PEMIKIRAN KREATIF DAN KRITIKAL DALAM PENYELESAIAN MASALAH DARI PERSPEKTIF ISLAM

1. PEMIKIRAN KREATIF DAN KRITIKAL DALAM PENYELESAIAN MASALAH DARI PERSPEKTIF ISLAM Prof. Madya Dr. Supyan Hussin

2. BERFIKIR DALAM ISLAM • Sesungguhnya dalam penciptaanlangit dan bumi dan silihbergantimalam dan siangitu, terdapattanda-tandabagi orang-orang yang berakal (UlilAlbab). (190) Iaitu, mereka yang mengingati Allah sambilberdiri, dudukatau dalam keadaanberbaringlalumerekamemikirkanjugatentangpenciptaanlangit dan bumi (serayaberkata): “WahaiTuhan kami. TiadalahEngkaujadikan (semua) ini dengansia-sia. MahaSuciEngkau, makapeliharalah kami darisiksaanapineraka” ) Surah Ali Imran: 190-191

3. FALSAFAH HURUF • Memerhatipersekitaran, pola, tabiat, atau trend, yang dilihatsebagaimaklumat • Maklumat ini menjadibermaknaapabiladikumpul, diteliti, dicabar, diuji untuk menjadi ‘ilmu ‘alamعالم, ‘ilmuعلمو, ‘amalعمل, Dr. SupyanHussin, UKM

4. DARI PERSPEKTIF ISLAM وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا Dan telahdiajarkanNyakepada Adam nama-namasemuabenda . AlBaqarah: 31 Selepasmanusia Adam diciptaoleh Allah, perkataan ataumaklumatdiajarkankepadamanusia. Apabilamanusiamemerhati alam, melihat pola dan trend menggunakanmaklumat yang ada, lalumaklumatdiaplikasi, dicabar, dan diuji, makakumpulanmaklumatmenjadi ilmu. Makamanusiamenjadipakaratau‘alimdan pengamalanatau ‘amilin. ‘alamعالم, ‘ilmuعلمو, ‘amalعمل, Dr. SupyanHussin, UKM

5. MEMERHATI POLA, BERFIKIR, APLIKASI ILMU ‘alamعالم, ‘ilmuعلمو, ‘amalعمل, Dr. SupyanHussin, UKM

6. MEMERHATI POLA, TABIAT, BERFIKIR: MAKLUMAT KEPADA ILMU Ragut GuguRlontaRbayi Rogol Dr. SupyanHussin, UKM

7. MEMERHATI POLA, TABIAT, BERFIKIR: MAKLUMAT KEPADA ILMU Rock & Roll/Clubbing Rasuah Rompak dRug Romen Dr. SupyanHussin, UKM

8. MEMERHATI POLA, TABIAT, BERFIKIR: MAKLUMAT KEPADA ILMU Dr. SupyanHussin, UKM

9. MENGAPA BERFIKIR Dr. SupyanHussin, UKM

10. KONSEP KEMAHIRAN BERFIKIR • Kemahiranberfikir adalah kemahiranintelek. • Kemahiranberfikirarasrendah dan arastinggi. • Kemahiranberfikirarasrendahtidakmemerlukanberfikirsecara yang luas dan mendalam. • Contoh: kemahiranmenghafal dan mengingatkembalifakta dan maklumat. • Kemahiranberfikirarastinggimemerlukanberfikirsecara yang luas dan mendalam. • Contoh: Kemahiranmenjelaskan, membuatanalisis, menilai, menjana idea, membuatkeputusan, menyelesaikanmasalah dan merancang. Dr. SupyanHussin, UKM

11. APA DAN BAGAIMANA BERFIKIR • Apakahkamutidak melihat? • Apakahtidakberfikir? Terfikir? • Apakahkamutidakingat? Teringat? • Apakah ada “kemahiran” untuk berfikir? • Bagaimanaberfikir? • Bagaimanaberfikirsecarakreatif? • Bagaimanaberfikirsecarakritikal? • “Lu fikirlahsendiri”? Dr. SupyanHussin, UKM

12. KEMAHIRAN BERFIKIR SECARA KREATIF KRITIKAL DAN INOVATIF (BeKKI) DALAM LUAR Dr. SupyanHussin, UKM

13. PRA-SYARAT BeKKI • Fikiranataumindaperluterbuka • Bersediamendengarpandanganalternatif; tolerandenganorang lain • Bersediamenerimapandanganalternatif yang lebihbaik; sediadikritik • Bersediamengubahpendirianjikaterbuktiadaalasan yang munasabahuntukberbuatbegitu • Bersediamengambilrisiko; beranimembuatkeputusan • Banyakbertanya, banyakberbincangsecarakritikal Dr. SupyanHussin, UKM

14. PRA-SYARAT BeKKI • Jiwa yang merdeka • Tidakmengharappengiktirafan • Peribadistabil, tidakterdesakdengantekananluar • Panjangakal, tidaksukakepadajawapan TIDAK danakanterusberusaha • Berjiwaradikal, beranimencabarperkarapokok • Segeradalammembuatkeputusan; tidakbanyakkerenahbirokrasi • Semangat yang kental; tidakkenalputusasa • Bekerjadalamsatupasukan; team-building, team spirit Dr. SupyanHussin, UKM

15. KAEDAH BeKKI • Kaedah/Teknikberfikir • Dewey (8 langkah) • De Bono (6 topik) • Blue Ocean • Analisis SWOT • Pelanstrategik • Logik • Matrikkeutamaan • Matrikkepentingan • Matrikkesegeraan • Matriksebab-akibat • Matrik modal-untung • UsulFiqh • Budaya • S. Covey 8 tabiat • Seerah Ciri-ciri • lateral • kritis • kreatif • saintifik • analitikal • historis • teknikal • logikal • sistemaatik • positif/ negatif • vertikal • nilai • hipotetikal • projektif • proaktif • konstruktif • emotif • intuitif • selari • convergent • divergent • inferen Dr. SupyanHussin, UKM

16. Perbicangan 1: Bank dirompak Pihak bank lantikpegawaikeselamatan untuk menjagakeselamtan di bank, tetapipegawaiberkenaantidakbertugasdenganbaiksehingga bank dirompakpada satu hari. Apaanda harus buat? • Gantipegawai lain • Potonggaji • Hantarlatihan • Dapatkanpampasanataugantirugi • Dapatkaninsuran • Siasatapamasalahnya • Ketukkepalanya • Janganbagirehat • Bunuhsaja • Tutup bank Dr. SupyanHussin, UKM

17. Perbicangan 2: Apa, mengapa, bagaimanaselesaikanmasalah ini? Dr. SupyanHussin, UKM

18. Modus Operandi seperti “Jakarta Undercover” “Lembah Kelang Undercover”RangkaianKhidmatPelacuran Teksi Iklan Media Cetak Outcall, escort Informan individu Pusathiburan Outcall, escort Iklan Media digital Saloon, GungtingRambut Sumber/ Pembekal/ Sindiket Iklan grafiti Massage PusatKesihatan Pelajar IPT, PTS, Pembanturumah, Ibu Tunggal Hotel Thai, Vietnam, Filipna, Indonesia, Eropah China, Korea, Asia Tengah, Amerika Latin Rumah Restoran Kodominium apartment Golf Dr. SupyanHussin, UKM

19. Perbicangan 3: Siapawargaterbaik • PERANAN/TUGAS ANDA • AndasekumpulantelahdilantikolehKerajaan Malaysia sebagaiJawatankuasaIndukbagimenentukancalonterbaikmengikutkeutamaan untuk menerimaAnugerahWarga Malaysia Terbaik2012. Kumpulan anda boleh tentukankriteriapemilihan yang sesuai. • Anda harus memberikansebab-sebabmengapaandamemilihsetiapcalonberkenaan. Keputusankumpulanandahendaklahdibuatsecarakolektif. Setiapkumpulanbertanggungjawab untuk mempertahankanpilihan yang dibuat. • Jantina, agama, nama, dan etnikcalontidakperludisebut di sini. • CALON-CALON • Calon 1: Berumur 20 tahun. Seorang yang pintar. TamatTingkatan 5 ketikausia 15 tahun. MemperolehiIjazahpertama di England dengankelaspertamaketikaumur 19 tahun. Johan dunia dalam debatantarabangsa, Johan permainancaturduniaremaja, PingatEmasacararenang dalam SukanKomanwel 1998 di Malaysia. • Calon 2: Berumur 40 tahun. PemenangpingatemasOlimpik 2002. Pernahmendermakan satu buahpinggangkepadaseoranganakkecilberumur 4 tahun yang menghidappenyakitberbahaya. Sukarelawan Mercy International (perubatan) ke Ambon, Maluku, Iraq, Palestin, Aceh, dan Afghanistan. • Calon 3: Berumur 30 tahun. Pernahmenyelamatkan 6 nyawapelajarsekolah yang hampirmatilemas di pantaiTelokCempedak. Saintis muda yang menerimapingatemaskeranamenciptaenjinkeretaterbaru di PameranAntarabangsa Geneva 2004. • Calon 4: Berumur 43 tahun. Menyara 5 orang anakbersendiriankeranapasangannyatelahmeninggaldunia 15 tahun yang lalu. Kelima-lima anaknyatelah lulus universiti, dan merekasemuamemegangjawatanamatpenting dalam negara. MenjadipendermadarahtetapsetiaptahunkepadaTabungDarah Negara. Membukasebuahsekolahrendahswasta untuk kanak-kanakmiskin dan segalaperbelanjaanditanggungsendiriolehbeliausekeluarga. • Calon 5: Berumur 55 tahun. Ahli saintis terkenal dan mendapatpengiktirafandunia. Beliaubanyakmenyumbang dalam penyelidikanmengenai virus dan kumanpenyakit yang boleh berjangkit dan yang membawamaut. • Calon 6: Berumur 25 tahun. Ahliperniagaan yang berjaya. Memlikiperniagaan di Eropah dan Afrika. Terkenalsebagaipenderma yang pemurahkepadarumahanakyatim dan rumah orang tua. Pernahdirompakbeberapa kali tetapibeliauterusmenderma dan membuatkebajikan. • Calon 7: Berumur 65 tahun, pernahmenerimaTokohMaalHijrah 2003; menyumbangsebuahbangunan 10 tingkat untuk dijadikan Hospital awam. Menubuhkantabungpendidikan untuk Yayasan ABC bagimemberikanbiasiswakepadapelajar-pelajarmiskin. • Calon 8: Berumur 37 tahun. Pernahmenyelamatkanseorangwanitadaripadadiperkosaoleh 4 orang lelaki liar bernafsubinatang. Pernahmenggadainyawa untuk menyelamatkan 1 orang anakkecil dan 1 orang tuaperempuan yang terperangkap dalam sebuahbangunan yang terbakar. Kinitangankirinyaterputuskeranaditetakoleh peragut ketikabeliaucubamenangkapseorang peragut di Kuala Lumpur. Dr. SupyanHussin, UKM

20. APA ASAS MEMBUAT POLISI, DASAR? • Senaraiprinsip-prinsip • Sosiologi Islam: 5 perkarautama • Membangun dan memuliharamanusia: 5P • ……. 1 2 3 Dr. SupyanHussin, UKM

21. 1 Senaraiprinsip-prinsip • Jauhilah “zina” • Janganmencampakkandiri dalam kebinasaan • 3 perkaradikiraselepasmati • Ganjaranniatbaik dan amalbaik • ………. Dr. SupyanHussin, UKM

22. 2 Sosiologi Islam • Sosiologi Islam: lima perkaradalammengurusdanmentadbirmasyarakat; mengikuturutankeutamaan (priority) • Agama – menolakajaran agama membawapadah • Akal – arak, judi, dadah, rokok, fantasi • Keturunan– pergaulanbebas, khalwat, seks, pelacuran, • Nyawa– pembunuhan, pergaduhan • Harta– rompak, vandalisma, VCD, DVD Dr. SupyanHussin, UKM

23. 3 5P dalam Pembangunan Modal Insan • Pendidikan/Penggalakan – education • Pencegahan - prevention • Penguatkuasaan - enforcement • Pencelahan - intervention • Pemulihan - rehabilitation Dr. SupyanHussin, UKM

24. Fenomena“bangau oh bangau” Keluarga/Sekolah/Komuniti input Pembangunan Pendidikan Penggalakkan Ponteng sekolah Rempit Internet Media lucah Kafe Siber Rokok Judi proses Pergaulan Bebas/clubbing Rumah urut Pencegahandan Penguatkuasan Dadah Pusat hiburan Arak Zina Zina Mengandung luarnikah Pemulihan output HIV Buanganak Dr. SupyanHussin, UKM

25. Pemantauan Didik, bimbing, asuh, pandu, pupuk Pembangunan Pendidikan/ Penggalakkan Perancangan Pemulihan 3 2 Pusatseretni Pemulihanakhlak Kaunseling Perubatan 1. GejalaSosial Pencegahan Peraturan Undang-undangkecil Menutuplorangkejahatantermasuk media Pencelahan Penguatkuasaan Tindakansementarautktanganiperkara yg sudahberlaku Kaunseling Tindakanundang-undang, tingkatlagi Serbu, sapu, saman, simpan, se 5s Bil. petugas Dr. SupyanHussin, UKM

26. Pemantauan Didik, bimbing, asuh, pandu, pupuk Pembangunan Pendidikan/ Penggalakkan Perancangan JAIS JKM AADK Ibubapa Sekolah Agensikerajaan Pemulihan 3 2 Pusatseretni Pemulihanakhlak Kaunseling Perubatan 1. GejalaSosial PBT JAIS Polis Imigresyen Kastam Pencegahan Peraturan Undang-undangkecil Menutuplorangkejahatantermasuk media Pencelahan JAIS JKM Penguatkuasaan Tindakansementarautktanganiperkara yg sudahberlaku Kaunseling Tindakanundang-undang, tingkatlagi Serbu, tangkap, saman, denda 5s Bil. petugas PBT JAIS Polis Dr. SupyanHussin, UKM

27. KAEDAH BERFIKIR BeKKI Dr. SupyanHussin, UKM

28. Kaedah 1: Dewey • BersifatVertikal, Logik, Kritis, Induktif, Deduktif • Kenalpastimasalah • Kenalpastipunca • Senaraikemungkinan formula penyelesaian • Analisa setiap formula • Pemilihan formula penyelesaian yang terbaik • Implementasi formula penyelesaian • Menilaihasil dan menilai formula • Memperbaikipenyelesaian Dr. SupyanHussin, UKM

29. Kaedah 2: De Bono • De Bono (Lateral, kreatif, inovatif) • BerfikirdengantopiPutih:Berfikirsecaraobjektif yang mempunyaimatlamat untuk mendapatkanmaklumatsemata-mata. Cambahminda. • BerfikirdengantopiMerah:Berfikirdenganmenggunakan pelbagai emosi dan intuisi. • BerfikirdengantopiHitam:Berfikirsecaranegatif dan kritikal melihat padaaspek-aspekrisiko, bahaya, kegagalan, kesilapan dan kesukaran-kesukaran. • BerfikirdengantopiKuning:Berfikirsecarapositif dan konstruktif yang melihat kepadaaspek-aspekfaedah, kebaikan dan manfaat sesuatu idea. Berhati-hati. • BerfikirdengantopiHijau:Berfikirsecarakreatif yang menerbitkan pelbagai alternatif dan kemungkinankemungkinan lain. Idea subur. • BerfikirdengantopiBiru:Berfikirsecara ini mengawal proses-proses berfikir yang lain supayaaktivitiberfikirdilakukandenganterancang dan berkesan. Dr. SupyanHussin, UKM

30. Kaedah 3: SWOT • FaktorNegatif • FaktorPositif I II • Faktor • Dalaman KEKUATAN KELEMAHAN III IV • Faktor • Luaran PELUANG ANCAMAN Dr. SupyanHussin, UKM

31. Kaedah 4: MatrikKepentingan dan Kesegeraan SEGERA TIDAK SEGERA I II Aktiviti popular/ penting (kejar masa) Contoh: paip bocor, pesanan ke atas barangan Aktiviti popular/ penting (boleh tangguh) Contoh: penilaian tender, Kertaskerja, berarakmaulidnabi PENTING III IV Aktiviti popular/tidak penting (tidak perlu) Contoh: tempah tiket utk tonton bola; Aktiviti popular/tidak penting (tidak perlu) Contoh:lepak, main dam, hisap rokok TIDAK PENTING Dr. SupyanHussin, UKM

32. Kaedah5: MatrikKeutamaan dan Tindakan WAJIB HADIR/BUAT TIDAK WAJIB HADIR/BUAT I II Aktiviti penting Jika tidak bertindak, aktiviti terencat. Pemimpin, Pelaksana, Aktiviti penting Jika tidak bertindak, aktiviti tidak terencat. Pengikut, peserta PENTING III IV Aktiviti tidak penting Jika tidak bertindak, aktiviti tidak terencat Aktiviti tidak penting Jika tidak bertindak, aktiviti terencat tetapi jika hadir mendapat pulangan yang baik Pemimpin, pengintip TIDAK PENTING Dr. SupyanHussin, UKM

33. Kaedah 6: MatrikModal dan Untung UNTUNG BESAR UNTUNG KECIL I II Modal atau input adalah besar, tetapipulangannyabesar Modal atau input adalah besar, tetapipulangannyakecil MODAL BESAR III IV Modal atau input adalah kecil,danpulangannyakecil Modal atau input adalah kecil, tetapipulangannyabesar MODAL KECIL Dr. SupyanHussin, UKM

34. Kaedah 7: MatrikMenang dan Risiko RISIKO RENDAH RISIKO TINGGI I II Sesuatu perkara yang ada kebaikan, tapirisikorendah Sesuatu perkara yang ada kebaikan, tapirisikotinggi KEBAIKAN III IV Sesuatu perkara yang ada keburikan, tapirisikotinggi Sesuatu perkara yang ada keburukan, tapirisikorendah KEBURUKAN Dr. SupyanHussin, UKM

35. Kaedah 8: Sebab-Akibat HUKUMAN TINGGI HUKUMAN RENDAH I II Penyebab utama Beri kesan paling bahaya Risiko paling tinggi Penyebab kedua atau ketiga Beri kesan bahaya Risiko tingi SEBAB LANGSUNG III IV Penyebab yang paling jauh Beri kesan minima Risiko minima Penyebab yang jauh Beri kesan yang sederhana Risiko sederhana SEBAB TIDAK LANGSUNG Dr. SupyanHussin, UKM

36. Bercanggahprinsip • BerlawanandenganPeraturan • Berlainankelaziman • Berlawananfakta Kaedah 9: KaedahLogik lwn Tidaklogik • Prinsip • Peraturan • Kelaziman • Fakta Lateral: imaginatif, kreatif, inovatif, inventif Dr. SupyanHussin, UKM

37. Perbicangan 4: Berapayang mestidibayar? Latihan 5: • PERANAN/TUGAS ANDA • AndasekumpulantelahdilantikolehMahkamahAgungsebagaiJawatankuasaKhas Hakim bagimengendalikan satu keskemalangan. • Seorangpeguamkepadamangsakemalanganmendakwakesemuamereka di bawah ini bersalahsamadasecaralangsungatautidaklangsung dalam kemalangan yang berlaku di manaseorangpemandu yang mabuktelahmelanggarsebuahkereta lain di Lebuhraya ABC sehinggamenyebabkanpemandukereta yang dilanggar, seorangpelajarwanita yang masihbelajar dalam bidangperubatan, menjadikoma dan rakannya pula cederaparah. Peguammangsamenuntutgantirugibayaransebanyak RM2 jutabagipihakkedua-duamangsa. • Peruntukanundang-undang boleh dikenakankeatasmana-manapihak yang bersalahsecaralangsungatautidaklangsungdengandendatidakkurangdariRM12,000 dan tidaklebihdariRM50,000 sertadikenakanhukumanpenjaradari 1 hingga 10 tahunjikasabitkesalahan. • Andadiminta untuk memutuskansamadamereka yang tersenarai ini bersalahatautidak, dan memutuskandenda/hukuman yang patutdijatuhkansecarakolektif. • Jantina, agama, nama, dan etniktertuduhtidakperludisebut di sini. • Maklumattambahan: Menurutrekod yang dikutip: kawasankemalanganitumenunjukkanjalannyaberlubang-lubang. 2 kemalanganjiwatelahberlaku di tempat yang samaseminggusebelumkemalangan ini. Lampujalan yang biasanyamenyala di kawasantersebuttidakberfungsilebihdarisebulanwalaupunnotispanggilanpembaikantelahdberikankepadasyarikatpembekaltenagaletrik. Lorongkirilebuhrayatersebutjugadidapatiberminyak dan masihbelumdibersihkanketikakemalanganberlaku. • TERTUDUH • Tertuduh 1: Berumur 31 tahun. Seorangjurutera. Setelahkematianisterinyabeliauseringmabuk. Pernahditahan dan didapatibersalahmemandu dalam keadaanmabuk. Padamalam 13 Jan 2005, jam 4:30 pagibeliaumemandukeretadengankelajuan 130 km sejammelebihi had laju 110 km sejam dan melanggarkeretamangsa di Lebuhraya ABC. Beliaudidapatimemandu dalam keadaanmabuk. Beliaudikatakancubamengelakbeberapalubangkecil di kawasantersebut yang agakgelapketikaitutetapikeretanyaterbabaskeranatidakdapatdikawalakibatjalan yang agaklicin. Jikabeliautidakmabuk, sudahtentukemalangantersebutdapatdielakkan. • Tertuduh 2: Berumur 30 tahun. RakankepadaTertuduh 1. BeliaumenemaniTertuduh 1 dalam kereta yang melanggarkeretamangsapadamalamberkenaan. BeliaudikatakantidakmenghalangTertuduh 1 membawakeretawalaupunbeliautahuTertuduh 1 mabukketikaitu. JikabeliaumenghalangTertuduh 1 memandu dalam keadaanmabuk, sudahtentukemalanganitudapatdielakkan. • Tertuduh 3: Syarikat Lebuhraya ABC sepatutnyameletakkantanda AWAS jalantidak rata dan AWAS jalanlicinatauseumpamanyaataumenutuplorongkiriLebuhraya ABC. Syarikat berkenaansepatutnyatelahmenurapjalantersebut dan membersihkanbekasminyaksetelahduakemalanganberlakusebelum ini. Jika Syarikat ABC mengambillangkahsegeramembetulkankeadaanjalan, sudahpastikemalangantersebutdapatdielakkan. • Tertuduh 4: Syarikat pembekaltenagaletrikgagalmembaikilampujalan yang tidakberfungsiwalaupuntelahdiberikannotissebulan. Jikalampujalanmenerangijalanberkenaan, sudahpastikemalangantersebutdapatdielakkan. • Tertuduh 5. Pemilikkedaiminumankeras, iaitu BAR XYZ, di Kuala Lumpur, telah menjual arak kepadaTertuduh 1 dan 2 selepaswaktuperniagaan iaitu jam 1:00 pagi. Pemilik BAR XYZ jugamelayanTertuduh 1dan 2 sehinggaTertuduh 1 mabuk. Pemilik BAR memintaTertuduh 1 dan Tertudah 2 meninggalkanpremis BAR pada jam 3:15 pagi.

38. Terimakasih supyanhussin@yahoo.com supyanhussin.wordpress.com