Dobro

1. Dobro

2. Zagadnienie obiektywności dobra • Obiektywizm – subiektywizm • Realizm – antyrealizm moralny • Absolutyzm – relatywizm moralny Dobro. Filozofia polityki

3. Moralizm • Relatywizm sofistów a intelektualizm etyczny Sokratesa (469-399 pne) • Dobro = cnota (gr. arete, ang. virtue) • cnota = mądrość • głupiec postępuje dobrze tylko przypadkiem • cnota przynosi pożytki, a nie szkody • człowiek mądry wie, że postępując źle, szkodzi własnej duszy Dobro. Filozofia polityki

4. Moralizm • Cynizm (Antystenes z Aten, 436-365 pne) • Pogarda dla wszystkiego, prócz cnoty (kynos = pies) • Trudność: jak poznać, co jest cnotą? • Stoicyzm (Zenon z Kition, 336-264 pne) • Cnota = mądrość = pogodzenie się z losem (fatalizm) Dobro. Filozofia polityki

5. Hedonizm • Przyjemność (hedone) = dobro i droga do szczęścia • Hedonizm skrajny (Arystyp z Cyreny, 435-366 pne) • Hedonizm umiarkowany (Epikur z Samos, 341-271 pne) • Każda przyjemność jest dobra, ale nie każda jest godna zabiegów • Rachunek hedoniczny • Przyjemności duchowe są mniej intensywne, ale trwalsze od cielesnych • Unikanie przykrości Dobro. Filozofia polityki

6. Jak najwięcej przyjemności dla jak największej liczby osób Trudności: jak porównywać przyjemności? czy tylko przyjemność jest dobrem? Jeremy Bentham 1748-1832 Utylitaryzm Dobro. Filozofia polityki

7. Między moralizmem a hedonizmem: Jest wiele cnót Cnotą jest zachowanie „złotego środka” między skrajnościami Eudajmonia = życie szczęśliwe, zgodne z własnymi cnotami Arystoteles 384-324 pne Etyka „złotego środka” Dobro. Filozofia polityki

8. Zagadnienie źródeł dobra • Naturalizm  antynaturalizm • Etyka ewolucjonistyczna: • przetrwanie własnego gatunku jako źródło dobra • Etyka chrześcijańska: • nakaz Boży jako źródło dobra • Trudność: • jeżeli Bóg może nakazywać tylko dobro, to pojęcie dobra traci wszelką treść Dobro. Filozofia polityki

9. Immanuel Kant1724-1804 Krytyka praktycznego rozumu1788 Etyka autonomiczna a heteronomiczna „Przewrót kopernikański w filozofii”: zamiast ze źródeł (poznania, moralności) wnioskować o treści (poznania, moralności) z treści (poznania, moralności) wnioskować o źródłach (poznania, moralności) Etyka autonomiczna Dobro. Filozofia polityki

10. Czasami myślę, że powinienem był postąpić inaczej niż postąpiłem (mam wyrzuty sumienia) Mam prawo moralne Powinność zakłada możność (jeśli powinienem, to mogłem, miałem wybór) Etyka autonomiczna Dobro. Filozofia polityki

11. Wolność postulatem rozumu praktycznego gdy nie ma wyboru, nie ma prawa moralnego, jest tylko prawo przyrody Jestem wolny jako rzecz sama w sobie, zdeterminowany jako zjawisko Etyka autonomiczna Dobro. Filozofia polityki

12. Prawo moralne jest powszechnie obowiązujące Ja nie mogę być prawodawcą; Bóg jest prawodawcą Bóg i nieśmiertelna dusza są postulatami czystego rozumu Etyka autonomiczna Dobro. Filozofia polityki

13. Czyn jest moralny, jeżeli jest podjęty ze względu na obowiązek, a nie przyjemność lub interes. Etyka autonomiczna Dobro. Filozofia polityki

14. Imperatyw kategoryczny hipotetyczny (zręczności) przedstawia czyn jako dobry sam w sobie, a nie ze względu na coś innego Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której mógłbyś zarazem chcieć, żeby stała się powszechnym prawem. Imperatyw kategoryczny Dobro. Filozofia polityki

15. Imperatyw kategoryczny hipotetyczny (zręczności) przedstawia czyn jako dobry sam w sobie, a nie ze względu na coś innego Postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w twej osobie, jak też w osobie każdego innego, używał zawsze zarazem jako celu, nigdy tylko jako środka. Imperatyw kategoryczny Dobro. Filozofia polityki

16. Filozofia polityki

17. Państwo ułatwia zaspokojenie potrzeb Klasy społeczne (podział zadań): wytwórcy żołnierze władcy-filozofowie Platon (427-347 pne) Państwo Platona Dobro. Filozofia polityki

18. Totalitaryzm: państwowy system edukacji ograniczenia matrymonialne zakaz poezji Państwo Platona Dobro. Filozofia polityki

19. „Człowiek człowiekowi wilkiem” Stan natury = wojna wszystkich przeciw wszystkim Władza jako środek położenia kresu powszechnej wojnie Thomas Hobbes (1588 -1679) Lewiatan 1651 Teoria umowy społecznej Dobro. Filozofia polityki

20. „Daję upoważnienie i przekazuję moje uprawnienia do rządzenia moją osobą temu oto człowiekowi albo temu zgromadzeniu, pod tym warunkiem, że i ty przekażesz mu swoje uprawnienia i upoważnisz go do wszystkich jego działań w sposób podobny” (w celu obrony od napaści obcych i od krzywd, jakie sobie czynią wzajemnie) (Lewiatan) Teoria umowy społecznej Dobro. Filozofia polityki

21. Poddanioddają część własnej wolności i sił suwerenowi po to, by ten ich chronił Umowa obowiązuje na terytorium, na którym została zawarta Nie ma prawa do buntu chyba, że suweren nie jest w stanie zapewnić ochrony Absolutyzm ( totalitaryzm) Teoria umowy społecznej Dobro. Filozofia polityki

22. Prawo do wolności jest niezbywalne Wolności, ani w całości, ani w części, nie można prawnie odstąpić Lud = poddani = suweren Lud jest poddany prawu (nie osobie, ani zgromadzeniu), które sam stanowi Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) Teoria umowy społecznej Dobro. Filozofia polityki

23. Obywatel = poddany prawu, uczestniczy w jego stanowieniu Demokracja Problem dyskryminacji mniejszości Prawo jako wyraz Woli Powszechnej Teoria umowy społecznej Dobro. Filozofia polityki

24. Kierunki krytyki teorii umowy społecznej • konserwatyzm • liberalizm • socjalizm Dobro. Filozofia polityki

25. Konserwatyzm • conservatio (łac.) = chronienie, zachowywanie • Umowa społeczna fikcją historyczną. Człowiek istotą społeczną • Społeczeństwo = (wielopoziomowo) złożony organizm ukształtowany przez tradycję i doświadczenie historyczne narodu Dobro. Filozofia polityki

26. Konserwatyzm • Niemożliwa jest uniwersalna formuła państwa • Zbiorowa mądrość narodu przekracza wszelkie ujęcia teoretyczne • Reformy społeczne należy podejmować w ostateczności Dobro. Filozofia polityki

27. libertas (łac.) = wolność Zasada utylitaryzmu: jak najwięcej dóbr dla jak największej liczby osób Zasada wolności: granicą wolności każdego jest wolność innego np. wolność zrzeszania się, wolność słowa Państwo = zbiór jednostek związanych wzajemnymi, dobrowolnymi umowami John Stuart Mill (1806 -1873) Liberalizm Dobro. Filozofia polityki