БИД ХӨГЖИХИЙГ ХҮСЧ БАЙГАА ЮУ - Их сургуулийн профессорын тогтолцоог боловсронгуй болгох асуудал-

1. БИД ХӨГЖИХИЙГ ХҮСЧ БАЙГАА ЮУ-Их сургуулийн профессорын тогтолцоог боловсронгуй болгох асуудал- С.Баттулга /МУИС/

2. АГУУЛГА УДИРТГАЛ БИДНИЙ “ҮНЭТ ЗҮЙЛ” ЮУ ВЭ ЯМАР “ҮНЭТ ЗҮЙЛ” ЭРХЭМ ЧУХАЛ ВЭ ДҮГНЭЛТ

3. УДИРТГАЛ “Судалгааны их сургуулийн профессорын шинэ тогтолцоог бий болгох асуудалд” судалгаа, МУИС-ийн дотоод төсөл (2013/4-6). Тулгуур эх материал: Холбогдох хууль эрхзүйн баримт бичиг, МУИС-ийн тайлан, судалгаа Ярилцлага, ажиглалтаар цуглуулсан мэдээ, баримт Багш, суралцагчаас авсан тандалт-асуулга Бусад орны туршлага Тулгарсан асуудал: “Өөрийгөө” судалж, өөртөө дүн шинжилгээ хийх нь хэр зохимжтой вэ. Багш нарын оролцоо тааруу, багийн боломж хязгаарлагдмал. Нэгдсэн мэдээлэл, судалгаа хомс.

4. Зөв засаглал ҮР АШИГТАЙ менежмент ШИЛДЭГ СУРАЛЦАГЧ ШИЛДЭГ БАГШ, СУДЛААЧ Академик боловсрол Шинэ мэдлэг ур чадвар үзэл санаа Мэргэжлийн үйл ажиллагаа Чанартай хөтөлбөр стандарт Хангалттай нөөц САНХҮҮ

5. МУИС-ийн 2020 он хүртэлх хөгжлийн стратеги, зорилго (2010) АЛСЫН ХАРАА: Дэлхийн стандартад нийцсэн, монгол улсын хөгжил дэвшлийн тулгуур болсон үндэсний загвар судалгааны их сургууль байна. ЭРХЭМ ЗОРИЛГО: Байгаль, нийгэм, хүмүүнлэгийн болон технологийн салбарт шинэ мэдлэг бүтээж, түгээн дэлгэрүүлдэг, тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал бүхий үндэсний их сургууль байж улс орны хөгжилд далайцтай хувь нэмэр оруулна. УРИА: “Жинхэнэ мэдлэг, хүнлэг ёс, оюуныг дээдлэнэ.” ҮНЭТ ЗҮЙЛС: -Академик эрх чөлөө -Сайн засаглал -Нийгмийн ёс зүй -Уламжлал ба шинэчлэл ТЭРГҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛ: Судалгаа, инновац, антрепренёршип тогтолцоо Нээлттэй, судалгаанд суурилсан сургалт Хөгжилд чиглэсэн нийгмийн үйлчилгээ IV. ОУ-ын стандартад нийцсэн ИС-ийн хотхон

6. НЭЭЛТТЭЙ СУРГАЛТ: Сургалтын агуулга чанарыг дэлхийн жишигт ойртуулна. Сургалтын хүртээмжийг нэмэгдүүлнэ. Боловсролын хамтын ажиллагааг идэвхжүүлнэ. Тогтвортой хөгжлийг хангана. СУДАЛГААНД СУУРИЛСАН СУРГАЛТ: Суралцагчдад өргөн хүрээтэй суурь мэдлэг олгохоос гадна холдогдох нэн чухал онолын мэдлэгийг судалгааны мэдлэг, ур чадвартай хослуулан эзэмшүүлж, асуудалд өөрийн байр сууринаас шүүмжлэлтэй хандах чадвартай, бүтээлч сэтгэлгээтэй иргэнийг бэлдэх зорилготой. ПРОФЕССОР БАГШ

7. АСУУДАЛ ЮУНД БАЙГАА БИЛЭЭ? ИС-ын эрдэм шинжилгээ, сургалтын чанар ихээхэн суларсан, “хоцрогдсон” гэх шүүмжлэл гарах болсон. Багшлах боловсон хүчний чанар муудсан. Нээлттэй сургалт, нээлттэй судалгааны зах зээлийн “өрсөлдөөн” сул, чанарын хэмжүүргүй болсон. Шилдэг мэргэжилтнүүдийг эгнээндээ элсүүлэх бодлого алдагдсан, шилдэг эрдэмтдээ тогтоон барих боломж хязгаарлагдмал болсон. Шинэ мэдлэг, чадвар, тэргүүний ололт, амжилтын төлөө гэх сэтгэл зүтгэл байна уу нийгмийн шүүмжлэл гарах болсон. ИС-ийн: Бие даасан байдал сул, улс төрөөс хараат байна, Аргацаасан санхүүжилттэй байна, Эрхзүйн тогтворгүй орчинтой байна, Үр ашиггүй менежменттэй байна.... ТЭГВЭЛ ............... ОДООГИЙН БАЙДЛААС ЗОРИЛГОДОО ХЭРХЭН ХҮРЭХ ВЭ ? ШААРДЛАГАТАЙ ХҮЧИН ЗҮЙЛҮҮДИЙГ ХЭРХЭН БИЙ БОЛГОХ ВЭ ? Бидний “ҮНЭТ ЗҮЙЛ”?

8. ЗОРИЛГОДОО ХҮРЭХ НЭГ ГОЛ ЗАМ БОЛ “САЙН ПРОФЕССОРЫН ТОГТОЛЦОО” МӨН. “ҮНЭТ ЗҮЙЛ” “ХЭН”-ийг ажиллуулах вэ? ХЭН, ХЭЗЭЭ, ЯМАР АРГА ЗАМААР сонгон шалгаруулах вэ? МУИС-ийн хөгжлийн бодлого Монгол улсын хөгжлийн баримжаа Дэлхийн чиг хандлага Ямар шалгуураар сонговол зохих вэ? Хэрхэн олж илрүүлэх вэ? Хэрхэн бэлдэж, хөгжүүлэх вэ? Хэрхэн үнэлж, урамшуулах вэ?

9. БАГШИД БОЛОМЖИЙГ НЬ ОЛГО. “АКАДЕМИК ЭРХ ЧӨЛӨӨ”-Г НЬ ЭДЛҮҮЛ. СУРАЛЦАГЧДАД БОЛОМЖИЙГ НЬ ОЛГО. “ХӨГЖИХ ЭРХ ЧӨЛӨӨ”-Г НЬ ЭДЛҮҮЛ.

10. 1. БИДНИЙ “ҮНЭТ ЗҮЙЛ” ЮУ ВЭ

11. ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ТАЛААР БАРИМТЛАХ ТӨРИЙН БОДЛОГО 1940-1990, 1990-2012 ХӨГЖЛИЙН I ШАТ: 1942-1990 “ЗӨВЛӨЛТ ЗАГВАР”-ЫН, ТӨРИЙН ДЭМЖЛЭГТЭЙ, 5 ЖИЛИЙН ИС 1942.2.16... “Энэ завсар дээд сургуульд суралцуулахаар 40 хүнийг элсүүлсэн бөгөөд тэдгээрээс дунд сургуулийн 7-р ангийн программаар шалгалт авахад 4 хүн дунд бусад нь муу байгаа ба тэдгээр сурагчид суралцах сонихолгүйн дээр орос хэл мэдэх хүн цөөн” байгааг дурьдаад, орос хэл мэдэхийг нь нэг анги болгоод үл мэдэхийг нь 10-р ангийн программыг үзүүлж дээд сургуульд орж чадахыг нь түүвэрлэн авъя.” (2002:6 “МУИС-ийн түүхийн товчоон”) ХӨГЖЛИЙН II ШАТ: 1990-2010 “ШИЛЖИЛТИЙН ҮЕ”-ИЙН, СУРГАЛТЫН ТӨЛБӨРТ СУУРИЛСАН ШАТАЛСАН СУРГАЛТЫН ИС ХӨГЖЛИЙН III ШАТ: 2011～ АНТРЕПРЕНЁР ХАНДЛАГАТАЙ, СУДАЛГААНЫ ИС Багш, суралцагчийн дэлхийн жишиг: 1:11 (Ying Cheng 2011)

12. МЭДЛЭГ ДАМЖУУЛАХ ҮНДЭСНИЙ МЭРГЭЖИЛТЭН БЭЛДЭХ ӨРСӨЛДӨӨНГҮЙ, МЭДЛЭГ ХААЛТТАЙ, ГОЛ НЬ ТУРШЛАГА, ХАРИУЦЛАГА 1942-1990 ТӨРӨӨС БҮРЭН ДЭМЖЛЭГТЭЙ ИС 1991-2010 “ШИЛЖИЛТИЙН ҮЕ” СУРГАЛТЫН ТӨЛБӨР-ИЙН ИС 2011-ИРЭЭДҮЙ СУДАЛГААНЫ ИС БАГШ “ҮНЭТ ЗҮЙЛ” ШИНЭ МЭДЛЭГ-БАЯЛАГ БҮТЭЭХ БОЛОВСРОЛТОЙ ХҮН БЭЛДЭХ ҮНДЭСНИЙ СУДЛААЧ БЭЛДЭХ ӨРСӨЛДӨӨНТЭЙ, МЭДЛЭГ НЭЭЛТТЭЙ, ГОЛ НЬ МЭДЛЭГ, ЧАДВАР ЭРДМИЙН ЭРХ ЧӨЛӨӨ, АКАДЕМИК ЁСЗҮЙ

13. ИС-дын рейтинг шалгуур үзүүлэлтүүдийг харьцуулсан байдал1 1Алексей Подберезкин, Наталья БольшоваРейтинги университетов. Место МГИМО среди ведущих университетов мира. http://mgimo.ru/news/experts/document144270.phtml

14. Хөндлөнгийн үнэлгээ 1990-2012 “Чадварлаг багш боловсон хүчин дэмжих яамнаас явуулсан бодитой ямар нэгэн бодлого байхгүй буюу одоог хүртэл тааруу байгаа. Судлаач ба судалгааны ажлыг дэмжих тал дээр ч сүүлийн 5 жилд сайжрах хандлага байгаа ч хангалттай биш байна. (Салми, 2009), ЗОХИСТОЙ УДИРДЛАГА ЧАДВАРЛАГ БАГШ, СУДЛААЧ ЧАДВАРЛАГ БОЛОВСОН ХҮЧИН ③　　① ①　　① САНХҮҮГИЙН ХҮРЭЛЦЭЭТЭЙ НӨӨЦ ②　　① Төрийн бодлогын үнэлгээ (Ч.Тамир, 2013)

15. МУИС-ийн дүрэм (2011) 8. Багш, ажилтны эрх зүйн байдал МУИС-ийн хөдөлмөрийн дотоод журам МУИС-д профессор, багш ажиллуулах журам (2001, 2009, 2011) 1. Профессор, багш, түүний мэргэшлийн ур чадварт тавих шаардлага 2. Багшийн эрх 3. Багшийн үүрэг 4. Багшаар авах 5. Багшийн мэргэшлийг дээшлүүлэх 6. Багшийн албан тушаалын зэрэглэл, тавих шаардлага 7. Багшийн орон тоог тогтоох 8. Багшийг албан тушаалд шалгаруулах 9. Зөвлөх профессор ажиллуулах 10. Цалингийн сүлжээ МУИС-ийн хувьд хууль эрхзүйн баримт бичгийн шинэтгэл нэлээд хийгджээ. МУИС-ийн багшийн орон тоо, ажлын үнэлгээний журам (2011) 2. Багшийн орон тоог тогтоох 3. Багш нарын хичээлийн жилд гүйцэтгэх ажлын хэмжээ 4. Багшийн цагийн ноогдлыг төлөвлөх, гүйцэтгэлийг дүгнэх, хянах МУИС-ийн багшийн ажлын нэгдсэн үнэлгээний (атестатчиллын) журам (2009, 2011) 2. Багшийн ажлын нэгдсэн үнэлгээний агуулга 3. Багшийн ажлыг үнэлэх чиглэл 4. Багшийн ажлын нэгдсэн үнэлгээний арга 5. Нэгдсэн үнэлгээний тооцоо хийх 6. Багшийн ажлын үнэлгээний үйл ажиллагаа 7. Нэгдсэн үнэлгээний үр дүнг тооцох 8. Багшийн ажлын тайлан бийих товч заавар МУИС-ийн оны шилдэг багш шалгаруулах журам МУИС-д эрдэм шинжилгээний ажилтан ажиллуулах журам МУИС-ийн ёсзүйн дүрэм МУИС-ийн профессорын багийн үйл ажиллагааны журам (2012)

16. МУИС-ийн ажиллагчдын бүтэц /2011-2012/ Эрдмийн зэрэг, цолтой багшийн хувь, тоо /2006-2012/ Нийт багшийн дотор эзлэх хувь

17. 2011-2012

18. 2011-2012 жил: 797 багш =100% Эрдмийн зэрэг, цол: Академич -5 Профессор -88 Дэд профессор -109 АЛБАН ТУШААЛЫН ЗЭРЭГ ЦОЛ 46.8% 1: 1.89 1.84 1.57 0.42 харьцаа

19. МУИС-ийн багшийн ажлын ачаалал 2011 оноос өмнө 2011 оноос хойш

20. Профессор, дэд профессор цол, нэмэгдэл (E 2012) Цалингийн судалгаа 2012

21. Томсон Ройтерсийн бүртгэлд орсон МУ-ын бүтээлийн тоо /2008-2012/(МУИС, 2012) МУИС-ийн нэрээр хэвлүүлсэн бүтээлийн тоо (5) (28) МУИС-ийн ишлэлийн тоо (36) (202) (144) (81)

23. Шинээр ажилд орсон багшийн тоо Түүнээс эрдмийн зэрэг цолтой багшийн эзлэх % Ying Cheng 2011, NUM

24. Албан тушаалын зэрэглэлийн харьцуулал (гадаадын их сургууль, Монгол) + ахиц дэвшлийн бүдүүвч/бүтээлээр

25. ШУТИС-ийн проф.багийн албан тушаалын зэрэглэл, кредитийн үнэлгээний харьцуулалт /санал (ШУТИС) I -судалгааны болон инновацийн төсөл хэрэгжүүлэх үе , II- төсөл хэрэгжээгүй үед

26. ЗӨВЛӨХ ПРОФ Тэтгэвэр ЦОЛ АЛБАН ТУШААЛ ПРОФЕССОР ПРОФЕССОР ПРОФ ҮНЭЛГЭЭ ДЭД ПРОФЕССОР ДЭД ПРОФЕССОР Атестатчилал АХЛАХ БАГШ 10-11 жил БАГШ Үндсэн багш болох МУИС-ийн одоогийн тогтолцоо Дадл. багш Их сургуульд орох Үндсэн шалгуур: Магистр буюу түүнээс дээш зэрэгтэй, багш

27. АСУУДАЛ: Багшийн сонгон шалгаруулалт хэр оновчтой байгаа вэ. Мэдлэг чадвартай хүнийг сонгон авч чадаж байгаа юу. Хэн сонгож байгаа вэ. ИДС-ийн багшийн чадварт 54.7% нь тааруу, 14.8% нь мэдэхгүй үнэлгээ, 3 багшийн 2 нь багшийн сонгон шалгаруулалт оновчгүй, шударга бус явагддаг гэсэн судалгаа (2011, ИДСК-ийн багшийн хөгжил судалгаа, БШУЯ). 2. Албан тушаалын зэрэглэл хэр оновчтой байгаа вэ, Эрдмийн зэрэг цол, албан тушаалын зэрэглэл уялдаж чадаж байна уу. Хэн шийдэж байгаа вэ. ... Туршлагагүй, бүтээлгүй хүнийг авах, зэрэглэл хоорондын ялгаа тодорхойгүй, цалингийн ялгаа бага, эрдмийн цол албан тушаалын зэрэглэл давхцсан, ажлын үр дүнгээс үл хамааран цалингийн нэмэгдэл их, зэрэг хамгаалаагүй бол дарамт үзэх, аз таарвал цол хүртэх, шаардлага хангасан хүн цол авахгүй байх, гомдох, тал тохой татах, зэрэглэл тогтооход салбар бүр өөрөөр хандах (квот, шалгуур, түвшин, хугацаа), эрх ашгийн сонирхол байх, цолтой мөртлөө зэрэглэл буух., залуу багшийг дэмжихгүй..., профессор захиргаанааас дор мэдэлтэй ... (ярилцлагаас) 3. Багшийн ажлыг оновчтой, шударга үнэлж, урамшуулж чадаж байгаа юу. Хэн үнэлж байна вэ. Чадаж байгаа. Гэхдээ... Ажлын үр дүн, боловсролын түвшин, чадвар, боловсрол эзэмшсэн болон зэрэг хамгаалсан улс, их сургуулийг харгалзахгүй байх, үнэлэх чадамжгүй хүн, эрх мэдэлтэн үзэмжээр үнэлэх, өөрсдийгөө үнэлэх, хөндлөнгийн үнэлгээнээс зайлсхийх, мэдлэг чадвараас илүү ажилласан жилд түлхүү анхаарах, танил талыг харах, олонхоор шийдэх, араар хийх, хариу авах...тал байна.

28. 2. ЯМАР “ҮНЭТ ЗҮЙЛ” ЭРХЭМ ЧУХАЛ ВЭ

29. Багшийн хүчин зүйл Хүн, нийгмийн хөгжил Үр дүнтэй, үр ашигтай багш Багшийн чанар, үйл ажиллагаа, хөгжил ИС БҮТЭЭГДЭХҮҮН Суралцагчдын амжилт Судалгааны үр дүн Мэдлэг, чадвар, чадамж Судалгаа, тооцоо, үндэслэл сайтай, шинжлэх ухаанч, урт хугацаанд тогтвортой үр дүн үзүүлэхээр тооцож хэрэгжүүлэх шаардлага (OECD Тайлан 2005, А.З 2011:463) Төрийн бодлого (Teacher policy)

30. JamilSalmi 2009, The Challenge of Establishing, World-Class Universities

31. Багшийн ажиллах хүчний нийлүүлэлт /OECD 2006/ Мэргэжилтэй багшийн нөөц хүч Өмнөх хугацаанд бэлтгэгдсэн багш болон багшийн ажлаа хийгээгүй байгаа төгсөгчид ГАДААД ОРЧИН ДАХЬ БАГШ НАР Тэтгэвэрт гарахаас бусад шалтгаанаар багшийн ажлыг орхиж буй багш Тэтгэвэрт гарч буй багш нар “ОЙРЫН” ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН БОДЛОГО Багшийн боловсролын хөтөлбөрүүд Шинэ төгсөгч Мэргэжлийг орхиж буй ажиллах хүч Өмнөх хичээлийн жилд ажиллаж байсан багш нар Шинээр зах зээл рүү орж ирж буй хүмүүс Багшийн ажилд эргэн ирж буй хүмүүс Багшийн ажлаа үргэлжлүүлж буй багш нар Орж өөр хувилбарууд Өөр мэргэжлийн хүмүүс, өөр орноос ирсэн багш нар гм Одоогийн багшийн ажиллах хүч

32. Эмеритус /Emeritus Тэтгэвэр Тэтгэвэр ПРОФЕССОР ПРОФЕССОР Насан туршийн /Full time ДЭД ПРОФЕССОР Их сургуульд орох ТУСЛАХ ПРОФЕССОР ADJUNCT ПРОФЕССОР Tenure track ADJUNCT ПРОФЕССОР Их сургуульд орох ФИНЛЯНД Пост докторын судлаач, Ахлах судлаач АНУ Доктор горилогч

33. Багш нарын ажлын ангилал, зэрэглэл

34. Зэрэглэл хоорондын дундаж цалингийн ялгаа (хувиар) Профессорын цалин болон бусад зэрэглэлийн дундаж цалингийн ялгаа (жишээ, нэгж: америк доллар)

35. Албан тушаалын зэрэглэл доторх шатлал Шийдэх асуудлууд • Албан тушаалынстатусыг тодорхой болгох, • Зэрэглэл бүрийн ажлын тодорхойлолт хийх • Зэрэглэл бүрийн ажлын шалгуур боловсруулах • Зэрэглэл ахих журмыг боловсруулах • МУИС-ийн үйл ажиллагаанд хувь нэмэр оруулсныг үнэлэх журам бий болгох... гэх мэт.

36. ХӨГЖИНГҮЙ ОРНУУД: Орон тооны ба орон тооны бус ангилалтай, Сонголт чөлөөтэй, өрсөлдөөн бий болгодог, арвич. ХӨГЖИЖ БУЙ ОРНУУД: Академик, захиргааны бүх алба орон тооны, Өрсөлдөөнийг дэмжихгүй, орон тоо их.

37. ХОНГ КОНГИЙН ШУТИС -“Цорганцбайж, бусдыгхуулахгүй” , -АНУ-ынихсургуулиудыншилдэгтуршлагуудыгшуудавснаараадавуу, бие даасан. -Хэтийнхараа(shared vision): (a) vision—shared vision, clear mission, zeal; (b) goals—regional preference, national positioning, global impact in selected specialties; (c) focus—selection of fields and specialties, focusing of resources; (d) governance—organization and system; (e) adaptation - internationalization without an assault on the dual traditions; (f) heart—brains, muscles, spirit, mind, strength; and (g) soul—faculty as the soul of the university, shared purpose, and relentless drive. -Судалгаасургалтижилтүвшинд, Антерпренерарга, Декануудыгтомилсон, -Авьяаслаг, шилдэгсудлаачид, эрдэмтдийгажиллуулсан. Шилдэг залуу судлаачдыг татсан. -Бүхбагшнар (Faculty members) докторцолтой, тэдгээрийн 80% ньдэлхийншилдэг 24 ИС-д зэрэгхамгаалсан, багшийн чанарт анхаарсан, гадаад багш их ажиллуулсан. -Зэрэглэл: Аssistant professor, associate professor, professor -Дэлхийншилдэгэрдэмтдийгтатахадцалингийнхувьдхөгжингүйорнуудынцалинтай ойролцообайсанньчухалхөшүүрэгтөдийлөнболжчадаагүй. 63-100 х. The Rise of Research Universities:The Hong Kong University ofScience and Technology, Gerard A. Postiglione Боловсонхүчинсонгохньолонулсаднэрхүндтэйсудалгааныихсургуульбайгуулахстратегийнголхэсэг. Судалгааныихсургуулийнгол хүч ньзөвхөнавьяастайтөдийгүйхамтынзорилготой, тэмцэгч, дайчинэрмэлзэлтэйсудлаачид.

38. АСУУДАЛ БА ШИЙДЭЛ

39. БАГШ, СУДЛААЧДАД “БОЛОМЖ”-ИЙГ НЬ ОЛГО. “АКАДЕМИК ЭРХ ЧӨЛӨӨ”-Г НЬ ЖИХЭНЭ УТГААР НЬ ЭДЛҮҮЛ. ХӨГЖҮҮЛ. ДЭМЖ. ЖИНХЭНЭ МЭДЛЭГ ТӨРҮҮЛ. СУРАЛЦАГЧ ХӨГЖИНӨ. МУИС СУДАЛГААНЫ ИХ СУРГУУЛЬ БОЛНО. МОНГОЛ УЛС ХӨГЖИНӨ. МУИС-д МЭДЛЭГИЙГ БҮТЭЭХ ХҮЧ БАЙГАА ТУЛ ЧАДНА.

40. ДҮГНЭЛТ БИДНИЙ ҮНЭТ ЗҮЙЛ БОЛ “МЭДЛЭГ, ЧАДВАР” ЗОРИЛГОДОО ХҮРЭХ ЦӨМ ХҮЧИН ЗҮЙЛ БОЛ ШИЛДЭГ ПРОФЕССОР, СУДЛААЧИД, ОЮУТАН ТУУШТАЙ, ЦОГЦ БОДЛОГО ХАНГАЛТТАЙ САНХҮҮЖИЛТ ҮР АШИГТАЙ МЕНЕЖМЕНТ, УХААЛАГ ШИЙДЭЛ ХАМТЫН ЗОРИЛГО, ТЭМҮҮЛЭЛ, ЭРЧ ХҮЧ БҮХ ХҮЧЭЭ ХҮНИЙ НӨӨЦ РҮҮ ТӨВЛӨРҮҮЛЭХ ТЭР МЕХАНИЗМЫГ ЯАРАЛТАЙ БИЙ БОЛГОХ.