Төсөл бичих аргачлал

1. Төсөл бичих аргачлал А. Энхжаргал, MSc Тэтгэлэгийн менежер

2. Агуулга • Төсөл гэж юу вэ? • Төсөлболовсруулахүйл явц • Төслийнүндсэнэлементүүд • Тайлан бичилт • Сайн төсөл ба муу төсөл

3. Төсөл гэж юу вэ? Төсөл нь олон төрлийн элементийг агуулсан, өвөрмөц асуудлыг шийдсэнээр өөрчлөлт авчрах хамтын үйл ажиллагааны дүнд бий болох цогц зүйл юм

4. Түүнчлэн • “…бизнесийн хөгжлийг дэмжих зэрэг тодорхой зорилгыг хангах сайтар төлөвлөсан дан эсвэл хамтарсан үйл ажиллагаа..” • Санаа дэвшүүлэх, хэсэг бүлэг санааг нэгтгэн үйл ажиллагааны санал болгох үйл явц”, • “ирээдүйд онцлог нөхцөл байдлыг бий болгох үйл ажиллагааг төсөөлөн, төлөвлөж, тодорхойлох”,

5. Төслийн онцлог нь • Тодорхой зорилготой • Бодитой • Тодорхой цаг хугацаа • Тодорхой нөөц, бололцоо • Хамтын үйл ажиллагааны цогц бүтээл • Өвөрмөц, тодорхой шинэчлэл авчрахуйц • Адал явдал • Үнэлж болохуйц • Үе шаттай

6. Төслийн төрөл • Хөтөлбөрийн төсөл • Төлөвлөгөөний төсөл • Техник туслалцааны төсөл • Байгууллагын чадавхийг нэмэгдүүлэх төсөл • Нөөцийг сайжруулах төсөл гэх мэт

7. Төслийг бичихээс өмнө юу хийх ёстой вэ?

8. Хэрэгцээг тодорхойлох • Төслийн сэдэв ямар хүрээнд байх вэ? • Ямар өөрчлөлтөд хүрэх вэ? • Яагаад энэ төслийг хэрэгжүүлж байна вэ? • Ямар үр дүнг хүлээж байна вэ? • Төслийг хэнд зориулсан бэ? • Ямар асуудалд анхаарлаа хандуулах вэ?

9. Төсөл бичихийн өмнө • Судалгаа, үнэлгээ хийх • Өнгөрсөн ба ирээдүйн ашиг хүртэгч нараас ярилцлага авах • Энэ чиглэлээр хийгдсэн байсан бусад төслүүдийн мэдээллийг авах • Өмнөх төслийн үнэлгээг унших • Төсөлд оролцож болох хүмүүстэй уулзаж санаа бодлыг нь сонсох • Статистикийн тоо баримтыг үзэх

10. Төслийг төлөвлөхдөө • Төслийнагуулгаболонсэдэв • Хэрэгжүүлэх арга зам • Үйл ажиллагааны чиглэл, юуг хамруулж байгаа • Хаана, хэзээ • Практиктойрбайдал • Санхүүжилт • Хамтрагч • Ажиллагааявуулаххэрэгсэл,зүйлс • Харилцаахолбоо(дотоодболон гадаад) • Тогтвортой байдлын төлөвлөгөө • Үнэлгээболонэргэн-нягтлах

11. ТөслийнбүтцийгбүрдүүлэхЛасвеллийн “W”- асуултынарга • Хэн? Хэнд? Хэнтэй? • Юу? • Яагаад? • Хаана? • Хэзээ? • Хэрхэн?

12. Төсөлболовсруулахүйл явц Үе шат 1: Холбогдох хэрэгцээ ба боломжийг судалж дүн шинжилгээ хийх Үе шат 2: Төслийн ерөнхий санааг тодорхойлох Үе шат 3: Төслөө боловсруулах Үе шат 4: Төсөл санхүүжүүлэх боломжийг судлах Үе шат 5: Үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх Үе шат 6: Үр дүнг үнэлэх

13. Төслийнбаримтбичиг • Төслийг санхүүжүүлэх эсэх талаар гаргах шийдвэр • Төслийн үнэлэх үндсэн суурь • Санхүүжүүлэгч байгууллагын хэрэгцээ, шаардлагатай уялдсан • Төсөл бичигч байгууллагын хэрэгцээ, шаардлагатай нийцсэн байх хэрэгтэй

14. Төсөл бичих хэлбэр • Нэг хуудас мэдээлэл • Донор байгууллагын стандарт маягт • Стандарт хэлбэрт нарийвчилсан мэдээллийг тохируулах. • Өөрийн маягтыг ашиглах

15. Төслийнүндсэнэлементүүд • Асуудал, бэрхшээлийг тодорхойлох • Хэвлэлийн тойм, шаардлагатай бусад мэдээлэл •  Онол, зарчим, тогтолцоо • Аргачлал •  Хийх ажлын бүтэц, үйл ажиллагааны хүрээ • Менежментийн төлөвлөгөө • Ажилтан болон байгууллагын чадавхи • Төсөв

16. Төслийн нэр • Төслийн гол утгыг богино хэллэг эсвэл өгүүлбэрээр илэрхийлсэн байна. • Төслийн түлхүүр үр дүн эсвэл гол үйл ажиллагааг харуулсан байна. • Ямар нэг этгээд үг хэллэг хэрэглэхээс зайлсхий. • Хэт урт эсвэл хэт ерөнхий нэрнээс юуны тухай төсөл болохыг шууд тусган ойлгох боломжгүй юм.

18. Төслийн бүтэц • Нүүр хуудас • Төслийн хураангуй • Төсөл (зорилго, зорилт, үйл ажиллагаа, гарах үр дүн, үр дүнг дүгнэх үзүүлэлтүүд, тогтвортой байдал) • Төсөв • Хяналт шинжилгээ ба үнэлгээ • Тайлан бичилт • Төслийн менежмент ба боловсон хүчин • Хавсралт • Ашигласан эх үүсвэрийн жагсаалт

19. Нүүрхуудас • Санхүүжүүлэгчийн маягтаас хамаарна • Нүүр хуудас нь 1 хуудаснаас хэтрэхгүй • Төслийн нэр • Төслийн саналыг хүлээн авагч байгууллагын нэр • Танай байгууллагын нэр, логоны хамт • Төслийн талаар холбоо барих хүний овог нэр, утас, э-майл хаяг • Он сар өдөр • Санхүүжилтын хэмжээ, эх үүсвэр

21. ТөслийнХураангуй • Дэвшүүлсэн асуудлын одоогийн нөхцөл • Төслийн зорилт • Хэрэгжүүлэгч байгууллага, өөрийн туршлагаа ашиглан тухайн асуудлыг хэрхэн шийдэх талаар • Төслийн хүрээнд хийх гол үйл ажиллагаанууд • Ямар үр нөлөөнд хүрэх • Хэн гол ашиг хүртэгсэд байх • Төслийн үргэлжлэх хугацаа • Нийт төсөв

22. Үндэслэл • Энгийн, товч, тодорхой, хүндойлгомжтойбайхаартомъёолох • Асуудлыг ньшийдвэрлэхшаардлагатай буй хүмүүсийнүзэлбодлынүүднээсилэрхийлэх • Хэрэгжүүлэхболсоншалтгаан • Тєсөл боловсруулахад хүргэсэннєхцєлбайдал • Ач холбогдол • Асуудалньхэрэгжүүлэгчтэйюугаараахолбоотойболох • Үйлажиллагааныцар хүрээ, боломж, бодит байдал • Асуудлыгтообаримт, харьцуулсанжишгээрнотлох • Жишээ: Хавсралт 2

23. Төсөл хэрэгжүүлэгчбадонорбайгууллагынуялдаа • Төсөл бичигч байгууллагын онцлог шинж, тухайн төслийг хэрэгжүүлэхэд тохирсон эсэх • Орон нутаг эсвэл олон нийттэй ямар холбоо харилцаатай,туршлага • SWOT (давуу тал, сул тал, боломж, бэрхшээл) дүн шинжилгээ хийх • Боломжоо бүрэн ашиглах болон бэрхшээлээдаван туулах арга зам

25. Төслийнзорилго • “ Зорилго бол ерөнхий үр дүн, зорилт бол үр дүнгийн тодорхой хэсгүүд” • Тухайн төслийн хүрээнд тулгамдсан асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэхийг зорьж байгааг хүлээж байгаа үр дүнгийн тодорхойлолт

26. Зорилго • Төсөлд нэг л зорилго байна • Зорилго нь хөгжлийн хэтийн үр дүнтэй уялдсан • Зорилгыг хэмжихэд хэцүү буюу боломжгүй боловч хэтийн үр дүнд хувь нэмэртэй гэдгийг харуулсан байна. • Зорилго нь танай байгууллагын алсын хараа болон донор байгууллагын(санхүүжилт хүсч буй) зорилготой уялдаатай • Нарийвчилсан зорилттой харьцуулахад зорилгод хүрэхэд илүү удаан хугацаа шаардагддаг

27. Зорилт • Зорилт ньзорилгод хүрэх арга зам • Өөр хоорондоо харилцан уялдаатай цогц үйл ажиллагааны багц • Хэд хэдэн зорилтыг дэвшүүлэх шаардлагатай

28. Зорилт • Төслийн зорилт өвөрмөц байх тусмаа түүнд хүрэх үйл ажиллагааны загварыг гаргах нь хялбар; • Өвөрмөц зорилтот бүлгийг оруулахыг хичээ, жишээ нь: хичнээн чихрийн шижин өвчтэй хоолны менежмент хийж сурах вэ? Үүний тулд төслийн үйл ажиллагааны амжилтыг хэмжих шалгуур үзүүлэлт гаргасан байх; • Төслийн зорилтын амжилтаар төслийн үр дүн хэмжигдэх тул биелэгдэхүйц байх ёстой.

29. ТөслийнзорилтыгтодорхойлохS-M-A-R-T зарчим S - Тодорхой M- Хэмжиж болохуйц A-Хүрч болохуйц R- Бодит, нөөцийг харгалзсан, учир холбогдолтой, бодит зүйлд чиглэсэн T -Цаг товлосон

31. Сайтарбичигдсэнзорилтнь • та юунд хүрэхийг хүсч байна (эцсийн үр дүн) • та хэрхэн хүрэхийг хүсч байна (арга хэрэгсэл) • хэн гол ашиг хүртэгсэд байх вэ

33. Төслийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөг хэрхэн хийх вэ? • Манай орон нутагт ямар стратеги бодлогын чиглэлүүд энэхүү асуудлыг шийдэхэд нөлөөлөх, туссан эсэх • Ийм нөхцөл байдалд юу хийх ёстой • Хэрхэн хийх • Хэн хийх • Хэзээ хийх • Зорилтдоо хүрч буй ахицаа хэрхэн хэмжих шалгуур

34. ҮйлажиллагаанытөлөвлөгөөболовсруулахүешатҮйлажиллагаанытөлөвлөгөөболовсруулахүешат • Төслийн бүх үйл ажиллагааны жагсаалт гаргах • Үйл ажиллагааг дотор нь задлан нарийвчлах • Дараалал болон хамаарлыг тодруулах • Даалгавар бүрийг гүйцэтгэх хугацааг товлох • Гол гол үйл ажиллагааны хийх хуваарийг нэгтгэх • Чухал үеийг ашиглах • Мэргэжлийн туршлагаа тодорхойлох • Багийн гишүүдэд даалгаврыг хуваарилах

35. Ганттын хүснэгт, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө • Тодорхой цаг хугацааны мөчлөг, үйл ажиллагаа бүрийн хамаарал, дарааллыг харуулдаг. • Хийгдэх цаг хугацааны дарааллаар жагсаах • Үйл ажиллагаагаар бүлэглэх • Зорилтоор төрөлжүүлэх • Судалгааны асуудлаар төрөлжүүлэх

36. Ганттын хүснэгт, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө ХЗ= Хөтөлбөрийн зөвлөх, ТЗ=Техникийн зөвлөх, Г= гол үүрэгтэй оролцоно

37. Төсөв Түүний үндэслэлийг тайлбарласан хэсгээс бүрддэг. Төсөв

38. Сайн төсөв нь • Донор байгууллагаас өгсөн төсвийн саналын хэмжээнд байна. • Үйл ажиллагаануудтай нягт уялдсан байх шаардлагатай. • Нягт, нямбай • Үнэн бодит • Энгийн үг хэллэгээр бичсэн

39. Төсөвлөхдөө • Донороос тавьсан төсвийн шаардлагуудыг дагах • Төслийг хэрэгжүүлэх явцад хийгдэх бүх үйл ажиллагаанууд, үйлчилгээнүүдийг жагсааж бичнэ. • Сайн санааны зардлууд эсвэл санхүүжилтийг хуваан төлөх боломж, мөнгөн бус зардал зэргийг тусгана.

40. Төсөв зохиох явцад • Зорилт, үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг гаргах үедээ ямар цар хүрээтэйг нарийвчлан тооцоолно • Санхүүгийн мэргэжлийн хүн оролцох хэрэгтэй байдаг. • Төсөв зохиогч болон үйл ажиллагааны төлөвлөгч нь үйл ажиллагаа бүрийн төсвийг дэлгэрэнгүй ярилцаж өртгийг тооцоолно

41. Төсвийн үндсэн хэсгүүд • Хүн хүчний зардлууд • Үйл ажиллагааны зардлууд • Үндсэн зардлууд • Төслийн тоног төхөөрөмжийн зардлууд

42. Төсвийн үнэлгээний шалгуур a) үр дүнтэй, b) үр ашигтай, c) хамгийн сайн бодит үнэ өртгийг олгосон

43. Сайн төсвийн шинжүүд • Санал болгож буй үйл ажиллагаанууд болон санал болгож буй зардлууд хоорондоо нягт уялдаатай байх. • Тухайн зардлыг үнэн бодитоор төсөвлөх • Бүх зардлуудыг тохирсон үндэслэлүүдийн тайлбарлан бичих • Төсөлд тохирсон ажилтнуудыг багтаах • Нягт, цэгцтэй, алдаагүй байдал

44. Төслийн хяналт шинжилгээ үнэлгээ

45. Шалгуур үзүүлэлтүүд • Шалгуур үзүүлэлтүүдийг сонгоход өргөн ашигладаг чиглэл нь орц-үйл ажиллагаа-гарц-үр дагавар-үр нөлөө

46. ХШҮ-ний үндсэн түвшингүүд юу вэ? ОРЦ ЯВЦ ГАРЦ ҮР ДҮН Последствия ҮР НӨЛӨӨ • Өвчлөлийн тархалтын шалгуур үзүүлэлтүүд • Мэдлэг болон зан үйлийн өөрчлөлтүүд Хамрах шалгуур үзүүлэлтүүд • Хийгдсэн сургалтын тоо • Тараагдсан бэлгэвчийн тоо • Сургагдсан хүмүүсийн тоо • Санхүүгийн эх үүсвэрүүд • Хүний нөөц • Боловсрол

47. Үнэлгээний шалгуурыг тодорхойлохдоо I: Чанарын өөрчлөлт (шалгуур үзүүлэлтийн төрх) нь юу вэ? II: Зорилтот бүлэг (Хэн?) хэн бэ? III : Байршил (Хаана?) нь хаана вэ? IV: Тоо (Хэрхэн, хир хэмжээтэй ) ямар хэмжээний вэ? V: Цаг хугацаа буюу хэзээ болсон бэ? зэргийг харгалзан үнэлэх нь илүү сайн гэж үздэг.

48. Шалгуур үзүүлэлт сонгохдоо • Зорилго, зорилт бүрд тохирох шалгуур үзүүлэлтүүдийг сонгох • Анхдагч хэрэгжүүлэгч нэгжид ажиллаж буй ажилтанд төслийн талаарх мэдээлэл ойлголт өгөх • Төслийн үйл ажиллагаа, үйлчилгээг хүртэгчийг хэрхэн ямар шалгуураар үндэслэн тогтоох • Тоо баримтыг нягтлан шалгах, дүн шинжилгээний арга, ямар хугацаагаар тайлагнах зэрэг

49. Тоо баримт • Тогтмол цуглуулагддаг эх үүсвэр • Үндэсний, салбарын болоод үйлчилгээ үзүүлэгч түвшний тоо баримтын хэрэгцээнд тулгуурлана • ХШҮ-ний чадавхи болон өөрчлөгдөх цаг хугацаа зэргийг харгалзан үздэг. • Тогтмол хугацаанд тоо баримтыг цуглуулах болон хөтөлбөртэй холбоотой тоо баримтыг ашиглана

50. Ашиглагддаг аргууд • Тогтмол хугацааны аргууд • Эрүүл мэндийн статистик, иргэний бүртгэл, тандалтын судалгаа • Судалгаанууд • Хүн ам зүйн судалгаанууд, Эрүүл мэндийн байгууллагын статистик, зан үйлийн тандалтын судалгаа • Чанарын судалгааны аргууд