Adam Grobler

1. Adam Grobler http://adam-grobler.w.interia.pl

2. Filozoficzne źródła nauki Problem początku(zasady bytu, arche): • Przedmioty zmysłowe powstają i giną. • Mogłyby w ogóle nie istnieć. • Musi zatem istnieć jakiś początek bytu, który nie powstaje, ani nie ginie. Filozoficzne źródła nauki

3. Problem początku Tales z Miletu(624-546 pne) • Teza: początkiem bytu jest woda. Źródło: http://picasaweb.google.com/JJWieczorek/PolishFolk/photo#5138301542868668610 Filozoficzne źródła nauki

4. Problem początku Tales z Miletu(624-546 pne) • Teza: początkiem bytu jest woda. Źródło: http://picasaweb.google.com/JJWieczorek/PolishFolk/photo#5138301542868668610 • Problem: woda jest jedną z rzeczy zmysłowych, nie może być początkiem. Filozoficzne źródła nauki

5. Problem początku Anaksymander (610-546 pne) • Teza: początkiem bytu jest bezkres (apeiron). Filozoficzne źródła nauki

6. Problem początku Anaksymander (610-546 pne) • Teza: początkiem bytu jest bezkres (apeiron). • Ogólna zasada wyjaśniania: wyjaśniać jawne przez niejawne (znane przeznieznane)Źródło: Wikipedia Filozoficzne źródła nauki

7. Problem tożsamości i zmiany: • Co się zmienia, staje się czymś innym, niż było. • Zatem przestaje istnieć. • Przedmioty zmysłowe wciąż się zmieniają. • Ledwie zaistnieją, przestają istnieć. • Zatem nie istnieją. Filozoficzne źródła nauki

8. Wariabilizm Heraklit z Efezu(ok. 500 pne) • zmienność (ogień) jest zasadą bytu. Źródło: sl.wikipedia.org • panta rhei = wszystko płynie Filozoficzne źródła nauki

9. Wariabilizm Heraklit z Efezu(ok. 500 pne) • zmienność (ogień) jest zasadą bytu. Źródło: sl.wikipedia.org • panta rhei = wszystko płynie • Problem: o czym można orzec, że się zmieniło, jeżeli zmiana jest utratą tożsamości? Filozoficzne źródła nauki

10. Podstawowa zasada ontologiczna: • istnieje to, i tylko to, co jest identyczne ze sobą. • istnieć = zachowywać tożsamość Filozoficzne źródła nauki

11. Eleatyzm Parmenides z Elei(ok. 500 pne) Teza: • istnieje jeden, wieczny i niezmienny Byt; • zmienne, przemijające i wielorakie zjawiska • są tylko Pozorem. Parmenides Rafaella Filozoficzne źródła nauki

12. Eleatyzm Argument: • Tylko to, co jest, istnieje; Byt jest, Niebytu nie ma. • Byt nie mógł powstać, bo nie mógł powstać ani z Bytu, ani z Niebytu. • Byt nie może przestać być, bo nic może go unicestwić. • Byt jest jedyny, bo to, co istnieje jest identyczne z tym, co istnieje. • Byt nie może zmienić się ani w Byt, ani w Niebyt. Filozoficzne źródła nauki

13. Eleatyzm Problemy: • Konflikt rozumu i doświadczenia. Filozoficzne źródła nauki

14. Eleatyzm Problemy: • Konflikt rozumu i doświadczenia. • Jak wyjaśnić związek między Bytem i Pozorem? Filozoficzne źródła nauki

15. Podważenie eleatyzmu Argument Gorgiasza (483-374 pne): • Gdzie Byt istnieje? • Nie może istnieć w Bycie, bo nic nie istnieje w sobie samym. Filozoficzne źródła nauki

16. Podważenie eleatyzmu Argument Gorgiasza (483-374 pne): • Gdzie Byt istnieje? • Nie może istnieć w Bycie, bo nic nie istnieje w sobie samym. • Nie może istnieć w Niebycie, bo Niebytu nie ma. • Byt nie istnieje nigdzie. • Zatem nic nie istnieje. Źródło: TVP Filozoficzne źródła nauki

17. Atomizm Demokryt z Abdery (460-370 pne) • Istnieją wieczne i niezmienne atomy (byt) oraz próżnia (niebyt) • Rzeczy są skupiskami atomów Źródło: staff.amu.edu.pl • Atomy różnią się między sobą wielkością i kształtem • Dlatego rzeczy są zróżnicowane • Atomy są w ruchu, skutkiem zderzeń łączą się i rozdzielają • Dlatego rzeczy się zmieniają Filozoficzne źródła nauki

18. Atomizm Demokryt z Abdery (460-370 pne) • Istnieją wieczne i niezmienne atomy (byt) oraz próżnia (niebyt) • Rzeczy są skupiskami atomów Źródło: staff.amu.edu.pl • Atomy różnią się między sobą wielkością i kształtem • Dlatego rzeczy są zróżnicowane • Atomy są w ruchu, skutkiem zderzeń łączą się i rozdzielają • Dlatego rzeczy się zmieniają • Czy Demokryt zmyślił to, co dzięki nauce dziś wiadomo? Filozoficzne źródła nauki

19. Krótka historia pojęcia atomu I • Rozkwit i upadek atomizmu jako ateizmu (I w.) • Przypomnienie atomizmu w XV, a potem w XVII w. • Nieudana próba wyjaśnienia barw światła (Newton) • Prawo stałych stosunków wagowych (Proust 1799) • Teoria atomistyczna Johna Daltona (1803) Filozoficzne źródła nauki

20. Krótka historia pojęcia atomu I • Rozkwit i upadek atomizmu jako ateizmu (I w.) • Przypomnienie atomizmu w XV, a potem w XVII w. • Nieudana próba wyjaśnienia barw światła (Newton) • Prawo stałych stosunków wagowych (Proust 1799) • Teoria atomistyczna Johna Daltona (1803) • Czy Dalton dowiedział się o atomach czegoś, czego Demokryt nie wiedział? Filozoficzne źródła nauki

21. Nauka a metafizyka • Obie mają na celu teoretyczne wyjaśnienie doświadczenia • Teorie naukowe, inaczej niż metafizyczne, są wrażliwe na świadectwa empiryczne • Teorie metafizyczne są wrażliwe na argumenty rozumowe (analizę pojęć) • Metafizyka dostarcza pojęć nauce Filozoficzne źródła nauki

22. Krótka historia pojęcia atomu II • Prawo prostych stosunków objętościowych (Gay-Lussac 1808) • Hipoteza równej liczby cząstek w próbce gazu o danej objętości (Avogadra 1811) • Wyznaczenie ciężarów atomowych jako liczb całkowitych (Prout 1815) • Hipoteza składalności atomów z atomów wodoru • Odkrycie promieni katodowych (Crookes 1876) i kanalikowych Filozoficzne źródła nauki

23. Krótka historia pojęcia atomu III • Odkrycia kolejnych cząstek elementarnych: • neutron (Rutherford 1919) • pozyton (1933) itd. • mezon pi (Yukawa 1935) itd. • Hipoteza kwarków (Gell-Mann 1964) Filozoficzne źródła nauki

24. Źródła chemii • Empedokles z Agrygentu(492-432 pne) • Są cztery pierwiastki: ziemia, woda, powietrze, ogień. • Działają między nimi siły miłości i nienawiści. • Rzeczy są ich mieszaniną. • Arystoteles ze Stagiry(384-322 p.n.e.) • Piąty pierwiastek: eter (kwintesencja). Filozoficzne źródła nauki

25. Alchemia • Rtęć (zasada metaliczności). • Siarka (zasada palności). • Sól (zasada rozpuszczalności). Filozoficzne źródła nauki

26. Początki chemii • Pojęcie pierwiastka jako kresu analizy (R. Boyle, 1661) • Trzy ziemie: szklista (sól), tłusta (siarka) i ciekła (rtęć) (Becher 1669) • Teoria flogistonu (Stahl 1697) • Odkrycie gazów • Rozkład wody (Lavoisier 1781) • Obalenie teorii flogistonowej Filozoficzne źródła nauki

27. Rzut oka na filozofię indyjską • Upaniszady (800-300 pne): • Teoria reinkarnacji (samsara = krąg wcieleń) • Tożsamość atman z Brahman (jaźni z bytem absolutnym) • Idea wyzwolenia z kręgu wcieleń (moksza), ucieczki od świata • Przyczynowość moralna (karma) Filozoficzne źródła nauki

28. Rzut oka na filozofię chińską • tao = nieokreślone, nieskończone, niezmienne, chaos i forma zarazem • punkt wyjścia i powrotu wszelkiego bytu, idea przystosowania się do świata • Konfucjusz (551-479 pne): zasada miary • Filozofia księgi, a nie publicznego dyskursu Filozoficzne źródła nauki

29. W stronę teorii idei • Sokrates (470-399 p.n.e.): „poznaj samego siebie” • Przeciw relatywizmowi sofistów (sophia = mądrość) • Protagoras (490-420 p.n.e.): „człowiek jest miarą wszechrzeczy” • relatywizm poznawczy • relatywizm moralny Filozoficzne źródła nauki

30. W stronę teorii idei • Sokrates (470-399 p.n.e.): „poznaj samego siebie” • Przeciw relatywizmowi sofistów (sophia = mądrość) • Protagoras (490-420 p.n.e.): „człowiek jest miarą wszechrzeczy” • relatywizm poznawczy • relatywizm moralny • Dobro: przedmiot abstrakcyjny Filozoficzne źródła nauki

31. Idee Platon (427-347 p.n.e.): • idee = wieczne, niezmienne przedmioty myśli • Dobro, białość, kulistość, człowiek, koń • Idee odbijają się w rzeczach zmysłowych; rzeczy zmysłowe są cieniami idei • Mit jaskini Filozoficzne źródła nauki

32. Idee • Matematyka jedyną nauką, o pozorach można mieć tylko mniemanie. Filozoficzne źródła nauki

33. Idee • Podsumowanie zalet teorii idei: • rozwiązanie problemu tożsamości • rozwiązanie problemu związku Bytu z Pozorem • rozwiązanie problemu zmiany: • idee odbijają się w rzeczach ze zmienną intensywnością • objaśnienie doświadczenia moralnego i estetycznego • dostarczenie tła metafizycznego przyszłym teoriom pola Filozoficzne źródła nauki