Recht en duurzaamheid

1. Recht en duurzaamheid Frans Tonnaer

2. Wat is ‘duurzaam’? • Weinig vergankelijk, houdbaar, bestendig (tijdsaspect) • Verbetering levensomstandigheden, ontwikkeling (kwaliteitsaspect) • Duurzaamheid in het recht • Doel van het recht, recht is middel voor duurzame samenleving (tijds- en kwaliteitsaspecten) • Duurzaamheid van het recht • Tijds- en kwaliteitsaspect van het recht zelf

3. Duurzaamheid in het omgevingsrecht • Nederland: omvangrijke regelgeving m.b.t. kwaliteit leefomgeving • Bepalingen impliciet gericht op duurzaamheid: • Art. 21 GW: zorg overheid gericht op bewoonbaarheid land en bescherming en verbetering leefmilieu • Art. 4.3, 2 Wet milieubeheer: NMP bevat milieubeleid: • gericht op ontwikkeling die voorziet in behoeften huidige generatie zonder behoeften toekomstige generaties in gevaar te brengen; • en gericht op het bereiken van een zo hoog mogelijk niveau van milieubescherming als redelijkerwijze bereikbaar is • Juridische betekenis van deze bepalingen gering

4. Enkele bepalingen expliciet gericht op duurzaamheid: • Wro: duurzame ruimtelijke kwaliteit (in considerans) • Wonw.: duurzaam bouwen (voorschriften door B&W) • Wbb: duurzame functievervulling v.d. bodem (doelnorm) • Elektriciteitswet: duurzame elektriciteitsvoorziening (considerans) • Nbw: duurzame ontwikkeling landschappelijke waarden (doel nationaal natuurbeleidsplan) • Ffw: duurzaam beheer van diersoorten (doelnorm) • Juridische betekenis bepalingen verschillend; begrip blijft vaag; negatief te waarderen? • Duurzaamheid (nog) geen centraal item in Nederlands omgevingsrecht

5. Duurzaamheid van het omgevingsrecht • Nederland: grote wetgevingsoperaties in het omgevingsrecht • Woningwet ingrijpend gewijzigd (2007) na 18 wijzigingen in 5 jaar tijd • Nieuwe Wet ruimtelijke ordening (2008): wijziging bevoegdheidsverdeling en nieuwe instrumenten • Waterwet (2009): één watervergunning, 8 wetten vervallen • Wabo (2010): 25 toestemmingen geïntegreerd, uniformering/digitalisering aanvragen, één aanvraag/ procedure/vergunningverlener/handhaver, 200.000 vergunningen per jaar minder • Integrale natuurbeschermingswet (?) na integratie (1998): o.m. bevoegdheden van Rijk naar provincies • Diverse andere wetten ingrijpend gewijzigd (Wgh 2007; Wlv 2008) of nieuw (Wilg 2007; Wamz 2007) en enkele ‘versnellingsregelingen’

6. Doel wetgevingsoperaties: • Meer samenhang in regelingen • Meer samenhang in beleid • Vereenvoudiging van regelgeving • Vereenvoudiging procedures • Van vergunningen naar regels • Decentralisatie van bevoegdheden • Verbetering handhaafbaarheid • Verlichting administratieve lasten • Uitvoeringspraktijk in overgang

7. Meer duurzame wetgeving? • Tijdsaspect • Meer rust aan wetgevingsfront? • Of verschuiving naar uitvoeringsregelingen? • Kwaliteitsaspect • Decentralisatie versus rechtseenheid? • Vereenvoudiging versus rechtszekerheid? • Algemene regels versus nuancering (rechtvaardigheid)?

8. Duurzame wetgeving = duurzaam recht? • Daarvoor nodig: • Meer centraal stellen (materiële) rechtsbeginselen • Versterking inhoud wetgeving (ook lagere) • Van beroep achteraf naar inspraak vooraf • Terug van rechter naar bestuur • Versterking vertrouwen bij alle partijen • Bevordering maatschappelijke en interpersoonlijke vrede

9. Dank voor uw aandacht