180 likes | 786 Views
Liquordiagnostiek bij verdenking op subarachnoïdale bloeding. Erik Hoff / 21 - 09 -200 5 Patientendemonstratie. Acute hevige hoofdpijn: subarachnoïdale bloeding?. Vroeg roken In verschillende landen van Zuid-Amerika beginnen de kinderen
E N D
Liquordiagnostiek bij verdenking op subarachnoïdale bloeding Erik Hoff / 21-09-2005 Patientendemonstratie
Acute hevige hoofdpijn: subarachnoïdale bloeding? Vroeg roken In verschillende landen van Zuid-Amerika beginnende kinderen op 3 of 4-jarigen leeftijd te rooken. Dit komt door de idyllische gewoonte der moeders, om hun kindertjes, als ze stout zijn, bij wijze van dotje een sigaar tusschen de rozenlipjes te duwen. [Berichten Buitenland. Ned Tijdschr Geneeskd (1899);43II:50] Linn FH, Rinkel GJ, van Gijn J. NTvG (1999):545-50
Met nekstijfheid • Intracraniele bloedingen: • Subarachnoidale bloeding • Cerebellair hematoom (met stamcompressie of obstructie 4e ventrikel) • Primaire intraventriculaire bloeding • Hypofyse apoplexie • Meningitis/meningo-encefalitis • Trauma capitis Zonder nekstijfheid • Cerebrale veneuze trombose • Carotis- of vertebralisdissectie • Benigne inspanningsgebonden / orgastische hoofdpijn • Thunderclap headache (diagnose per exclusionem) • “crash” migraine • Idiopathic stabbing headache • Occipitalis neuralgie • “exploding head” syndroom = plots hels geluid tijdens inslapen bij pt >50 jr • Hypertensieve crise (feochromocytoom) • Acute obstructie-hydrocefalus (bv. colloid-cyste) • Reactie op tyramines bij gebruik MAO-remmer
Man, 51 jr • A/ Sinds eenjaar matige hoofdpijn in het achterhoofd tijdens het orgasme. Nu enkele minuten na orgasmeeen heftige pijn in het achterhoofd, duidelijkanders van karakter.Geen misselijkheid of braken. • O/ geen afwijkingen • AO/ geen aneurysma aantoonbaar (waarschijnlijk getromboseerd) 0.401.587
Casus 1: Vrouw, 70 jaar RvO/ Acuut ontstane hoofdpijn A/ Langer bestaande malaiseklachten met hoofdpijn, misselijkheid/braken Tijdens voorover bukken in douche plots knapje in achterhoofd waarna zeer hevige pijn in nek en achterhoofd, N/V. Geen bewustzijnsdaling. O/ RR 140/65,Temp 36.7, meningeale prikkeling verder normaal neurologisch onderzoek AO/ Lab: geen afwijkingen CT hersenen: geen afwijkingen, geen subarachnoidaal bloed liquor: openingsdruk 28 cmH2O, chemie/bacteriologie zonder afwijkingen Beloop: volgende dag nagenoeg klachtenvrij, geen meningeale prikkeling C/ Geen subarachnoidale bloeding 4.662.620
Casus 2: Vrouw, 72 jaar VG/ infarct li hemisfeer met restverschijnselen (dysfasie + parese re) RvO/ Acuut ontstane hoofdpijn A/ Sinds paar weken malaise, sinds paar dagen hoesten O/ RR 170/88,Temp 37.9, geen meningeale prikkeling toename van restverschijnselen herseninfarct AO/ Lab: CRP 9.5, geen leukocytose CT hersenen: oude corticale infarcten links, geen subarachnoidaal bloed liquor: normaal leukocyten/eiwit/glucose, bilirubine 0.4 CTA/MRA/2xDSA: geen aneurysma cerebrale vaten aantoonbaar CT-thorax/bronchoscopie: atelectase middenkwab re long obv slijmprop C/ Subarachnoidale bloeding zonder bloedingsoorzaak vragen: - subarachnoidale bloeding? - oorzaak op spinaal niveau? 4.159.309
Casus 3: Man, 27 jaar A/ Acute hoofdpijn met misselijkheid en braken (OBU) O/ Geen afwijkingen AO/ Lab: g.a. CT hersenen: g.a. liquor: bilirubine 0.2 C/ Geen subarachnoidale bloeding (na overleg Klinische Chemie) 6.662.541
Pathophysiology of xanthochromia formation Met-hemoglobin (dark brown) • Omzetting van hemoglobine naar bilirubine door heme-oxygenase in macrofagen en andere cellen in leptomeningen (pia mater/arachnoïdea) => alleen in vivo • Detectie van omzetting na ongeveer 10 uur xanthochromia: other causes Shah KH. J Emergency Med (2002):67–74
Lumbar puncture: a clinical skill Boon JM et al. Clin Anat (2004):544-53
Spectrofotometrie • Berust op verschil in absorptie (nm) => extinctie • Normaal • OxyHb (roze/oranje) • OxyHb + bilirubine • Bilirubine (geel) • OxyHb + Met Hb • OxyHb + bilirubine
Spectrofotometrie – casus 1 • Vrouw, 70 jr => “geen kleurstoffen aantoonbaar” Hb 0 en bili 0.0
Spectrofotometrie – casus 2 • Vrouw, 72 jr => “bilirubine 0.4” Hb 0.1 en bili 0.4
Spectrofotometrie – casus 3 • Man, 27 jr => “bilirubine 0.2” Hb 0 en bil 0.2
Distinguishing Traumatic Lumbar PunctureFrom True Subarachnoid Hemorrhage Shah KH. J Emergency Med (2002):67–74
Recommendations for CSF analysisinsubarachnoid haemorrhage • Spectrophotometry of CSF involvingbilirubin quantitation is the recommendedmethod of analysis • This should be done on the finalbottle of CSF to be collected • An increased CSF bilirubin is the keyfinding which supports the need forfurther investigation. Bilirubin willusually be accompanied by oxyhaemoglobin • The occurrence of oxyhaemoglobinalone is most often artefactual, butoccasionally may occur with subarachnoidhaemorrhage • Absence of oxyhaemoglobin andbilirubin on spectrophotometry isnot supportive of subarachnoid haemorrhage Working Group of UK NEQAS for Immunochemistry
Literatuur • Linn FH, Rinkel GJ, van Gijn J. Acute hevige hoofdpijn: subarachnoïdale bloeding? Ned Tijdschr Geneeskd (1999);143:545-50 • Beetham R. Recommendations for CSF analysis in subarachnoid haemorrhage. J Neurol Neurosurg Psychiatry (2004);75;528 • Shah KH, Edlow JA. Distinguishing traumatic lumbar puncture from true subarachnoid hemorrhage. The Journal of Emergency Medicine (2002);23(1):67–74 • Boon JM, Abrahams PH, Meiring JH, Welch T. Lumbar Puncture: Anatomical Review of Clinical Skill. Clinical Anatomy (2004) 17:544–553 • Gunawardenaa H, Beethamb R, Scoldinga N, Lhatooa SD. Is Cerebrospinal Fluid Spectrophotometry Useful in CT Scan-Negative Suspected Subarachnoid Haemorrage? Eur Neurol (2004);52:226–229