160 likes | 556 Views
V i r u s i. Virusi – otrovi Otkrio ih Dmitrij Ivanovski 1892. Acelularne su čestice (nemaju ćelijsku građu) Živi kada su u živoj ćeliji Neživi van živih bića kada se kristališu Opisani 1939.elektronskim mikroskopom Nanometarskih veličiva (10 – 300 nm)
E N D
Virusi – otrovi • Otkrio ih Dmitrij Ivanovski 1892. • Acelularne su čestice (nemaju ćelijsku građu) • Živi kada su u živoj ćeliji • Neživi van živih bića kada se kristališu • Opisani 1939.elektronskim mikroskopom • Nanometarskih veličiva (10 – 300 nm) • Oblik: izdužen ili izodijametričan • Nemaju sopstveni promet materija • Ne rastu • Ne razmnožavaju se već umnožavaju
Građa virusne čestice • Jezgra (od ili DNA ili RNA) • Ljuska (kapsida) bjelančevinaste građe i izgrađena od kapsomera • Neki imaju dodatnu ovojnicu od bjelančevina i lipida • Virion zrela virusna čestica • koja može izazvati infekciju • Virusi se zovu još i • nukleoproteinske čestice Proteinska membrana RNA Enzim obratne transkriptaze Lipidna membrana Bjelančevinasta Ljuska - kapsida
Umnožavanje virusa • Ulaze u tijelo • Naglo se umnožavaju • Ćelija puca • Oslobađaju se virusi - otrovi • Neki se ne umnožavaju • ( protovirusi )
Retrovirusi sadrže samo RNA koju mogu transformisati u DNA • Nakon prodora pomoću vlastitog enzima reverzne transkriptaze • svoju genetičku uputu prevode u DNA (HIV, virusi raka isl.) • Jednostavnije čestice • od virusa su: • Viroidi (u jezgri sadrže • samo dio RNA) • Prioni koji izazivaju: • kravlje ludilo,smrtni • smijeh čovjeka
Podjela virusa prema tipu nukleinske kiseline: • DNA – virusi • RNA – virusi • retrovirusi • Podjela virusa prema domaćinu na kojem živi: • zoofagi – (animalni) životinjski • fitofagi – biljni (sadrže RNA) • humani virusi • bakteriofagi – u bakterijama Bakteriofag Animalni virus
Virus svinjske gripe Humani virusi HIV virus Virus gripe
Viroze – bolesti izazvane virusima • Viroze biljaka: • mozaik vinove loze • mozaik paradajza • mozaik duhana • mozaik bijele djeteline • pljosnatost grana jabuke • kovrdžavost jagode Mozaik duhana Mozaik paradajza Mozaik vinove loze • Viroze biljaka izazvane viroidima: • vretenast gomolj krompira • patuljavost hrizantema • bljedilo krastavca
Viroze životinja: • bjesnilo • šap • slinavka • štenećak • goveđa kuga • Viroze čovjeka: • dječija paraliza • hepatitis • velike boginje- bljuzge • bjesnilo • herpes • SIDA (HIV) • gripa • ospice
Virusi su antigeni • U organizmu se stvaraju antitijela nasuprot virusima • Jednom preležana virusna bolest organizam čini imunim • Imunitet se vještački stiče vakcinom • Primjena virusa: • u poljoprivredi i šumarstvu • (zaraza štetnih insekata umjesto insekticida) • u hortikulturi • (ukrasne biljke šarenih cvjetova i listova) • u genetičkom inženjerstvu (gen tehnologiji)