1 / 20

Hoofdstuk 5: B esturingssystemen

Hoofdstuk 5: B esturingssystemen. Opbouw computersysteem. Het besturings-systeem is als een schil om de hardware, het is als een tussenpersoon tussen applicaties en de hardware. gebruiker. programma. besturingssysteem. drivers. hardware.

cutter
Download Presentation

Hoofdstuk 5: B esturingssystemen

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Hoofdstuk 5: Besturingssystemen LauwersCollege Buitenpost Informatica

  2. Opbouw computersysteem Het besturings-systeem is als een schilom de hardware, het is als een tussenpersoon tussen applicaties en de hardware. gebruiker programma besturingssysteem drivers hardware Het totale systeem is als een “ui”, het bestaat uit verschillende lagen LauwersCollege Buitenpost Informatica

  3. Wat doet een besturingssysteem ? • Communiceren met invoer- en uitvoerapparatuur • m.b.v. drivers • Er kan gebruik worden gemaakt van buffering of spooling • Communiceren met het interne geheugen • Programma’s inlezen en uitvoeren • Dit kan d.m.v. paginering of partitionering • Gegevens inlezen en wegschrijven • Files moeten kunnen worden opgeslagen in het externe geheugen • Ook moet je files kunnen kopiëren, wissen, enz. LauwersCollege Buitenpost Informatica

  4. Extra eisen van een besturingssysteem bij een multi-usersysteem en/of netwerk • Gebruikers moeten geïdentificeerd kunnen worden • De ene gebruiker krijgt meer rechten dan de ander, dit wordt geregeld d.m.v. autorisatie • Er moeten meerdere taken “tegelijk” uitgevoerd kunnen worden • Dit gaat d.m.v. timeslicing • Iedere gebruiker moet voldoende aan bod komen • Toewijzing van processortijd op basis van prioriteit • Iedere gebruiker moet gedeelde randapparatuur kunnen gebruiken • Dit gaat bij een printer meestal m.b.v. spooling • Gegevens moeten beveiligd kunnen worden LauwersCollege Buitenpost Informatica

  5. Driver: Software of hardware ? • Stuurprogramma’s (drivers) zijn hardwarespecifieke programma’s • Ieder stuk hardware heeft zijn eigen driver • Een driver zorgt er voor dat het besturingssysteem met de hardware kan werken • Drivers worden automatischgeïnstalleerd bij plug-and-play (PnP) apparatuur LauwersCollege Buitenpost Informatica

  6. Het register • De instellingen van alle programma’s worden onder Windows opgeslagen in het register • Wil je het register bekijken en/of veranderen klik dan op Start  Uitvoeren en tik regedit in. LauwersCollege Buitenpost Informatica

  7. Wat gebeurt er als je de computer aanzet • Het POST-programma (Power On Self Test) wordt gestart vanuit het ROM-geheugen. • Dit programma haalt de BIOS-gegevens op, die zijn opgeslagen in de CMOS (complementary metal oxid semiconductor). Die gegevens kun je wijzigen m.b.v. het SETUP-programma • Daarna wordt gecontroleerd of alle (rand)apparatuur aanwezig is en goed werkt. • Via de BIOS komt de communicatie tussen het besturingssysteem en de hardware op gang. • Daarna wordt de rest van het besturingssysteem in het RAM-geheugen gezet en de gebruiker kan beginnen • Dit hele proces wordt wel booten genoemd, of bootstrap-loading LauwersCollege Buitenpost Informatica

  8. MS DOS Windows 95/98/ME/XP OS\2 Mac OS Linux UNIX Windows NT/2000 Novell Netware Solaris MVS Een aantal besturingssystemen Dit zijn stand-alone OS’en Dit zijn netwerk of mainframe OS’en LauwersCollege Buitenpost Informatica

  9. tijd in sec. Hoe kunnen programma’s tegelijk worden uitgevoerd? Timeslicing Als er bijvoorbeeld 5 processen “tegelijk” uitgevoerd moeten worden: • ieder proces komt om de beurt aan bod • ieder proces krijgt 20% processortijd toegewezen • 80% van de tijd niet aan de beurt • ‘wachtend’ proces blokkeert anderen niet • niet bij randapparatuur, bijvoorbeeld printer 0,000 Gebruiker 1 0,100 Gebruiker 2 0,200 Gebruiker 3 0,300 Gebruiker 4 0,400 Gebruiker 5 0,500 Gebruiker 1 0,600 Gebruiker 2 0,700 Gebruiker 3 0,800 Gebruiker 4 0,900 Gebruiker 5 LauwersCollege Buitenpost Informatica

  10. takenstroom Taakbeheer Stap 2 Stap 1 Stap 1 Stap 1 Stap 2 Stap 3 Welk proces eerst? Prioritering • Proces met ‘lage’ prioriteit komt nauwelijks aan bod bij druk verkeer • elk proces moet wachten op beurt • ‘wachtend’ proces blokkeert de anderen hoge prioriteit lage prioriteit LauwersCollege Buitenpost Informatica

  11. Buffer HD I/O beheer: buffering en/of spooling snel (in RAM) maar klein Buffering Spooling langzaam (op HD) maar groot niet elk proces wordt aange-nomen I/O proc I/O proc elk proces wordt aange-nomen, ze worden in een wachtrij (queue) gezet CPU LauwersCollege Buitenpost Informatica

  12. Geheugenbeheer Partitionering • elk programma aaneengesloten • uitvoering van sommige programma’s stokt • geheugen niet optimaal gebruikt geheugenruimte P1 P2 P3 P4 P6 P5 LauwersCollege Buitenpost Informatica

  13. Geheugenbeheer Paginering geheugenruimte P1 1 P2 1 P1 2 P3 1 P2 2 P2 3 P4 1 P4 2 P4 3 P3 2 P3 3 P5 1 P5 2 P6 1 • elk programma opgedeeld in gelijke delen • pagina’s niet noodzakelijk aaneengesloten • geheugen optimaal gebruikt • alleen noodzakelijke delen in RAM, rest op HD (virtueel geheugen) • CPU doet veel administratie LauwersCollege Buitenpost Informatica

  14. Meerdere gebruikers tegelijk Gelijktijdig gebruik van programma’s en bestanden m.b.v. record locking: alleenrecht op dat deel van programma Toegang d.m.v. autorisatie naam, wachtwoord, gebruikersrechten Multi-user en Netwerk Besturingssystemen LauwersCollege Buitenpost Informatica

  15. Linux Voordelen: • Goedkoop (gratis) • Stabiel (het loopt niet vaak vast) • Open source (de broncode is vrij, dus ook aan te passen) • Zeer goede netwerkmogelijkheden Nadelen: • Niet zo gebruikersvriendelijk • Niet zoveel programma’s als onder Windows Varianten: • Suse, RedHat, Mandrake, Ubuntu, Knoppix LauwersCollege Buitenpost Informatica

  16. Enkele Linux / Unix commando’s Wat doet Linux/Unix? Opdracht Ga naar de submap van de hoofdmap met de naam bin cd/bin Ga naar de submap van de huidige map met de naam test cd test ls Geef een (korte) lijst van de bestanden in de huidige map ls *.gif -a Geef een (uitgebreide) lijst van de bestanden met de extensie gif Verwijder alle bestanden uit de huidige map rm *.* Ga naar de bovenliggende map cd .. Kopieer de bestanden die beginnen met een r naar de hoofdmap cp r* / Kopieer alle exe-bestanden naar de bovenliggende map cp *.exe .. ps Geef een lijst van alle processen, die draaien Stop het proces met het nummer dat je achter kill invoert kill nummer Start het programma vi (dat is een tekstverwerker, zoiets als Kladblok vi shutdown Sluit Linux of Unix af Verander de permissies van test.dat in rwxrwxrwx chmod 777 test.dat LauwersCollege Buitenpost Informatica

  17. MSDOS Starten onder Windows: • Start  Programma’s  Bureau-accessoires  Opdrachtprompt • Of Start  Uitvoeren, voer dan CMDin Command Line Interface: • MSDOS heeft een command line interface, d.w.z: je moet de commando’s intypen • Windows heeft een GUI (graphical user interface), d.w.z: je kunt op een icoontje klikken om iets te starten Batch file: • Een tekstbestand, waarin MSDOS-commando’s staan, die achter elkaar worden uitgevoerd. LauwersCollege Buitenpost Informatica

  18. Enkele MSDOS commando’s Wat doet MSDOS? Opdracht Ga naar de submap van de hoofdmap met de naam h4 cd\h4 Ga naar de submap van de huidige map met de naam test cd test dir Geef een (uitgebreide) lijst van de bestanden in de huidige map dir *.gif /w Geef een (korte) lijst van de bestanden met de extensie gif Verwijder alle bestanden uit de huidige map del *.* Ga naar de bovenliggende map cd .. Kopieer de bestanden die beginnen met een r naar de hoofdmap copy r* \ Kopieer alle exe-bestanden naar de bovenliggende map copy *.exe .. D: De d-schijf wordt de actieve schijf, daar wordt vanaf nu naar gekeken Verander de extensie van alle abc-bestanden in pqr (rename) ren *.abc *.pqr notepad Start het programma notepad (dat is het windows-programma Kladblok) Format a: Formatteer de diskette in de A-drive (alles wissen, lege FAT aanmaken) Sluit MSDOS af exit LauwersCollege Buitenpost Informatica

  19. Client / server architectuur Proces gesplitst in subtaken en verdeeld over een aantal computers Database (gegevensbeheer) Applicatie (proces) Presentatie (interface) servers servers client LauwersCollege Buitenpost Informatica

  20. Beveiliging Gebruikersnaam en wachtwoord: • In multi-user en multi-tasking systemen moet meestal een gebruikersnaam en een wachtwoord worden ingevoerd • De systeembeheerder kan daarmee bepalen wat er wel gedaan kan worden en wat niet • Dat wordt autorisatie genoemd • Onder windows is de gebruikersnaam van degene die alles mag doen: administrator • Onder Linux of Unix is de gebruikersnaam van degene die alles mag doen: root Internet: • Als een netwerk is aangesloten op het internet dan is beveiliging ook belangrijk • Een firewall beschermt tegen hackers (niet tegen virussen!), een gratis te downloaden firewall is Zonealarm • Het is ook belangrijk een virusscanner te installeren, bekende gratis te downloaden virusscanners zijn Avast en AVG • Verder is een spamfilterbelangrijk, tegen ongewenste email • En er komt steeds meer spyware, ook daar zijn programma’s voor om je tegen te beschermen Einde LauwersCollege Buitenpost Informatica

More Related