1 / 29

Drugverslaafde ouders met jonge kinderen: mogelijke gevolgen voor de psycho-sociale ontwikkeling

Drugverslaafde ouders met jonge kinderen: mogelijke gevolgen voor de psycho-sociale ontwikkeling. Wouter Vanderplasschen Vakgroep Orthopedagogiek Universiteit Gent. Overzicht. ‘Crack babies’ en ‘crack kids’ Risico’s verbonden aan druggebruik van de ouders risicofactoren in de omgeving

Download Presentation

Drugverslaafde ouders met jonge kinderen: mogelijke gevolgen voor de psycho-sociale ontwikkeling

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Drugverslaafde ouders met jonge kinderen: mogelijke gevolgen voor de psycho-sociale ontwikkeling Wouter Vanderplasschen Vakgroep Orthopedagogiek Universiteit Gent

  2. Overzicht • ‘Crack babies’ en ‘crack kids’ • Risico’s verbonden aan druggebruik van de ouders • risicofactoren in de omgeving • beschermende factoren • mogelijke gevolgen voor de psycho-sociale ontwikkeling • naar een realistisch beeld

  3. ‘Crack babies and kids’ (1) • Crack : goedkoop, rookbaar cocaïne-derivaat • Vooral veel vrouwen + laagste sociale klassen • Gebruik tijdens zwangerschap -> verschillende risico’s oa. pervasieve hersenbeschadiging • Voor vele kinderen dreigt plaatsing

  4. ‘Crack babies and kids’ (2) • Enige nuancering vereist: • extreem problematische opvoedingssituatie • crack : marginale drug in België • deterministisch + negatief beeld • bepaalde kinderen ontwikkelen zich vrij normaal en zonder problemen

  5. Inleiding • “Forgotten children” • Meer aandacht: opvoedings- en ontwikkelingsproblemen voorkomen + beperken + nieuwe generatie verslaafden vermijden • Verschillende diensten: kind, ouder, verslaafd • samenhangende problematiek • Afkerig tov hulp: hoederecht • vooral verslaafde moeders: vaderfiguur ontbreekt dikwijls

  6. Omvang problematiek • 18 tot 75% heeft kinderen + stijgt • 1/10 pasgeborenen in de VS • In Nederland: 5000; 25 à 40% kinderen • Weinig cijfergegevens over België • 1000/jaar • 1/4 tot 1/3 heeft kinderen

  7. Drugverslaafde ouders • Ouderschap problematisch: responsiviteit en grenzen stellen • belangrijke mijlpaal • zwangerschap: • onverwacht • latente kinderwens: verandering • minder gebruiken of stoppen • confrontatie met realiteit: herval !

  8. Ouderschap • Afhankelijkheid: verwerven en gebruiken drugs • zorg en opvoeding secundair • onder invloed, wisselend gemoed, chaotische levensstijl: beperkte emotionele betrokkenheid, toegankelijkheid en aandacht • gevaarlijk situaties: spel, voeding, hygiëne • 1/3 emotionele verwaarlozing + 10% fysieke mishandeling • plaatsing!

  9. Drugverslaafde ouders • Familiale achtergrond (verslaving, ruzies, verwaarlozing, plaatsing, …) + relationele problemen: psychische en emotionele problemen • weinig eigen positieve ervaringen: gn adequate opvoedings- en interactievaardigheden + weinig kennis over ontwikkeling • Meer rigide + minder responsief: hechting! • Overdreven begaan: verwenning • Instabiele + wisselende relaties en beperkt sociaal netwerk: alleen • gezin georganiseerd rond verslaving: co-afhankelijkheid + parentificatie • loyaliteit aan ouders + bewaren familiegeheim

  10. Weinig positieve identificatiemodellen • drugs als copingmechanisme + gevoel van macht en potentie • ontbreken vaderfiguur • werkloosheid + financiële problemen • criminaliteit en prostitutie: justitie • schaamte- en schuldgevoelens: oordeel maatschappij, mogelijke schade, dreiging van plaatsing + sociale uitsluiting • onttrekken aan hulpverlening + versterken gevoelens door bepaalde reacties kinderen

  11. Beschermende factoren • Ondanks risico’s: sommigen zeer goed • verantwoordelijk en motiverend • adequaat functioneren: sociaal netwerk, stabiel gebruik, rituelen, vaderfiguur, intacte leefgebieden • zeker niet bij iedereen beperkte ouderschapsvaardigheden of onvoldoende aandacht • Ouderschap bemoeilijkt indien andere risicofactoren: eerder risico dan belemmering

  12. Kinderen van drugverslaafde ouders • Effecten van gebruik tijdens zwangerschap • vooral tijdens zwangerschap, neonatale periode en eerste levensjaar • nadien minder eenduidige bevindingen • Rol omgeving-prenatale blootstelling • lange termijn-effect bepaalde drugs • invloed omgeving • niet alle kinderen blootgesteld aan drugs • velen groeien op buiten ouderlijk gezin: • meer probleemgedrag in pleeggezinnen • ondersteunen moeder-kind relatie • verschillende beïnvloedende factoren

  13. Risico’s • Blootstelling tijdens zwangerschap: • vroeggeboorte, bloedarmoede en groeiretardatie • 60-90% Neonataal Abstinentiesyndroom: versnelde ademhaling, diarrhee, stuipen, braken • meer opgewonden toestand: snelle irritatie • Jonge kinderen (0 tot 6 jaar) • vertraagde soc-emotionele, cognitieve ontwikkeling, gedragsproblemen, groeiretardatie, aandachts- en concentratieprblemen, impulsiviteit, hyperactiviteit, taalproblemen; meer internaliserend en externaliserend probleemgedrag • gebrek aan basisveilligheid: loze beloften, psychische klachten (woede, labiliteit, ontkenning, isolatie, schuld- en schaamtegevoelens, laag zelfbeeld

  14. Schoolgaande kinderen: • leerproblemen, aandachts- en concentratiestoornissen, gedragsproblemen • problemen in omgang, overzitten • spijbelen, delinquentie, druggebruik • nieuwe generatie verslaafden • overerbare kwetsbaarheid: • drugs- en alcoholproblemen in verschillende generaties • biochemische, fysiologische en psychologische markers: gebrekkige inhibitie • kwetsbaarheid, geen voldoende verklaring

  15. Veerkracht • Bij aantal toch voorspoedige ontwikkeling • Veerkracht (resilience) • individuele kenmerken: persoonlijkheid, zelfbeeld, alertheid, responsiviteit, …) • omgeving: rituelen, rolmodellen, steun, vrienden • vormen van veerkracht: inzicht, onafhankelijkheid, intieme relaties, initiatief nemen, creativiteit, humor en moraliteit • soms opmerkelijk ontwikkelingsherstel na aanvankelijke problemen • niet objectief meetbaar gedrag of bepaalde risicofactoren doorslaggevend, wel subjectief aanvoelen door kind en eigen creatieve inbreng kind

  16. 3. Bestaande aanpak • Structurele benadering: • in verschillende voorzieningen: geen specifieke aanpak • opvoedingsondersteuning ambulant: samenwerking, deskundigheid, conflicterende visies • residentiële programma’s: intieme huiselijke sfeer + opvoedingsondersteuning; niet voor koppels, meestal kinderen jonger dan 6 jaar

  17. Netwerkvorming • betere coördinatie en opvolging • case management: persoonlijke begeleider • case management: zonder persoonlijke begeleider • zorgcoördinatie voor vastgelopen situatie • deskundigheidsbevordering

  18. Opvoedingsondersteuning • individuele begeleiding • modeling • ouderschapsklassen • oudergroepen • videohometraining

  19. Knelpunten • “Typisch” verslaafd gedrag: herval, niet nakomen afspraken, liegen,geen probleeminzicht, andere normen • Ethische vragen: interventie?! • Deskundigheid • beroepsgeheim • eenduidige visie en aanpak • hoge drempel • beperkt aanbod • nood aan opvoedingsondersteuning

  20. Een meer geschikte aanpak • Positieve, kritische houding nodig • normen- en waarden: intervisie • deskundigheidsbevordering • expliciteren van visie en aanpak • uitbouw formeel netwerk • nood aan thuisbegeleiding • continuïteit en coördinatie • preventie en vroeginterventie

  21. Risico’s verbonden aan druggebruik van de ouders • Prevalentie van de problematiek : 1/4 à 1/3 heeft kinderen • Risico op verschillende ontwikkelingsproblemen • Methodologische problemen • Weinig consistente bevindingen na 1ste levensjaar : invloed van prenatale blootstelling aan drugs + van milieu

  22. Risico’s verbonden aan gebruik tijdens zwangerschap • verschillende factoren : mate en tijdstip van gebruik, soort drug, metabolisme van de moeder + gezondheid van de moeder • stoppen • obstetrische complicaties :spontane abortus, groeiretardatie, asfyxie, prematuur + dysmatuur • teratogene effecten :lidmaatdefecte,npervasieve hersenschade • medische complicaties anemie, HIV, Hepatitis

  23. Gevolgen van gebruik tijdens de zwangerschap • De neonatale periode en het 1ste levensjaar • Neonataal Abstinentie-syndroom (NAS): na 24 à 72u,stoornissen van het CZS, stoornissen van het AHS, stoornissen van het GIS, medicamenteuze behandeling • ‘La stige’ baby’s: irriteerbaar, niet responsief, moeilijk te knuffelen • Cocaïne : opgewonden toestand • Alcohol : Foetaal Alcohol Syndroom (FAS): faciale dysmorfologie, groeiretardatie, verstandelijke handicap • Cannabis : tremor, verhoogde lichaamsactiviteit + slaapproblemen • Verhoogde morbiditeit en mortaliteit

  24. Risicofactoren in de omgeving • Druggebruik tijdens zwangerschap • Overerfbare kwetsbaarheid • Kinderen van ondergeschikt belang • Psychische en relationele problemen + voorgeschiedenis • Financiële en juridische problemen • Beperkte ouderschapsvaardigheden • ‘Verslaafd gezin’

  25. Risicofactoren in de omgeving • Weinig positieve identificatiemodellen • Beperkt sociaal netwerk • Verwaarlozing en misbruik • Plaatsing • Verwenning • Stigmatisering + schaamte- en schuldgevoelens

  26. Beschermende factoren • Verantwoordelijkheid voor het kind + belangrijke motiverende factor • ‘Resilience’ : individuele kenmerken (zelfbeeld, persoonlijkheid, zelfstandigheid) + omgeving (rituelen, sociale steun) • Opmerkelijk ontwikkelingsherstel

  27. Mogelijke gevolgen • Vertraagde sociale, cognitieve + emotionele ontwikkeling, gedragsproblemen, aandachts- en concentratieproblemen, impulsiviteit, hyperactiviteit • Gebrek aan veilige hechting en basisveiligheid • Meer internaliserend en externaliserend gedrag • Co-afhankelijkheid + parentificatie • School-, leer- en gedragsproblemen • Volgende generatie drugverslaafden ?

  28. Naar een realistisch beeld • Geen eenduidig beeld • Verschillende beschermende en bedreigende factoren op biologisch, psychologisch en sociaal vlak • Niet het objectief meetbaar gedrag, wel subjectieve beleving en creatieve inbreng van het kind

  29. 2. Implicaties voor de hulpverlening • Verweven problematiek : hulpverlening aan ouders én kind • Versnipperd hulpverleningsaanbod • Verslaafde moeders afkerig tegenover behandeling • Niet of pas laat in drughulpverlening + ook niet opgemerkt door niet-categoriale hulpverlening

More Related