Inleiding Landelijk platform aansluiting vwo – wetenschappelijk onderwijs

1. Inleiding Landelijk platform aansluiting vwo – wetenschappelijk onderwijs Saskia Schenning, stafmedewerker

2. Examinering in ontwikkeling Advies Ontwikkelingen in onderwijs en examens Gevolgen voor voortgezet en hoger onderwijs en de aansluiting daartussen

3. Activiteiten Onderwijsraad • Voortgezet onderwijs, mbo en hoger onderwijs: • Advies Examinering in ontwikkeling (2002) • Studie Competenties: van complicaties tot compromis (2002) • Artikel in HRD Thema Passen en meten (Grotendorst & Schenning, 2002) Hoger onderwijs: • Advies over examinering in het hoger onderwijs (rond mei 2004) • Advies over toelating in het hoger onderwijs (rond mei 2004) Examinering in ontwikkeling

4. Aanleiding adviezen over examinering • Voortdurende belangstelling voor examens (media) • Alle onderwijssectoren denken afzonderlijk na over nieuwe examenvormen • Examens nemen een steeds belangrijkere plaats in het onderwijs in • Bij nieuwe opleidingsvormen horen ook nieuwe examens Examinering in ontwikkeling

5. Kernvraag examinering Hoe kan een nieuwe examensystematiek voor het voortgezet onderwijs, mbo en hoger onderwijs ontwikkeld worden, die: • enerzijds (beter) aansluit bij de leerloopbaan van de leerling/student; en • anderzijds recht doet aan maatschappelijke belangen en eisen van de arbeidsmarkt? Leerloopbaan in plaats van schoolloopbaan: • Meer afstemming over onderwijssectoren • Meer afstemming binnenschools en buitenschools leren Examinering in ontwikkeling

6. Wat betekent dit? • Dit betekent volgens de Onderwijsraad: • Ontwerpen van een kader voor alle examens  ontkokering • Aansluiting bij ontwikkelingen rond competentiegericht opleiden en beoordelen • Aansluiting bij ontwikkeling naar levensechtere leeromgevingen • Aansluiting bij doorlopend leren (tijd en plaats) • Civiel effect van examens centraal • Toepassing hoeft niet morgen, vraagt tijd Examinering in ontwikkeling

7. Situatie onderwijssectoren • Voortgezet onderwijs: • Nieuwe onderwijsprogramma’s in vmbo en havo/vwo • Vragen ook om nieuwe examenvormen • Hoger onderwijs: • ‘Worstelt’ met waarde vwo-diploma  toelatingstoetsen • Invoering bama-structuur • Onderwijskundige en maatschappelijke ontwikkelingen • (bijv. rond competenties, evc en duaal opleiden) • Vragen ook om nieuwe examenvormen Examinering in ontwikkeling

8. Daarbij geldt: • Doorwerking van levenslang en levensbreed leren kan sterker • Meer afstemming nodig tussen voortgezet en hoger onderwijs om doorstroom te bevorderen  gemeenschappelijke ‘taal’ ontwikkelen Examinering in ontwikkeling

9. Ontwikkelpunten havo/vwo • Ontwikkeling naar competenties: • Leercompetenties en sociale competenties • Competentie ‘student’  kan hoger onderwijs aandeel in hebben • Per profiel een beperkt aantal vaardigheden/competenties beschrijven • Doordenken profielen in relatie tot vervolgopleidingen en maatschappelijk functioneren en bijbehorende competenties/producten/opdrachten •  Ontwikkeling naar levensechtere leeromgevingen: • Studiehuisvarianten Examinering in ontwikkeling

10. Nieuwe examenvormen bij tweede fase: • Assessmentprocedures voor drie soorten competenties als onderdeel van schoolexamens • Voorkeur voor integratieve beoordelingen: beoordeling van kennis, vaardigheden, leer- en sociale competenties op basis van één opdracht • Versterken sturende werking nieuwe examenvormen: examens teveel bij het oude gebleven Examinering in ontwikkeling

11. Ontwikkelpunten hoger onderwijs • Ontwikkeling naar competenties • Ontwikkeling naar levensechtere leeromgevingen (bijv. duale opleidingen) • Nieuwe examenvormen sturende werking • Nodig: • Meer transparantie voor externe en interne belanghebbenden • Meer kwaliteitsborging Examinering in ontwikkeling

12. Verdere ontwikkelpunten • Beoordeling en onderwijsuitvoering meer van elkaar scheiden • Examensystemen die het leren in verschillende omgevingen meer met elkaar verbinden en op een samenhangende manier beoordelen • Examens waarbij een grotere rol voor externen is weggelegd • Meer integratieve examens naast absolverende examens • Meer nadruk op leerwegonafhankelijke examens Examinering in ontwikkeling

13. Bij deze koers hoort een methodemix • Niet één manier, maar meerdere manieren om kwaliteiten van leerlingen/studenten vast te stellen • Geen beste methode; alle examenvormen hebben een zwakke schakel • Voorkeur: een mix van instrumenten • Meer informatie komt beschikbaar • Past beter bij gevarieerde leerervaringen • Deze mix wel meer standaardiseren: • Bijv. wat is een portfolio nu precies en hoe kan die ingezet • worden? Examinering in ontwikkeling

14. Ontwikkelpunten aansluiting vwo – wetenschappelijk onderwijs • Betere doorstroom door beoordeling competenties in zowel vwo als wo • Havo/vwo met name retrospectief: wat is geleerd? • Hoger onderwijs meer prospectief: wat is het studiesucces? • Havo/vwo meer prospectief examineren? Of overlaten aan hoger onderwijs? • Toelatingstoetsen alleen functioneel als geen doublures met examens vwo Examinering in ontwikkeling

15. Wat brengen wo-studenten in? • Studie-ervaringen als: • Vwo-diploma • Extra vakken, bijlessen, herkansingen • Vervolgopleidingen Maatschappelijke ervaringen als: • Extra activiteiten • Werkervaringen Overige inbreng als: • Motivatie • Identificatie Examinering in ontwikkeling

16. Hoe getoetst nu bij instroom? • Teveel verschillende methoden • Te weinig gestandaardiseerd • Voldoende toegevoegde waarde vergeleken met vwo-diploma? • Voldoende voorspellend voor studiesucces? Examinering in ontwikkeling

17. Uitdaging voor de komende jaren • Nieuwe opleidingsvormen • Beoordelen met nieuwe examenvormen • Leidend tot nieuwe leerlingen/studenten: • Breder geheel van leerervaringen • Op meerdere leerplaatsen opgedaan • Breder vastgesteld/beoordeeld • Met betere doorstroommogelijkheden Er kan geleerd worden van het beroepsonderwijs (vmbo, mbo en hbo) Examinering in ontwikkeling

18. Vragen? Voor meer informatie of het bestellen van publicaties Kijk op: www.onderwijsraad.nl