Instrumenty dęte blaszane

1. Instrumenty dęte blaszane

2. Instrument dęty blaszany instrument dęty, którego ustnik, a w większości przypadków także cały instrument, wykonany jest z metalu. Ustnik w instrumentach blaszanych ma kielichowaty kształt o przekroju stożkowym lub półsferycznym. Cechą charakterystyczną instrumentów blaszanych jest brak stroika, którego rolę przejmują usta grającego podczas przyciskania ich do ustnika. • Do grupy instrumentów dętych blaszanych należą (uszeregowane pod względem wielkości): • trąbka • trąbka sygnałowa • Róg (waltornia) • Puzon • tuba • sakshorn • kornet • suzafon • helikon

4. Instrumenty dęte blaszane są najstarszą grupą instrumentów obok perkusyjnych. Ich początki sięgają czasów prehistorycznych. Wywodzą się z urządzeń służących wzmacnianiu naturalnego głosu ludzkiego. Pierwszymi takimi próbami zapewne było składanie rąk wokół ust, co kierunkowało dźwięk. Później zaczęto używać w tym celu wszelkiego rodzaju przedmiotów pochodzenia naturalnego. Były to zapewne wydrążone gałęzie drzew, bambusowe rury, muszle i w końcu rogi zwierzęce. Właśnie te ostatnie są w ścisłym sensie poprzednikami wszystkich współczesnych instrumentów blaszanych. Róg, najczęściej bydlęcy, miał optymalny kształt pod względem produkcji dźwięku - stożkowo rozszerzającej się rury. Także materiał rogu, gdy odpowiednio wyprawiony, miał właściwości pretendujące go do tego instrumentu. Rogi, z czasem wyposażane w metalowe ustniki, stały się ważnym instrumentem użytkowym w dawnych technikach militarnych, służącym jako urządzenie ostrzegawcze oraz do wydawania komend muzycznych. Na przykład w grobowcach faraona Tutenchamona z okresu 1500 p.n.e. znaleziono trąby wykonane ze srebra oraz z brązu. Były to instrumenty składające się z prostej rury o długości ok. 120 cm z dzwonowatym rozszerzeniem u końca o średnicy 26 cm.

5. Bezpośrednio z rogu wywodzi się trąbka sygnałowa. Może ona mieć różny kształt - od imitującego róg, przez w różny sposób zwiniętą rurę, aż po formę podobną do współczesnej trąbki. Rogi, często misternie zdobione, oprawiane w szlachetne metale i kamienie, stały się atrybutami militarnej gali. Do dziś używane są w łowiectwie i kolejnictwie. Z innych prehistorycznych instrumentów wyewoluowały inne instrumenty znane z wykopalisk, ikonografii lub są do dziś używane w lokalnych kulturach jednakże bez wentyli. Jako że trąbka sygnałowa, jak wcześniejszy róg, ma stałą i niezmienną długość, zmianę wysokości granego dźwięku można zmieniać jedynie poprze zadęcie i zmianę ułożenia ust w ustniku. Na trąbce sygnałowej gra się zwykle tylko krótkie i proste melodie tzw. fanfary.

6. Puzon — instrument dęty blaszany grupy aerofonów ustnikowych, lub językowy głos organowy (najczęściej szesnastostopowy) umieszczany w sekcji puzonu, o silnie, korzennej barwie. Do grupy areofonów ustnikowych należą także: róg (waltornia),trąbka, tuba i wiele innych. Należąc do do grupy instrumentów dętych blaszanych, puzon najbardziej spokrewniony jest z rodziną trąbek, z której wyodrębnia się dopiero około XIII wiek, kiedy proste dotychczas trąbki zaczęto budować w kształcie litery S. Wydłużając się coraz bardziej, otrzymały one nową postać: środkowy odcinek rury stał się prosty, a części zakrzywione przybrały w stosunku do niego położenie równoległe. Na tym etapie wykształca się puzon jako największa rozmiarami trąbka. Swą ostateczną postać otrzymał najprawdopodobniej w XV wieku. • Puzon występuje w licznych odmianach: • Puzon sopranowy • Puzon altowy • Puzon tenorowo-basowy • Puzon tenorowy • Puzon basowy • Puzon doppio • Puzon wentylowy

7. Trąbka – instrument dęty blaszany. Najpopularniejszy z tej grupy instrumentów, do których należą także: róg (waltornia), puzon, tuba wiele innych. Trąbka jest instrumentem transponującym - jej najpopularniejszym strojem jest B, lecz występują także trąbki C, Es, D, F lub A. Jest to związane z tradycją pochodzącą jeszcze z czasów, w których instrumenty dęte blaszane bez systemu wentyli wydawały tylko szereg tonów naturalnych - dlatego też występowały różne odmiany instrumentu, przeznaczone do grania w różnych tonacjach (z niewielką ilością znaków przykluczowych). Trąbka w stroju B przyjęła się z powodu swego optymalnego brzmienia i wymagań technicznych stawianych instrumentaliście w kwestii zadęcia. Skala instrumentu: (zakres dźwięków) – od fis małego do c³. Oprócz najbardziej popularnych odmian trąbki używane są: trąbka basowa – grająca o oktawę niżej; trąbka piccolo – grająca o oktawę wyżej; trąbka kieszonkowa (pockettrumpet) - instrument o rozmiarach zmniejszonych dzięki wielokrotnemu zwinięciu rury; ma gorsze walory brzmieniowe.

8. Dziękuje za uwagę Łukasz Miksa Bartosz Kowalewski