بیماریهای روده ای یک میلی گرم در لیتر باشد .

9. استاندارد ویژ گی های فیزیکی شیمیایی آب آشامیدنی استاندارد ملی 1053 با توجه به تغییرات ، مقررات ورهنمود های سازمان جهانی بهداشت در سال 2008 استاندارد فوق باز نگری و درتاریخ 88/12/11مورد تصویب قرار گرفت در این تجدید نظربرخی از پارامترها اضافه ، بعضی حذف شده اند وبرخی نیز تغییر نموده اند. ابن استاندارد مشتمل بر 11 جدول و3 پیوست اطلاعاتی می باشد.

10. تغييراتي كه در استاندارد1053 انجام واز تاريخ تصويب لازم الاجرا مي باشد : -درجدول2- حداكثرمقادير مجاز مواد شيميايي معدني سمي حداكثر مقادير مجاز بر ، نيكل ، باريم وآزبست اضافه وحداكثر مقادير مجاز ارسنيك وسرب از 0/05 به 0/01 ، كادميم از 0/005 به 0/003 وجيوه معدني 0/006 ميليگرم در ليتر تغيير يافته است - در جدول 3 - مواد شيميايي معدني غيرسمي دربازنگري دو حد: حدمطلوب وحد اكثر مجاز اعلام گرديده است .

11. -در جدول 5 استانداردجدیدی براي آفت کش ها در آب آشاميدني ارائه شده و برای باقیمانده سموم حداكثر مقدار مجاز اعلام گرديده است همچنين خانواده شيميايي وموارد استفاده آنها بعنوان حشره کش افت كش قارچ كش ، نماتد كش و... در پيوست ب ( اطلاعاتي ) اشاره گرديده است . در استاندارد مورد بحث براي باقيمانده مواد گندزداي آب ومحصولاتجانبي گندزدايي با آنها مانند تري هالومتانها نظير: ( برموفرم ، دي برموكلرومتان ، كلروفرم و برمودي كلرومتان )، كلروفنل ها و.... حد اكثر مجاز مقرر گرديده است ( جداول6 و7).

12. مقادير مقرربراي حداقل مقدار مجاز كلر باقيمانده در آب آشاميدني درشبكه هاي توزيع ، سيستم هاي مختلف آبرساني ومحل برداشت مورد باز بيني قرار گرفته ودر شرايط اضطراري وهمه گيري بيماريهاي روده اي وبلاياي طبيعي در محدوده 0/5-1 ميليگرم بر ليترمی باشد.( جداول 8و9 ) • فلورايد:مقدار مناسب فلورايد در آب آشاميدني هر منطقه، بر اساس ميزان آب دريافتي ، اقليم ، و ميانگين دماي سالانه آن وميزان دريافت فلورايداز ساير منابع بايد تعيين شود . حداقل مقدار 0/5 وحد اكثر 1/5 ميليگرم در ليتر باشد. (جدول 10)

13. مواد راديو اكتيو:در صورت مثبت بودن معيارهاي غربالگري مواد راديو اكتيو در آب آشاميدني ( اشعه آلفا 0/5 واشعه بتا 1 میکروکوری بر ليتر) ، عناصر راديوم226 ، رادون واورانيم بايد اندازه گيري شوند . ( جدول 11) • پیوست الف( اطلاعاتی):تعدادموارد سنجش روزانه کلر باقیمانده در شبکه های لوله کشی آب آشامیدنی برحسب جمعیت • پیوست ب( اطلاعاتی):خانواده شیمیایی وموارد مورد استفاده برخی از آفت کشها در آب آشامیدنی • پیوست ج( اطلاعاتی): فهرست استانداردهای ملی روش های نمونه برداری و آزمون شیمیایی وفیزیکی آب می باشد البته لازم است کاربرداین روشهادرمقایسه با آخرین متدهای ارائه شده در کتاب استاندارد متد باشد .

14. ویژگی های بهداشتی آب استخرهای شنا استاندارد ملی 11203 آلودگی های احتمالی آب استخر وشرایط غیر بهداشتی آن ممکن است خطرات عمده ای را برای سلامت افراد در ارتباط با بیماریهای منتقله از آب ایجادنماید بنا بر این لزوم تعیین معیار بهداشتی و تطبیق با ضوابط واستاندارد ها در رابطه با کیفیت فیزیکی وشمیایـی ومیـــکروبی آب استـخر های شنـا از اهمیت ویژه ای بر خور دار است

15. ويژگيهاي باكتر يولوژيكي آب استخرهاي شنا

16. ويژگي هاي فيزيكي وشيميايي آب استخرهاي شنا

17. از ديگر فا كتورها كه بايد در استخرهاي شنا كنترل شود : -در جه حرارت آب استخرهاي آبگرم حداكثر 40 درجه سلسيوس باشد وبراي كنترل آن از يك كنترل كننده ترمواستاتيك استفاده شود . يك سيستم هشدار بايد در محل استخر نصب شود تا در صورتي كه دما از 40 درجه سلسيوس گرم تر شد توسط زنگ يا بوق شنا گران را از اين موضوع آگاه نمايد -شاخص حد اشباع( Saturation Index )در استخرهاي شنا SI=pH+TF+CF+AF-12.1 بهترين شاخص حد اشباع (0/5 ± صفر) مي باشد مقدار مثبت زماني است كه آب استخر از ‍CaCo3 اشباع شده ومنجر به رسوب روي تأسيسات مي شود. مقدار منفي زماني است كه آب استخر فاقد تركيب CaCo3ميباشد وموجب خوردگي تأسيسات مي شود

18. فاكتور درجه حرارت ، سختي وقليائيت در جدول شماره 7 استاندارد 11203 ارائه شده است براي تصحيح متغيرهاي موثر برانديس اشباع نظير pH ، قليائيت وسختي به پيوست پ ( اطلاعاتي ) در استاندارد فوق مراجعه شود.

19. شنــاگاههای طبیعــی دربررسی کیفیت میکروبیولوژی آبهای شناگاههای طبیعی انتروکوکسی که از دسته باکتریهای ساکن روده بزرگ انسان وسایر حیوانات خونگرم است در شرایط نامناسب محیط مقاومت بیشتری از خود نشان میدهد و از اشریشیا کلی پایدارتر است ، ازشاخص های باکتر یولوژی شناگاههای طبیعی می باشد . حدود توصیه شده برطبق توصیه سازمان جهانی بهداشت برای شناگاههای طبیعی : انتروکوکسی :کمتر از40در صد میلی لیتر

20. ویژ گی های فيزيكو شيميايي آبهای بسته بندی شده استاندارد ملي : 6694 طبق تعريف استاندارد : آب بسته بندي شده (بطري شده ) ، اب آشاميدني است كه در ظروف بسته بندي مي شود وبطور طبيعي داراي املاح بوده و يا به آن اضافه مي شود ،مي تواند بطور طبيعي محتوي گاز كربنيك باشد يا به آن اضافه گردد. افزودن هر گونه مواد ديگر مانندشيرين كننده ، طعم دهنده به آن مجاز نيست. منابع تأمين آن : آبهاي زير زميني مانند: چشمه ، آب فوران كننده ، آب چاه ، آب حاصل از يخچالهاي طبيعي ، آب آماده شده ( آبي است كه بر روي آن فرايند انجام مي گيرد مانند شبكه آبرساني عمومي وشبكه توزيع آب ، و آب با مواد معدني افزوده شده .

21. ويژگي هاي فيزيكي وشيميايي آبهاي بسته بندي شده بايد مطابق با استاندارد ملي 1053 باشد وتركيبات شيميايي سمي آلي موجود در آب بطري شده نبايد از حدود تعيين شده در استاندارد ملي 1053 بيشتر باشد حد اكثر تركيبات شيميايي كه براي سلامتي مخاطره آميز هستند نبايد از حد تعيين شده در جدول شماره 1اين استاندارد(6694 ) بيشتر باشد.

23. ويژگي هاي ميكروبيولوژي آب آشاميدني بسته بندي شده استاندارد ملي 6267 آب آشاميدني بسته بندي شده بايد عاري از تك ياختگان بيماري زا ، ارگانيسم هاي آزاد زي وكرم ها باشد. ويژگيهاي ميكروبيولوژي آب بسته بندي شده بايد مطابق با جدول زير باشد :

24. ميكروارگانيسم هاي قابل كشت تنها در زمان بسته بندي ويا حد اكثر دوازده ساعت پس از بسته بندي (در صورت نگهداري در دماي پنج درجه سلسيوس) مي تواند مورد ملاك قرار گيرد.

25. ويژگي هاي فيزيكو شيميايي آبهاي معدني طبيعي قابل شرب استاندارد ملي 2441 آب معدني طبيعي به آبي گفته مي شود كه داراي اختصاصات زير باشد : - داراي املاح معدني،عناصر جزئي ويا تر كيبات ديگر باشد. - مستقيما از چشمه ويا نقاط حفر شده از طبقات زير زميني بدست آمده باشدوداراي خواص بهداشتي درماني باشد. -در معرض هيچگونه پالايش جز آنكه در اين استاندارد مجاز مي باشد قرار نگيرد. • در محل نزديك به چشمه در شرايط بهدا شتي بسته بندي گردد.

26. تصفيه هاي مجاز شامل جداكردن تركيبات نا پايدار بوسيله دكانته كردن يا صاف كردن وچنانچه لازم باشد تسريع آن با عمل هوادادن مي باشد ، اعمال تصفيه بايد به نحوي اجرا گردد كه حتي المقدور هيچگونه تغييري در تركيبات مواد متشكله آب معدني ندهد. ويژگيهاي فيزيكي : بو ، مزه ، رنگ وpHبعضي از آبهاي معدني به علت وجود گاز واملاح مختلف آن نسبت به آب آشاميدني استاندارد ممكن است اختلاف داشته باشد. آب معدني بايد زلال وعاري از ذرات معلق يا رسوب باشد.

27. ويژگي هاي شيميايي : گاز كربنيك : چنانچه گاز كربنيك به آب معدني افزوده شود بايد مطابق با استاندارد 2179 ايران باشد . حدود مجاز تركيبات شيميايي آب معدني طبيعي با جدول شماره يك اين استاندارد2441 بايد تطبيق نمايد. تركيبات زير نبايد در آب معدني وجود داشته باشد : تركيبات فنلي ، باقيمانده سموم ،تركيبات حلقوي چند هسته اي ، مواد موثر در كشش سطحي چنانكه در حين توليد آلودگي در آب مشاهده شد تا رفع علت آلودگي بايد توليد متوقف شود.

28. آب معدني ممكن است داراي تركيبات خاصي باشد: قليايي : چنانكه آب معدني حاوي مقدار بيشتر از 600 ميليگرم در ليتر بيكربنات باشد. اسيدي : چنانكه آب معدني حاوي مقادير بيشتر از 250 ميليگرم در ليتر گاز كربنيك باشد. نمكين : چنانكه آب معدني حاوي بيشتر از 1000 ميليگرم در ليتر نمك طعام باشد. حاوي فلورايد:چنانكهمقدارفلورايدبيشتر از1 ميليگرم در ليتر باشد. حاوي آهن :چنانكه مقدار آهن آب معدني بيشتر از 5 ميليگرم باشد.

29. ويژگيهاي باكتر يايي آب معدني طبيعي استاندار ملي 4403 الودگی آب های معدنی عملا می تواند باعث انتشار عوامل بیماری زای باکتریایی ، ویروسی وانگلی شود . گاز دار کردن آب معدنی باعث کاهش الودگی میکروبی شده ویکی از راههای کنترل وپیش گیری از بیماریهای روده ای است ولیکن این روش نمی تواندجایگزین رعایت ضوابط بهداشت تولید وشرایط ساخت خوب شود.

30. نمونه برداری وتعدادنمونه مورد آزمون در صورتی که نمونه برداری از مظهر چشمه انجام میشود باید تحت شرایط استریل نمونه برداری وبا حفظ رعایت زنجیره سرد انتقال داده شود. توصیه می گردد نمونه ها حد اکثر 6 ساعت پس از نمونه برداری مورد ازمون قرار گیرد . زمان بین نمونه برداری و آزمون نباید از 24 ساعت بیشتر باشد. تعدادنمونه لازم جهت قضاوت در خصوص کیفیت باکتریایی آب معدنی حد اقل 4 نمونه 250 میلی لیتری که یک نمونه آن طبق قسمت اول جدول شماره دو مورد ازمون قرار می گیرد ( آزمون اول ) در صورت عدم تطابق با آن جهت تکمیل وبرسی نتایج طبق قسمت دوم جدول شماره 2 مورد ازمون وتفسیر قرار می گیرد ( آزمون دوم)

31. ویژگی های باکتر یایی آب معدنی طبیعی 1- در مظهر چشمه – ویژگی های باکتر یایی آب معدنی باید با جداول شماره 1و2 مطابقت داشته باشد جدول شماره 1- حد مجاز شمارش کلی باکتریها در مظهر چشمه

32. 2- پس از بطری شدن 3- در مراکز فروش – ویژگی های باکتر یایی آب معدنی بطری شده در مراکز فروش بايد با جدول شماره 2 مطابقت نمايد. جدول شماره 2- حد مجاز شمارش باکتریها(حد اكثر 12 ساعت پس از بطري شدن)

33. استاندارد خروجی فاضلابها • استانداردخروجی فاضلابها که به استناد ماده 5 آئین نامه جلوگیری از آلودگی اب وماده 3 همین آئین نامه وبا همکاری وزارتخانه های بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، نیرو ، صنایع ، صنایع سنگین ، معادن وفلزات ، کشور وکشاورزی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه وتدوین گردیده است ، در حال حاضر در خصوص مواد آلوده کننده جهت تخلیه به آبهای سطحی ، تخلیه به چاه ومصارف کشاورزی قابل استناد وبهره برداری می باشد.