1 / 59

Dünyadaki Rekabetçi Enerji Piyasası Uygulamaları Eğitim Programı 27 Aralık 2004, Ankara

Dünyadaki Rekabetçi Enerji Piyasası Uygulamaları Eğitim Programı 27 Aralık 2004, Ankara. GÜNDEM. 1. Dünyadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları ABD, Arjantina, Avustralya 2. Avrupa Birliği Elektrik İç Piyasası Hukuki ve Stratejik Çerçeveleri

Rita
Download Presentation

Dünyadaki Rekabetçi Enerji Piyasası Uygulamaları Eğitim Programı 27 Aralık 2004, Ankara

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Dünyadaki Rekabetçi Enerji Piyasası Uygulamaları Eğitim Programı27 Aralık 2004, Ankara

  2. GÜNDEM 1. Dünyadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • ABD, Arjantina, Avustralya 2. Avrupa Birliği Elektrik İç Piyasası Hukuki ve Stratejik Çerçeveleri 3. Avrupadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • İskandinav Ülkeleri, Fransa, Almanya, Slovenya, Romanya 4. Bölgesel Pazar ve Sınır Ticareti • ECSEE

  3. Elektrik Piyasasında Terminoloji Sıkıntısı İşte bir kürek dolusu yeni iş daha. • Şimdi buradakilerin hepsini yapmamı mı bekliyorsun? • Sadece çok önemli olanları yap. • “Hiç kullanılmayan kısaltmaları tespit et”. • Bu bir önemli olanıdır.

  4. Üretici Son Tüketici Enerji Akış İletim Dağıtım Elektrik Piyasası Yapısı Dengeleme Piyasası Dengeleme Dengeleme Sistem İşletmecisi Yan Hizmetleri Yan Hizmetleri Kısıt Kısıt İkili Anlaşmalar İkili Anlaşmalar Tedarikçi Satıcı Broker Spot Piyasa İşlemleri Tedarik Anlaşması Spot Piyasa İşlemleri Gün Öncesi (Spot) Piyasası Spot Piyasa İşlemleri Piyasa İşletmecisi

  5. Dünyada elektrik üretimi birincil kaynakta kömür baş sırada olsa da çevre kirliliği az olduğundan doğal hızla büyümektedir. Dünyada Elektrik Üretimi • Elektrik üretimi birincil kaynaklar: • Kömür • Doğal Gaz • Uranium (Nukleer) • Yenilenebilir • Su (Hidro) • Rüzgar • Güneş • Petrol ve Fuel Oil • ABD’de yeniden inşa edilen/inşa edilmekte olan santralları %90’dan fazlası doğal gaz santrallardır. Yakıt Cinsine Göre Dünyada Elektrik Üretimi (milyar kWh) Kaynak: EIA, Annual Energy Outlook, 2003

  6. Elektrik Santral Ekonomisi Yük Eğrisi Puant Santrallar (düşük yatırım maliyeti, düşük verimlilik, az personel, ve yüksek yakıt maliyeti) OrtaveyaÇevrim Santrallar Yük (MW) Baz Yük Santrallar (yüksek yatırım maliyeti, yüksek verimlilik, çok sayda personel, vedüşük yakıt maliyeti) 0% 20% 40% 60% 80% 100% Toplam çalışma saat %’si

  7. Elektrik Santral Ekonomisi Yatırım Maliyeti Baz Yük Santrallar Yüksek Düşük Puant Yük Santrallar Marjinal Maliyeti Düşük Yüksek

  8. İdeal Elektrik Temini Yan Hizmetler Dengeleme ve Yan Hizmetler Sabit Gerilim Sabit Frekans İdeal Elektrik Satın AlınabilirFiyat Rekabete Dayalı Piyasa

  9. ÖZELLEŞTİRME [dağıtım, üretim ] HİZMET [kamu] REFORM DÜZENLEME [piyasa] SORUMLULUK [piyasa oyuncular] Reform ve Yeniden Yapılandırma Hedefleri ve Uygulamaları

  10. Kim Neyi Düşünür? Sistem Güvenliği - Mühendis Fiyat Volatilite - Siyasetçi Piyasa Hakim Gücü - Düzenleme Kurumu Ekonomik Verimlilik - Ekonomist

  11. Reform Aşamaları ve Modelleri

  12. Elektrik Piyasası Evrimi İşlem hacmi (tüketimin %’si olarak) Emtia piyasasının altı aşaması (kavramsal) Aşama 4 Piyasasnın hızlı büyüme aşaması Aşama 1 Piyasa öncesi aşama Aşama 2 Piyasa kurulma aşaması Aşama 3 Piyasa genişleme aşaması Aşama 5 Spekülasyonaşaması 900 Finansal (Türevler) 800 700 Aşama 6 Olgunluk aşaması 600 500 400 300 200 Spot 100 Zaman 0

  13. Elektrik Piyasası Evrimi Customer Revenue and Profitability CustomerService Requirements Channel Asset Leverage Collaborative Value Creation

  14. Dünyadaki Rekabetçi Elektrik Piyasaları Alberta Ontario New Brunswick AVRUPA NEISO MISO CAISO PJ&M Korea ERCOT Japan NYISO Colombia Singapore Philippines South Africa Power Pool Brazil Chile Australia Argentina Tek Piyasa Px New Zealand Gün Öncesi Piyasası Px

  15. EDF (Fransa) 80,190 MW Puant608 Üretici Tokyo Electric 64,300 MW Puant147 Üretici PJM 63,726 MW Puant 594 Üretici 60,157 MW Puant 555 Üretici 54,430 MW Puant212 Üretici Dünyadaki Büyük Elektrik Piyasaları ERCOT National Grid(İngiltere)

  16. ABD Elektrik İç Piyasaları IMO 25,269 AESO 7,800 ISONE 25,158 NYISO 30,983 PJM 63,726 CAISO 45,900 ERCOT 60,157

  17. ABD Elektrik İç Piyasaları

  18. ABD FERC Standart Piyasa Tasarımı (SMD) • Gün Öncesi (Spot) Piyasası • Gerçek Zamanlı Piyasa • Noktasal Marjinal Fiyatlama • Kısıt Yönetimi

  19. PJM Piyasası Ortalama Fiyatlar ($/MWh) Gün Öncesi Gerçek Zamanlı

  20. Arjantina Toptan Satış Elektrik Piyasası (WEM) NOA NEA Toplam Kurulu Güç 20.372 MW Toplam Tüketim 71.818 GWh CUYO LITORAL CENTRO GBA Toptan Satış Elektrik Piyasası (WEM) Kayıtlı Kurulu Güç 19.513 MW Tüketim Miktarı 68.757 GWh Puant Yük 12.730 MW BUENOS AIRES COMAHUE PATAGONICO

  21. WEM Yıllık Ortalama Fiyat Arjantina Toptan Satış Elektrik Piyasası (WEM)

  22. Arjantina Toptan Satış Elektrik Piyasası (WEM) Spot Piyasa • Kısa Dönemli Marjinal Maliyete Dayalı • Saatlik Marjinal Fiyat • Kapasite Ödemesi (10$/MWh; haftada 90 saat) • Saatlik Noktasal Fiyatlama • Yan Hizmetleri Ödemesi

  23. GÜNDEM 1. Dünyadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • ABD, Argentina, Australia 2. Avrupa Birliği Elektrik İç Piyasası Hukuki ve Stratejik Çerçeveleri 3. Avrupadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • İskandinav Ülkeleri, Fransa, Almanya, Slovenya, Romanya 4. Bölgesel Pazar ve Sınır Ticareti • ECSEE

  24. Hukuki ve Stratejik Çerçeveler Avrupa Komisyonu Direktifleri Elektrik Piyasası Kanunu No:4628 ECSEE(GDAET) Bölgesel Entegrasyon Stratejisi Strateji Belgesi Atina Memorandum 2002 & 2003 CEER/EFET (DADK/AETF) Ulusal Piyasa Tasarımı (DUY) Standart Bölgesel Piyasa Tasarımı Gün Öncesi Piyasası

  25. Avrupa Komisyonu Direktifleri • 2003/54/EC sayılı Direktif, AB elektrik iç pazarı ortak kurallarını tanımlayan 96/92/EC sayılı Direktif’in yerine geçmiştir. • 1228/2003 sayılı Yönetmelik (The Regulation)elektrik sınır ticareti için şebekeye erişim şartlarını tanımlar. • 1229/2003/EC sayılı karar trans-Avrupa enerji sektör şebekeleri için yol gösterici bilgileri içeren 1254/96/EC sayılı kararın yerine geçmiştir.

  26. 2003/54/EC sayılı Direktif • Temmuz 2004 tarihine kadar tüm mesken dışı tüketicilere piyasanın açılması, • Temmuz 2007 tarihinde piyasanın tam açılması, • Temmuz 2004 tarihine kadar iletimin, Temmuz 2007 tarihine kadar dağıtımın hukuki ayrıştırmalarının yapılması, • Üçüncü Taraf Erişimini düzenlemesi, • Yaygın hizmet zorunluluğu, • Arz güvenliğini izleme gibi konular yer almaktadır.

  27. 2003/1228/EC sayılı Yönetmelik (Regulation) • İletim Ücretleri (giriş\çıkış) • Kısıt Yönetimi (eşit taraflar arasında ayrım yapmaksızın ve piyasaya dayalı) • Sistem İşletmeciler Arası ortak maliyet karşılama mekanizması (gerçekleşen akış, standart fiyatlama metodu) gibi konularda ana ilkeleri, • Detaylı prosedürler için yol gösterici bilgileri içermektedir.

  28. Atina Memorandum • Güney Doğu Avrupa Ülkeleri tarafından imzalanan Atina Memorandumu, Güney Doğu Avrupa Piyasası kurulması için önemli bir esas teşkil etmektedir. • Bu memorandumu imzalayarak Avrupa Birliğine üye olmayan ülkeler, Avrupa Birliği Enerji İç Piyasasına uyumlu bir Enerji Piyasası kurmak üzere Avrupa Birliği üye ülkeleri ile birlikte hareket edecekler.

  29. Liderlik Çerçevesi Avrupa Komisyonu Ticari Mekanizmaları Düzenleme ve İzleme Piyasa Geliştirme Sistem İşletme ve Güvenliği ETSO (AİSİ) UCTE (EİKB) CEER (AEDK) EFET (AETF) Sistem İşletmecisi Yeniden Yapılandırma Klavuzu İşletme Standartları Verimli Ticaret Klavuzu GDA Bölgesi Standart Piyasa Tasarımı

  30. Sabit Tarifeli Ulusal Piyasa -1 Sabit Tarifeli Ulusal Piyasa -2 Serbest Piyasa -1 Serbest Piyasa -2 Ticari Sİ Arası Koordinasyon ve Maliyet Paylaşım Mekanizması SEEMO (GDA Gün Öncesi Piyasa İşletmecisi) Sistem İşletmecisi 1 Sistem İşletmecisi 2 Fiziksel CEER(AEDK)’in Öngördüğü Standart Piyasa Tasarımı Enterkonnektör

  31. GÜNDEM 1. Dünyadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • ABD, Arjantina, Avustralya 2. Avrupa Birliği Elektrik İç Piyasası Hukuki ve Stratejik Çerçeveleri 3. Avrupadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • İskandinav Ülkeleri, Fransa, Almanya, Slovenya, Romanya 4. Bölgesel Pazar ve Sınır Ticareti • ECSEE

  32. Batı Avrupa Elektrik Piyasaları Kaynak : Avrupa Komisyonu (EC)

  33. Sadece Spotve/veyaDengeleme Avrupa’daki Büyük Elektrik Piyasa İşletmecileri • Romanya (OPCOM): • Spotpiyasa 1.1.2005 • Iberia (OMEL/OMIP): • Spot, gün-içive dengeleme. (Forwards) • Amsterdam (APX): • Spot • UK (UKPX / IPE): • Spot ve forward piyasaları. • İskandinavÜlkeleri (Nord Pool): • Spot vefinansal forwardpiyasaları • Polonya (PPX): • Spotpiyasa • Almanya (EEX): • Spot, forward • Fransa (PowerNext) • Spot, forward • Italya (GME) • Spot • Slovenya (Borzen) • Spot • Avusturya (EXAA) • Spot, gün-içi • Rusya (ATS) • Spot – planlı forward Nordic Nord Pool ESBNG/EirGrid Moscow Eastern Europe UKPX/IPE Northern Europe EEX PPX Apx PowerNext EXAA Borzen OPCOM OMIP BSREC OMEL GME Ankara Southern Europe Spot ve Forward PlanlıveyaEB ile İlgilenen

  34. RTE Ticaret Powernext ve brokerler Sİ Fransa Toptan Satış Elektrik Piyasası Fransa Elektrik Sektörü Değer Zinciri Perakende Son Tüketici Mesken (30 milyon, 300TWh) Toptan Satış Piyasa EDF Üretimleri Dağıtım EDF + 170 dağıtıcı Sanayi Tüketici Serbest Tüketici(3 milyon) Bağımsız Üretim CNR : 3000 MW SNET : 2500 MW VPP : 6000 MW Shem : 770 MW

  35. D=teslimat D-x D-1 Forwards, futures, options, ve swaps: İkili anlaşmlar ve borsa Powernext Futures™ 18 Haziran 2004’te başladı « Gün Öncesi »: ikili anlaşmalar ve borsa Powernext Day-Ahead™ 26 Kasım 2001’de başladı Saat Öncesi : Gün içi(3-saatte teslim) Dengeleme Piyasa (gerçek zamanlı) : ikili anlaşmalar ve borsa RTE şebekesinde teslimPowernext Day-ahead ve Powernext Futures Fransa Toptan Satış Elektrik Piyasası Yapısı

  36. İngiltere Piyasası Ortalama Sistem Fiyatları

  37. Almanya Elektrik Piyasası (EEX) MWh / hafta Euro / MWh Toplam Almanya elektrik tüketiminin 10%

  38. 450 MW baz yük + 200 MW puant Avusturya 2650 MVA(1251 MVA) 2050 MVA İtalya 4400 MVA 380 MW baz yük Hırvatistan Slovenya Elektrik Sistemi • Avusturya ve İtalya bağlantılarda kapasite kısıtı mevcut Üretim Kapasite: 2400 MW 2004 Yılı Üretimi: 10,0 TWh (tahmini) 2004 Yılı Tüketim: 12,7 TWh (tahmini)

  39. Slovenya Elektrik Piyasası Fiyatları 2002: 731 MWh; EUR 24.33/MWh 2003: 1060 MWh; EUR 36.93/MWh 2004: 1035 MWh; EUR 28.46/MWh DAY AHEAD MARKET: 2003: 1060 MWh; EUR 36.93/MWh 2004: 823 MWh; EUR 28.96/MWh

  40. PİYASA İŞLETMECİSİ İkili Anlaşmalar Bildirimi Günlük Üretim Programı ve Sayaç Bilgileri Dengesizliğin Uzlaştırması CLEARING HOUSE Mali takas ve uzlaştırması Elektrik Borsası Ana Fonksyonları : Borzen (Slovenya) POWER EXCHANGE Gün Öncesi Piyasası Öncelikli Üretim Piyasası Yan Hizmetler Piyasası Dengeleme Piyasası İletim Hakkı Piyasası Biomass Piyasası

  41. 1996 Norveç, İsveç 1993 Norveç Nord Pool StatnettMarked 15 Haziran 1998 Norveç, İsveç, Finlandiya Nord Pool 1 July 1999 Norveç, İsveç, Finlandiya, Batı Danimarka Nord Pool Nord Pool İskandinav Ülkeleri (Nordpool) Piyasası Gelişmesi 1 Ekim 2000 Norveç, İsveç, Finlandiya, Danimarka

  42. İskandinav Ülkeleri (Nordpool) Piyasası Yapısı System İşletmecisi (TSO) The Nordic Power Exchange - Nord Pool Ticaret ve Clearing İşlemleri– fizikselvefinansal Saatler İçinde 4 yıl kadar öncesi Gün Öncesi • Dengeleme • Gerçek zamanlı üretim ve • Tüketimin dengelenmesi • Dengeleme Birimlerinin • ölçülen ve program değerler • üzerinden uzlaştırması Spot Piyasa Fiziksel Teslimat Planlanan Denge Saatlik Sözleşmeler Elspot (ve Elbas) Nord Pool Spot AS Tarafından işletiliyor. Clearing hizmetleri Nord Pool Clearing ASA tarafından verilmektedir. Finansal Piyasa Fiyat hedging (fiziksel Spot sözleşmeler için) Risk Yönetimi Finansal sözleşmeler Elspot fiyatlara dayalı ürünler Günlük--yıllıksözleşmeler, Options Nord Pool ASA tarafından işletiliyor.

  43. İskandinav Ülkeleri (Nordpool) Piyasası Fiyatları

  44. GÜNDEM 1. Dünyadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • ABD, Arjantina, Avustralya 2. Avrupa Birliği Elektrik İç Piyasası Hukuki ve Stratejik Çerçeveleri 3. Avrupadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • İskandinav Ülkeleri, Fransa, Almanya, Slovenya, Romanya 4. Bölgesel Pazar ve Sınır Ticareti • ECSEE

  45. Organised wholesale markets • Over the counter intermediated wholesale market • Brokers • … Eligible customers • Retail market • Suppliers • Producers • Traders • Over the counter direct wholesale market • Producers • Traders • …

  46. Avustralya)

  47. GÜNDEM 1. Dünyadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • ABD, Argentina, Australia 2. Avrupa Birliği Elektrik İç Piyasası Hukuki ve Stratejik Çerçeveleri 3. Avrupadaki Rekabetçi Elektrik Piyasası Uygulamaları • İskandinav Ülkeleri, Fransa, Almanya, Slovenya, Romanya 4. Bölgesel Pazar ve Sınır Ticareti • ECSEE

  48. Avrupa Birliği İçerisinde Potansiyel Bölgesel Pazarları

  49. ECSEE (Güney Doğu Avrupa Enerji Topluluğu) Avrupa Komisyonu tarafından koordinasyonu sağlanan Güney Doğu Avrupa Enerji Topluluğu (The Energy Community of South East Europe (ECSEE)) aşağıdaki ülkelerden oluşacaktır. • AB’ye Üye Ülkeler : Avusturya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Slovenya; • AB’ye Aday Ülkeler: Arnavutluk, Bosna Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Sırbistan, Türkiye ve Kosova; • Gözlemci: Moldova.

  50. ECSEE Ülkeleri AUS HUN ITA Nufüsu : > 130 mil. Toplam elektrik tüketimi : >330 TWh SLO ROM CRO B&H SER MN BUL MKD ALB TUR GRE

More Related