Meitibileacht & Einsímí

1. Meitibileacht & Einsímí

2. Meitibileacht: Fionneamh a ginúint & conas a úsáidtear é. M.s: ? Is féidirimoibrithenameitibileacht a roinnt i 2 ghrúpa: • Anabalach- móiliníbeagaagteacht le chéilechunmóilínmór a cruthú: • Catabalach-móilínímóra a bhrisesíosinamóilínínioslú:

3. Einsímí: -Catalaíochorgánachatádéanta as próitéin. Rialaíonnsiadimoibritheceimiceachaan choirp. m.s: macsamhlú DNA, Fotasintéis, Riospráid..

4. Cádéantariad I do chorp?? Leide- is Prótéiníiadnaéinsímí mar sin- I Ceallagachorgánaighdéantariadsna ___________.

5. TréithenanEinsímí: • Cataláighiad- glacannsiadpáirt san imoibriú ach níídíteariad • Tapaíonnsiadimoibrithesuas • Déanta as phrótéiní(sna __________) 4. Uaireantaoibríonnceimiceáineileleomar chó-einsímí a chabhraíonnleofeidhmiú- mianraí/vitimíní 5. Bíonneinsímíspeiceasach (specific)– níoibríonnsiadach armhóilínamháin (an substráit). 6. Loitearcruth & feidhm de bharrathrú pH nóteocht (dínádúrúar an einsím).

6. Feidhmiú an nEinsímí: • Ceanglaionnan substráit leis an einsímag an láthairghníomhaíochtaarnóseochairagdulisteach i nglas. • Athraíonnan substráitcruthláthairghníomhaíochtanaheinsímebeagánchun go mbeidhsé in oiriúint di. Tugtar an teoiricmúnlúaslaithearseo (induced fit theory). substráit láthairghníomhaíochta Tairgí an imoibriú einsím

7. Coimpléasceinsím-substráit = an einsímagus an substráitnascaithe le chéile. • Scarann an einsímóngcoimpléasc= natáirgínua. Tá an einsímanoisullamhchundulagobairarmhoilínsubstráiteeile. • Einsím + Substráit→ CoimpléascEinsím–Substráit = Einsím + Táirgí

8. Toscannaa bhfuilTioncharacuarGhníomhaíochtEinsíme: • Táláthairghníomhaíochta(active site) agan einsím a oireann do chruthnasubstráite. • Ceanglaíonn an substráit go heascaleis an einsímmábhíonn an teocht(optamam)& an pH is fearrann(pH optamam)

9. Dínádúrú (denaturing) Einsímí: • Le athrúró-mhórarteochtnópH, athraíonncruth an láthairghníomhaíochta go hiomlán. • Níceangalaíonn an substráit& nífeidhmáionn an einsímanois= dínádúrútar éistarlú don einsím.

10. De ghnáthbíonnteochtoptamamna n-einsímí a bhíonn i gcorp an duinethartar 370C – gnáththeocht an choirp. • Braitheann an pH optamamar an gcuid den chorpinabhfuilnaheinsimíagfeidhmiú– pH alcaileachsabhéal mar a mbíonnamaláisseileagfeidhmiú& pH aigéadachsaghoile mar a mbíonnpeipsinagfeidhmiú.

11. EinsímísaTionsclaíocht: Biteicneolaíocht: úsáidorgánaighbeonóa n-einsímíchuntáirgí a churarfáil. * Bainteareinsímí as ceallabeo& úsáidteariad in imoibrithechuntáirgíatáagteastáil a churarfáil. • Samplaí: Grúdaireacht (brewing)- Athraíonneinsímístáirse go maltós, ansin go glúcósagusansin go halcól. Bia– Athraíonnamaláisstáirse go glúcóschunsioróip a dhéanamh

12. Bith-imoibreoir (Bioreactor)- an umarinadtarlaíonnnaimoibrithe I Bithteicneolaíocht. • Éinsímí ó microalga (Chorella vulgaris) immobilized in polymer beads growing under autotrophic (light) condition in inverted bioreactors for wastewater treatment

13. EinsímíTeanntaithe (immobilised) = Einsímíatágreamaithe i máitrís i dtreogurféidirleofeidhmiúar an substráit ach nachmbeidhsímeascaithetrídnatairgíagdeireadh an phróisis. BuntáistíEinsímiteanntaithevsEinsímísaor: * Faighteartairge ‘glan’ (ganeinsímímeascaitheisteach leis) * Is féidirnaeinsím a bhailiú & a úsáidarís& arís Míbhuntáiste:beagánníosmoillenáeinsímneamhtheanntaithe. Tugtar BITHPHRÓISEÁIL arusáideinsímí mar seo.

14. Sampla: Déantúsmilseáin (Einsímiteanntaithe) Tástáirsearbhairsaor le ceannach. Níbhíonn an stáirseseomilis ach bíonnblasmilisar an sioróparbhaira fhaightear as máaistrítear é. Úsáidteareinsímíteanntaithechunan stáirse a aistriú go sioróp.

15. (Árd) IompráiríFuinneamh 1. ATP (adanóisíntrífosfáit) • Bristearglúcóissíos go CO₂ & H₂O i rithriospráide*& scaoiltearfuinnimh • Is cur amúfuinnimh a bheadhanndámbrisfísíosmóilínglúcóisgachuair a bhíonnbeagánfuinnimhagteastáil. • Stóráiltearan fuinneamhónriospráidaeróbach i móilíníar a dtugtarATP& is feidirméideannabeagafuinnimh a scaoileadh ó mhoilíní ATP de réir mar a bhíonngáleissa chill.

16. ATP + ADP.. • Trímhóilín a bhíonn in ATP (Adanóisín + tríghrúpafosfáite). • BíonnADP (adanóisíndéfosfáit) arfáilsa chill le linnriospráide. Úsáidtearfuinneamhnariospráidechun ADP a cheangailt le P chun ATP a dhéanamh. • Nuair a theastaíonnméidbheagfuinnimhbristearmóilín ATP síos go ADP + P agusscaoiltear an fuinneamh. Mar sin bíonn ATP de shíor á bhriseadhsíosagus á athfhoirmiúsa chill.

17. ATP & ADP… ADP-móilínísealfuinnimhe ATP-móilínárdfuinnimhe (tastalaíonnsé go dtí an áitsa chill inabhfuilfuinneamhagtastáil) ADP & P (fosfaralú) = ATP + P (fosfáit) -P & scaoileadhfuinneamh ÁRD FUINNEAMH

18. Úsáid ATP Fotasintéis:úsáidtear é chun GLÚCÓS a dhéanamh. Riospráid: bristearsíos GLÚCÓS chunníosmó ATP a dhéanamh. ATP do: • Gluaiseachtmatánach • DéantúsFual • DéantúsPrótéiní • Gniomhaíocht an inchinnsrl… Néarcheall san inchinn

19. 2. NAD: (Nicitíonaimídadainíndénúicléitíd) Códhéanamh: Có-einsímis ea NAD a dhéantar as niaicin (ceann de na B vitimíní). Feidhm: bailiúiainhidrigine(H+) nóleictreoin (e-) le linnimoibrithecatabalachamar: ____________ • Dí-ocsaídíonniainhidriginechunNADH a dhéanamh. • Is féidirNADH ocsaídiúarístríscaoileadhH+ • . Cuireann an ocsaídiúseoméideannabeagafuinnimharfáil a stóráilteartrí ATP a dhéanamh

20. 3. NADPH: (Nicitíonaimídadainíndénúicléitídfosfáit) Códhéanamh: DéantarNADPH ó niaicinfreisin. Feidhm: Le linnimoibritheanabalacha, bíonngá le hiainhidriginechuncabhrú le móilínímóra a dhéanamh. • Scaoiltearleictreoinnóiainhidrigineón NADPH & cuirtear leis an substráitiad • Le linnfótaisintéise,úsáidtearfuinneamh an tsolaischun NADPH a dhéanamh. Ansinúsáidtear an H ón NADPH aguscuirtear le dé-ocsaídcharbóin é chunglúcós( ) a dhéanamh.

21. 4 TurgnaimhÉigeantacha: 1. TioncharpH arrátagníomhaíochtacataláise. 2. Tioncharteochtaarrátagníomhaíochtacataláise. 3. Tionchardínádúrúteochtaarghníomhaíochteinsíme a scrúdú. 4. Úsáideinsímteanntaithe a scrúdú.

22. 1.Tioncar pH a fiosrú: agteastáil: Einsíme:Cataláis(ó Soilire/celery) Substráit: SárocsaídHidrigine (H²O²) Tairgí: Uisce& Ocsaigin Treallamheile:basín, sorcóirgrádaithe, promhadán, teirmiméadar, maolánacha (buffer) éagsula@ pH 4, 7, 9 COIMÉAD AN TEOCHT SEASAMHACH @ 25°C!!!!! Sa sorcóir: soilire; leachtníochán, tuaslagánmaolánach (ardtús@ pH4, ansin 7….) Sa promhadán: sárocsaídhidrigine

23. 1.Tionchar an pH arGhníomhúCataláise a Fhiosrú • 10 cm₃ Tuaslagán • Maolaire(BUFFER) pH4 • ansin pH7 • ansin pH9 • 1 braonLeachtníocháin+ • 5g Cataláise (saSoilire) DhabachUisce (bath) @ 25°C 5 cm₃ H2O2 (SárocsaídHidrigine)

24. MODH: 1. San Eascra/promhadán: 5cm₃ H²O² Sorcóirgrád.: 10cm₃ maolán pH4/7/9, Cataláis (sasoilire), 1 braonleachtníochán. Iadseo go léir i dhabhachuisce(water bath)@25°C Coiméadan teochtseasamhach@25°C 2. Taréis 10 nóim: doirt5cm₃ H²O² isteachsasorcóir 3. Tógtaifead do athrútoirtsobal 4. Déan é seoarístaréis 1 nóim, athdhéanx3 5. Tosnaigharís le maolán pH7…ansin pH9.

25. Torthaí (I foirmgraf): • Rátagníomhacht an éinsím= toirt a tháirgtear Méidbolgíní/O2 táirgaithe (cm3)

26. Conclúid: • pH optamamcataláis: pH9

27. 2. Tioncharan TEOCHT arGhníomhúCataláise a Fhiosrú 10 cm₃ Tuaslagán maolairePh 9+ 1 braonLeachtníocháin+ 5g Cataláise (Soilire) DhabachUisce (bath) @ 0°C, 10°C, 20°C, 30°C, 40°C, 50°C & 60°C 5 cm₃ H2O2

28. Torthaí:

29. Conclúid: • teochtoptamamcataláis: 25°C

30. 3. DínádiriúTeasaarGníomhúCataláise a Fhiosrú Modh: 1. Déan 10g cataláis/soilire a fuichadh (boil) arplátateo do 10 nóim & ligdófuarú 2. Socraigh 2 sorcóir mar seo: Sorcóir A- cataláisfiuchta, Ph9, 1 braonleachtníochán SorcóirB- cataláis, Ph9, 1 braonleachtníochán 3. Cuir an 2 sorcóir I dabhachuisce@ 25°C 4. Cuir 5cm₃ H₂O₂ isteachsna 2 cheann.

31. 3. DínádiriúTeasaarGníomhúCataláise a Fhiosrú 10 cm₃ MaolairePh 9+ 1 braonLeachtníocháin+ 5g Cataláise (Soilire) BEIRITHE (boiled) DhabachUisce (bath) @ 25°C 5 cm₃ H2O2

32. Torthaí & Conclúd:

33. 4. EinsímTeanntaithe/Díluailithe a ullmhú (siúcráis I ngiosta) & a úsáid Treallamh: 4 Eascra; steallaire; rod glaoine (don corraí),méaleictrónach, spadal, clúdglaoine. Ceimicáin: ailgionáitsoidiam (0.4g/10cm³uisce) 2g giosta/10cm³uisce ClóirídCailciam- (1.5g/100cm³uisce) (Céim 2: 2 tonnadóirdeighilte, 2 eascra)

34. 4. EinsímTeanntaithe/Díluailithe a ullmhú (siúcráis I ngiosta) & a úsáid 0.4g AilgionáitSoidiamle 10cm3 H₂O, cor, fág5nóim Cuir2g Giosta(einsímSiúcráisann) le 10cm3 uisce & fág5nóim Measc an ailgionáit & giosta le chéile. Tarraingisteachsasteallaire Céim 1 do 3: AilgionáitSoidiam Giosta (yeast) Giosta& AilgionáitSoidiamisteallaire MónógaGiosta (siúcráis) TuaslagánChlóirídChailciam

35. Céim 2: Ullmhúnamónógaailgionáite le cheallagiostalastuigh. 1. Tuaslag1.5g ChlóirídChailciam&100cm3 H₂O 2. 10cm ó barran eascratosnaighagcuirbraon do nabraontagiostaisteachanseo. 3. Corr an eascra fad is atátúagullmhúnabraonán. 4. Fág do 15 nóimionas go n-éiróidhsiadcrua. 5. Scagnamónóga(beads) go cúramach in uisce. 1.5g ChlóirídChailciam le 100cm3 uisce

36. Céim 3:Imscrúdú arFeidhm an einsím (siúcráis) teanntaithe/díluailithe 1. Ullmhaightuaslagánsiúcróis(1g per 100cm₃ uisce) 2. Cuirnamónóga & 50cm₃ siúcróisitonnadóirdeilghilte 3. Ullmhaightonnadóireile le giosta ‘saor’ (2g/10cm₃ uisce) & 50cm₃ siúcróis. 4. Déanna 2 eascratairgí a teastáil le clinistix (do glúcós) taréis 2nóim, 4n, 6n… Tonnadóirdeilghlte- le naMónógaGiosta & 50cm₃ Siúcróis Glúcós-táirge an imoibriú

37. Mar Eolas: an imoibríu: Bíonn an einsím SIÚCRÁIS le fáilingiosta (yeast) Substráit: Siúcróis Einsím: Siúcráis Táirgí: Glúcós SiúcróisGlúcós AilgionáitSoidiam: Chun ‘gel’ a dhéanamhchunmónóga (beads) a dhéanamh & beidh an giostalastuigh. Siúcráis