KDV’DE İNDİRİMLİ ORAN UYGULAMASI

1. KDV’DE İNDİRİMLİ ORANUYGULAMASI Ahmet ÖĞÜTGelir İdaresi Grup Başkanı aogut@gelirler.gov.tr

2. KDV’DE ORAN • VERGİYE TABİ HER BİR İŞLEM İÇİN KANUNUN 28. MADDESİNDE BELİRLENEN KDV ORANI %10’ DUR. • BAKANLAR KURULU; • BU ORANI, DÖRT KATINA KADAR ARTIRMAYA % 1’E KADAR İNDİRMEYE, • BU ORANLAR DAHİLİNDE ÇEŞİTLİ MAL VE HİZMETLER İLE BAZI MALLARIN PERAKENDE SAFHASI İÇİN FARKLI VERGİ ORANLARI TESPİT ETMEYE YETKİLİDİR.

3. KDV ORANLARI (1985 – 2009) • 01.01.1985 - İndirimli Oran: 0 , Genel Oran: 10 • 01.07.1986 - İndirimli Oran: 0-1-5 , Genel Oran: 10 • 01.01.1988 - İndirimli Oran: 1-3-5-8 , Genel Oran: 12 , Yükseltilmiş Oran: 15 • 01.11.1988 - İndirimli Oran: 1-3-5 , Genel Oran: 10 , Yükseltilmiş Oran: 15 • 15.10.1990 - İndirimli Oran: 1-3-5-8 , Genel Oran: 11 , Yükseltilmiş Oran: 20 • 01.12.1990 - İndirimli Oran: 1-6 , Genel Oran: 12 , Yükseltilmiş Oran: 20 • 01.01.1992 - İndirimli Oran: 1-3 , Genel Oran: 12 , Yükseltilmiş Oran: 13,5-20 • 29.02.1992 - İndirimli Oran: 1-3 , Genel Oran: 12 , Yükseltilmiş Oran: 13-20 • 01.11.1993 - İndirimli Oran: 1-8 , Genel Oran: 15 , Yükseltilmiş Oran: 23 • 01.01.1996 - İndirimli Oran: 1-8 , Genel Oran: 15 , Yükseltilmiş Oran: 23-40 • 13.12.1999 - İndirimli Oran: 1-8 , Genel Oran: 17 , Yükseltilmiş Oran: 25-40 • 15.05.2001 - İndirimli Oran: 1-8 , Genel Oran: 18 , Yükseltilmiş Oran: 26-40 • 01.08.2002 - İndirimli Oran: 1-8 , Genel Oran: 18

4. İNDİRİMLİ ORAN (1985) • 28/12/1984 ve 5/1/1985 günlü Resmi Gazete'lerde yayınlanan 84/8887 ve 85/8924 sayılı Bakanlar Kurulu Kararları ile; Kasaplık hayvanlar, kümes hayvanları, balıklar ve bunların etleri (mamulleri hariç, sakadat dahil), Mercimek, bakla, nohut, kurufasulye (mamulleri hariç), Arpa, mısır, soya ve küspeler , Yumurta, Süt, yoğurt, beyaz peynir (diğer süt mamulleri hariç), Buğday, un, ekmek, bulgur, makarna, pirinç, Şeker ( toz ve kesme ), Yemeklik katı ve sıvı bitkisel yağlar, tereyağ, Taze sebze ve meyveler (mamulleri hariç), Her türlü fenni karma yemler (sadece et, süt, balık, yumurta ve bal üretimi için kullanılanlar), Temel gıda maddeleri kapsamına alınmıştır. Bu maddeler, 1/4/1985 tarihine kadar "sıfır" vergi nispetine tabi olmuş; yani alış ve satışlarında vergi uygulanmamış, 1/4/1985 ile 30/6/1985 tarihleri arasında % 3, 1/7/1985 tarihinden sonra ise % 6 oranında vergiye tabi tutulmuştur.

5. GÜNCEL KDV ORANLARI • HALEN UYGULAMADA 3 KDV ORANI BULUNMAKTADIR GÜNCEL KDV ORANLARI GENEL ORAN %18 İNDİRİMLİ ORAN • %1 • %8

6. İNDİRİMLİ ORAN UYGULAMASINDA GENEL HÜKÜMLER • İNDİRİMLİ ORANA TABİ MAL VE HİZMETLER 2007/13033 SAYILI BAKANLAR KURULU • ARARI EKİ (I) VE (II) SAYILI LİSTELERDE TEK TEK SAYILMIŞTIR. • BU LİSTELERDE YER ALMAYAN MAL VE HİZMETLER GENEL ORANA TABİDİR • (I) SAYILI LİSTE KAPSAMINDA OLAN MAL VE HİZMETLERE %1 ORANI UYGULANIR • (II) SAYILI LİSTE KAPSAMINDA OLAN MAL VE HİZMETLERE %8 ORANI UYGULANIR • (I) SAYILI LİSTEDE YER ALAN BAZI MALLARIN PERAKENDE TESLİMLERİNDE %8 VEYA %18 UYGULANIR - PERAKENDE TESLİM; “ÜRÜNLERİN, AYNEN VEYA İŞLEDİKTEN SONRA SATAN KDV MÜKELLEFLERİ İLE İŞLETMELERİNDE KULLANACAK OLAN KDV MÜKELLEFLERİ DIŞINDAKİLERE SATILMASI” • FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDE, İŞLEME KONU OLAN MALIN TABİ OLDUĞU KDV ORANI UYGULANIR.

7. %1 ORANI • % 1 oranı, esas itibariyle, tarım ve orman ürünü mahiyetinde olup üretimlerinin büyük çoğunluğu ihraç edilen mallarda nihai tüketiciye kadar olan safhalarda uygulanmaktadır. Bu malların nihai tüketiciye tesliminde ise %8 veya % 18 oranı geçerli olmaktadır. • Bu nedenle, kapsamına aldığı işlemlerin çoğu bakımından % 1 oranı efektif bir oran değildir. Bu uygulama vergi güvenliğine yöneliktir. Tarım sektöründeki vergisiz unsurlar ve denetim güçlükleri nedeniyle ihracatta haksız katma değer vergisi iade girişimlerini özendirmemek için vergi oranının düşürülmesi tercih edilmiştir. • Ancak bu mallar yurt içi tüketime konu olursa benzer mal ve hizmetlerin tabi olduğu vergi oranları kapsamında%8 veya %18 olarak vergilendirilmektedir. • Ayrıca, Sosyal ve Kültürel amaca yönelik mal ve hizmetlere de %1 Oranı uygulanmaktadır.

8. %1 ORANI - İhraç potansiyeli yüksek tarım ürünleri ile büyük ve küçükbaş hayvanlar, - Gazete ve dergiler, - Kullanılmış binek otomobiller, - Islah amaçlı hayvan spermaları, - Net alanı 150 metrekareye kadar konut teslimleri, - Konut Yapı Kooperatifleri, Sosyal Güvenlik Kurumları ve Belediyelere yapılan inşaat taahhüt işleri, - Cenaze Hizmetleri, - KDVK 13/a kapsamında yer alan araçların, işleticilere kiralanması hizmetleri, şeklinde sınıflandırılabilir. * Bu listede yer alan bazı ürünlerin perakende safhadaki teslimleri % 18, bazı ürünlerin teslimi ise % 8 oranında KDV’ye tabidir.

9. %8 ORANI • 2007/13033 sayılı Kararnamenin eki Karara ekli II sayılı listede yer alan teslim ve hizmetlere %8 oranında KDV uygulanmaktadır. • Bu listede mal ve hizmetler, “gıda maddeleri" ve "diğer mal ve hizmetler" başlıklı iki ana grup altında yer almaktadır. • % 8 oranı, sosyal ve kültürel amaçla bazı mal ve hizmetlerin korunması amacı ile ihdas edilmiş bir orandır. Düşük gelir gruplarının harcamaları içinde büyük paya sahip gıda maddeleri, giyim ürünleri, eğitim, sağlık hizmetleri vb. bu oran kapsamında vergilendirilmektedir. Ayrıca yatırım amaçlı bazı makine ve teçhizatlar da bu oran içinde yer almaktadır.

10. %8 ORANI A-) Gıda Maddeleri, B-) Diğer Mal ve Hizmetler, - Pamuk, iplik, deri, post, mensucat vb. gibi tekstil hammaddesi ve yarı mamul mallar, - Ev tekstil ürünleri, giyim eşyası, kürkler, ayakkabı, terlik, çizmeler, çanta, bavul, halı, kilim gibi ürünler, - Fason tekstil ve konfeksiyon işleri - Kitap ve benzeri yayınlar ile kırtasiye malzemeleri - Eğitim, öğrenci taşıma ve yurt hizmetleri ile yetimhane ve huzurevi hizmetleri, - Sinema, tiyatro, müze vb. girişleri - Beşeri ve veterinerlikte kullanılan tıbbi ürünler ve cihazlar, kanlar serumlar ve zirai mücadele ilaçları ile İnsan ve hayvan sağlığına yönelik koruyucu hekimlik, teşhis, tedavi, rehabilitasyon, ambulans hizmetleri, - Hayvancılıkta kullanılan yemler, -Kafe, kıraathane, lokanta gibi yerlerde verilen yeme-içme hizmetleri ile otel, pansiyon gibi yerlerde verilen geceleme hizmetleri, - Tarım alet ve makineleri ile, yatırıma yönelik makine ve teçhizatlar.

11. GENEL KDV ORANIListelerin dışında kalan teslim ve hizmetler ise %18 oranında KDV’ye tabi tutulmaktadır. Bu oran aynı zamanda genel oranı oluşturmaktadır.

12. BİR VERGİLENDİRME DÖNEMİNDE İNDİRİLECEK KDV TOPLAMI, MÜKELLEFİN VERGİYE TABİ İŞLEMLERİ DOLAYISIYLA HESAPLANAN KDV TOPLAMINDAN FAZLA OLDUĞU TAKDİRDE, ARADAKİ FARK “SONRAKİ DÖNEME DEVROLUNUR” VE İADE EDİLMEZ. • ANCAK KDV KANUNU BU TEMEL KURALA İNDİRİMLİ ORANA TABİ MAL VE HİZMET TESLİM EDEN MÜKELLEFLER BAKIMINDAN BİR İSTİSNA GETİRMİŞTİR. • BUNUNLA, İNDİRİMLİ ORANA TABİ MAL VE HİZMET TESLİMLERİNDE, DAHA YÜKSEK ORANDA YÜKLENİLEN KDV’LERİN MÜKELLEFLERİN ÜZERİNDE YÜK OLUŞTURMASININ ENGELLENMESİ AMAÇLANMIŞTIR.

13. İNDİRİMLİ OPANA TABİ İŞLEMLERDE İADE UYGULAMASININ GELİŞİMİ • 01.01.1985’den 01.01.1999’a kadar sadece temel gıda maddeleri teslimi nedeniyle yüklenilen KDV iade konusu yapılabilmiştir. • 4369 sayılı Kanunla KDV Kanununun 29/2 maddesinde yapılan değişiklik sonucunda, 01.01.1999 tarihinden sonraki bütün indirimli orana tabi teslim ve hizmetlerde yıllık iade uygulamasına başlanılmıştır. • 5035 sayılı Kanunla KDV Kanununun 29/2 maddesinde yapılan değişiklikle de 01.01.2006 tarihinden itibaren yapılan indirimli orana tabi teslim ve hizmetlerde, işlemin gerçekleştiği takvim yılı içinde aylık mahsuben, izleyen yılda ise nakden veya mahsuben iade uygulamasına geçilmiştir.

14. KANUNUN 29/2 MADDESİNDE YAPILAN DÜZENLEME İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLERLE İLGİLİ OLUP YILI İÇİNDE İNDİRİLEMEYEN VE TUTARI BAKANLAR KURULUNCA BELİRLENEN SINIRI AŞAN İNDİRİLEMEYEN KDV’NİN MÜKELLEFİN KENDİSİNİN VERGİ VE SSK PRİM BORÇLARINA, GENEL VE KATMA BÜTÇELİ İDARELER İLE BELEDİYELERE VEYA DÖNER SERMAYELİ KURULUŞLAR İLE KAMUYA AİT BAZI İŞLETMELERDEN TEMİN EDİLEN MALLARA AİT BORÇLARINA AYLIK DÖNEM ESASINDA MAHSUBU ÖNGÖRÜLMÜŞTÜR. • BU İTİBARLA İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLER NEDENİYLE YÜKLENİLEN VERGİLERİN İNDİRİM YOLUYLA GİDERİLEMEMESİ HALİNDE • AYLIK DÖNEMDE MAHSUBEN, • YILLIK DÖNEMDE DE NAKDEN • YAPILABİLECEK İKİ TÜR İADE UYGULAMASI SÖZ KONUSUDUR.

15. A) İNDİRİLEMEYEN VERGİNİN AYLIK VE MAHSUBEN İADESİ • İndirimli orana tabi işlemler bakımından ortaya çıkan KDV iadesinin öncelikle mahsup yoluyla ve aylık dönemler itibariyle yapılması, esası getirilmiştir. • İndirimli orana tabiteslim ve hizmetler dolayısıyla yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV tutarlarının, BKK ile belirlenen sınırı (2008 için 11.600 YTL, 2009 için 13.000 TL) aşan kısmı, mükellefin kendisine ait ithalde alınanlar da dahil vergi borçlarına ve SSK prim borçlarına, 01/10/2006 (bu tarih dahil) tarihinden itibaren elektrik ve doğalgaz borçlarına yılı içinde vergilendirme dönemleri itibariyle mahsup edilecektir. • Yılı içinde mahsuben iade edilecek KDV tutarlarının hesaplanmasına ilgili yılın Ocak döneminden itibaren başlanacaktır. Hesaplama 74 ve 76 Seri No.lu KDV Genel Tebliğine göre aylar itibariyle ve kümülatif olarak gerçekleştirilecektir. 3 aylık vergilendirme dönemine tabi mükelleflerde üçer aylık dönemler itibariyle yapılacaktır. Bu şekilde yapılacak hesaplama sonunda iade tutarının belirlenen tutarı geçtiği dönemde aşan kısmın, izleyen dönemlerde ise tamamının mahsuben iadesi talep edilebilecektir.

16. İade alacağının doğduğu dönemde, alacağın tamamının mahsup olarak kullanılamaması halinde kullanılamayan tutar, gelecek dönemlerdeki mahsup taleplerinde dikkate alınabilecektir. • İndirimli Orana tabi işlemlerden doğan KDV, bu işlem dolayısıyla yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilemeyen tutardan, Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen alt sınıra ilişkin tutarın düşülmesi suretiyle hesaplanacaktır.

17. YILI İÇİNDE MAHSUP EDİLECEK VERGİ TUTARININ HESAPLANMASINA İLİŞKİN ÖRNEK

18. B) İNDİRİLEMEYEN VERGİNİN YILLIK İADESİ • Bu uygulama 2005 yılı sonuna kadar gerçekleşen indirimli orana tabi işlemlerle bu yıldan sonra geçerli yılı içinde mahsup imkanından yararlanmayacak mükellefler bakımından geçerlidir. • KDV Kanununun 29/2 maddesine göre ortaya çıkacak iade tutarı 74, 76 ve 85 Seri No.lu KDV Genel Tebliğlerinde açıklandığı gibi vergilendirme dönemleri esas alınarak takvim yılı itibariyle hesaplanacaktır.

19. İndirimli orana tabi işlemlerde tam veya kısmî istisna kapsamına girenler bu istisnaların uygulanmasına ilişkin genel esaslara tabi olacaktır. İndirimli orana tabi işlemler kısmî istisna kapsamına giriyorsa, işlemlerin bünyesine giren verginin indirim konusu yapılmaması, tam istisna kapsamına giren işlemlere ait yüklenilen vergilerin ise indirim konusu yapılması, indirimle telafi edilememesi halinde, o istisnanın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar çerçevesinde iade olarak talep edilmesi gerekmektedir. • İndirimli orana tabi işlemlerin bünyesine giren vergilerin hesabına, genel imal ve idare giderleri ile amortismana tabi iktisadi kıymetler dolayısıyla yüklenilen vergiler dahildir. Bakanlar Kurulu ATİK’leri kapsam dışı bırakabilir. (Konaklama hizmetleri için 19.07.2008 tarihinden geçerli olmak üzere 2008/13903 sayılı BKK ile kullanılmıştır.)

20. TEŞEKKÜRLER Ahmet ÖĞÜTGelir İdaresi Grup Başkanı