Temel Bilgi Teknolojileri

1. Temel Bilgi Teknolojileri Bölüm – 9: Diğer Donanım Birimleri

2. Ses Kartı • Ses kartı bilgisayardaki dijital ses verilerini analog ses sinyallerine, analog ses sinyallerini de bilgisayarda işlenebilecek dijital sinyallere dönüştürür. • Ses kartları anakartın genişleme yuvasına takılır veya dahili olarak anakart üzerinde bulunurlar. Bilgisayarda ses kartı olmaması bilgisayarın çalışmasını engellemez. Sadece ses ile ilgili işlemler yapılmaz.

3. Ses Kartının Yapısı • Dijital Sinyal İşlemcisi (DSP- Digital Signal Processor) • DSP sesleri üretilmesini sağlar. Ses kartına gelen dijital sinyalleri işler. • DSP, notaları hafızadan değişik hızlarda okuyarak sesin çıkmasını sağlar. İşlenenen sinyalleri bilgisayarın işlemcisine gönderir. • Bir ses kartının aynı anda çıkarabileceği ses sayısına “polyphony” denir. Polyphony değeri ses kartında bulunan DSP’in işlem gücüne bağlıdır. • Ses kartlarının bulunan 32, 64, 128 gibi ifadeler kartın polyphony'sidir.

4. Ses Kartının Yapısı • Dijital-Analog Çevirici (DAC-Digital to Analog Converter) • Bilgisayardaki dijital ses verileri çıkış birimlerine aktarılırken ekran kartındaki dijital-analog çevirici bu verileri analog sinyallere dönüştürüp ses kartının çıkışına gönderir. • Analog-Dijital Çevirici (ADC- Analog to Digital Converter) • Mikrofon veya diğer müzik aygıtlarından alınan analog ses sinyallerini dijital sinyallere dönüştürür. DAC ADC

5. Ses Kartının Yapısı • TAD (Telephone Answering Device- Telefon Cevaplama Aygıtı) • Ses kartı ile modem arasında yapılan bağlantı ile gelen telefon sesi hoparlöre aktarılır ve mikrofon ile cevap verilebilir. • Telefon çaldığında ses modem üzerinden ses kartına TAD noktasına bağlı kablo ile ses kartına aktarılır. Mikrofondaki seslerde ses kartı ile modeme taşınır. Bunların yapılabilmesi için faks/modem kartın “voice” özelliği olması gerekir.

6. Ses Kartının Yapısı • AUX_IN • Çeşitli kartlar (tv, radyo) ile ses kart arasında bağlantı kurulduğu yerdir. Bu kartlardaki ses sinyallerinin ses kartına aktarılmasını sağlar. • CD-IN • Ses kartı üzerinde olan bu bağlantı ile CD sürücüsündeki seslerin ses kartına aktarılması sağlanır. Kablonun biri ucu ses kartındaki CD-IN n-noktasına diğer ucu CD-ROM sürücüye takılır.

7. Ses Kartı Bağlantı Portları

8. Ses Kartı Bağlantı Portları • Line In :Teyp ya da CD player’daki sesleri bilgisayar ortamına akarır. • Microphone In : Ses kartın mikrofon girişidir. Dış ortamdaki seslerin mikrofon bilgisayara gönderilmesini sağlar. • Line Out : İki hoparlörün ya da kulaklığın kullanılmasını sağlayan çıkıştır. 3D ses sistemlerinde buraya front (ön) hoparlörler bağlanır. • Rear Out : 3D ses Rear (arka) hoparlörler buraya bağlanır. • Joystick/MIDI port : Joystick ve MIDI aygıtlarının bağlanmasını sağlar.

9. Ses Kartının Çalışması • Bilgisayarın çevre birimlerinde girilen analog ses sinyalleri ses kartına aktarılır. Ses kartının analog dijital çeviricisi (ADC) tarafından analog ses sinyallerini dijital sinyallere dönüştürür. Dijital hale dönüştürülmüş ses sinyalleri DSP’ye aktarılır. Bu birim tarafından veriler işlenir. DSP verileri anakartın veri yoluna iletir. Bu dijital veriler mikroişlemci tarafından işlenir ve depolanması için depolama birimlerine aktarılır.

10. Ses Kartının Çalışması • Bilgisayardaki ses verilerini dinlemek için dijital ses verileri depolama aygıtlarında okunur, mikroişlemciye aktarılır ve ses kartındaki DSP’ye iletilir. DSP veriyi çözer. Çözülmüş veri ses kartının dijital analog çeviricisi (DAC) tarafından analog ses sinyallerine dönüştürülür ve ses kartının çıkışına aktarılır.

11. Modem • Modem, tanım olarak "Modülator" ve "Demodülator" kelimelerinin birleşiminden üretilmiştir. Çevirge ya da Modem, bilgisayarların genel ağa bağlantısını sağlayan ve bir bilgisayarı uzak yerlerdeki bilgisayar(lara) bağlayan aygıttır. Modem, verileri ses sinyallerine ses sinyallerini verilere dönüştürerek verileri taşır. • Modemlere en bilinen örnek, ses bant modem (voice band modem)dir. Bu modem kişisel bir bilgisayardaki dijital veriyi telefon kanalının ses frekansı aralığında elektiriksel sinyallere dönüştürür. Bu sinyaller telefon hatları üzerinden taşınır ve bir başka alıcı modemde tekrar dijital veriye dönüştürülür.

12. Modem Türleri • Dahili Modemler: • Bilgisayarın ana veri yoluna direkt monte edilebildiklerinden daha aktif görev yaparlar. Cihazın Seri Portlarını meşgul etmeyip yazılımsal COM Port üzerinde de çalışabilirler. Sabit seri port kullanmadığı için üzerindeki Jumper' lar ile ayarlanması gerekmektedir. Gücünü cihazın güç kaynağından dahili olarak temin eder. Ses ayarları yazılım kontrollüdür..

13. Modem Türleri • Harici Modemler: • Bilgisayara dışarıdan kabloyla bağlanan modemlerdir. Harici modemlerin üzerlerinde, telefon hattının ve modemin bilgisayarla bağlantısını sağlayan kablonun (Ethernet kablosu veya USB kablosu) takılacağı giriş-çıkış birimleri ile modemin güç besleme girişi bulunur. Bu modemler genellikle birer kutu görünümü şeklindedirler. Harici modemlerin ön yüzlerinde, kullanıcılara modemin o anki durumuyla ilgili bilgi vermek amacıyla ışıklar bulunur.

14. Ethernet Kartı • Ethernet kartı bilgisayarlarla ağın iletişim kurmasını sağlayan ağa fiziksel olarak bağlanan ağ arabirim kartıdır. Anakart üzerinde bulunan yuvaya yerleştirilerek bilgisayar ağlarında bulunan diğer bilgisayarlarla veri alış verişini sağlamakta kullanılır. Ağda bulunan bu sistemleri birbirinden ayırt etmek için kendilerine özgü olan mac adreslerini kullanırlar.

15. TV Kartı

16. TV Kartı • TV kartları televizyon yayınlarının bilgisayarda seyredilmesini sağlayan kartlardır. TV kartı ile televizyondaki tüm özellikler ve daha fazlası bilgisayar ortamına aktarılır. • TV kartları ile bilgisayar ekranında TV ve video izlenebilir, resim ve görüntüleri bilgisayara kaydedilebilir. Günümüzdeki TV kartları anakartın PCI slotuna, dizüstü bilgisayarlaın ise Pcmcia Slota uygun olarak üretilmektedirler.

17. TV Kartının Yapısı • TV Tuner • Anten veya kablo TV gibi bir alıcıdan gelen sinyallerini alıp, görüntünün net biçimde gösterilmesini sağlayan sinyal işlemcisidir. Kaliteli bir Tuner TV kartının görüntü kalitesini yükseltir.

18. TV Kartının Yapısı • Chipset • Bu chipset TV kartının temelini oluşturur. TV kartının işlem yapma kapasitesi bu chipsete bağlıdır. • Chipset kanal ayarlama, değiştirme, ses efektleri, aynı anda birden fazla kanal seyretme, çoklu ortam desteklemesi, görüntü yakalama işlemleri yapma özelliğine sahiptir.

19. TV Kartının Çalışması • Tv tuner görüntü kaynağından gelen sinyalleri alır. Bu sinyalleri dijital sinyallere dönüştürüp tv kartının chipsetine aktarır. Gelen sinyallerin biçimi ve içeriği tv yayının görüntü standardına göre değişir. • Görüntü kaynağı görüntü karesi için bir yatay birde dikey veri bilgisi yollar. Tv kartının chipseti bu sinyalleri bilgisayarın anlayabileceği şekle dönüştürür.

20. TV Kartı • Anten girişi ile TV kanallarındaki S-Vidou girişi ve videodaki kamera girişi ile kameradaki görüntüler bilgisayara aktarılır. • Uzaktan kumanda ile TV kartı kontrol edilebilir. • Bazı tv kartlarında bulunan FM radyo alıcısı ile bilgisayarda radyo kanallarını dinleme imkânı sunmaktadır.

21. TV Kartı

22. TV Kartlarının Özellikleri • Görüntü Yakalama • MPEG Desteği • Time-Shift (Zaman kaydırma-Geriden Takip) • PVR (Video Kayıt Zamanlayıcı) • Kanal İşlemleri • FM Radyo

23. Görüntü Standartları • NTSC: Kuzey Amerika ve Japonya’da kullanılan görüntü standardıdır. Her karede 525 satır bulunur, saniyede 30 kare oynatır. • PAL : Avrupa’da ve ülkemizde kullanılan tv görüntü standardıdır. Saniyede 25 kare görüntüler. PAL görüntü standardında her bir kare 625 satır bulunur. • SECAM: Fransa'da ortaya çıkarılmıştır. En çok Fransa ve Rusya tarafından kullanılır. PAL görüntü sistemine benzer. Saniyede 25 kare görüntüler ve kareler 625 satırdan oluşur.

24. TV Kartlarının Çeşitleri • Dijital TV Kartları • Dijital Tv kartları kablo tv ve çanak antenden gelen dijital görüntülerin görüntülenmesini sağlar. • Dijital tv kartları bilgisayar işlemcisini stabil kullanmaktadır. Böylece işlemcide diğer işlemleri yapacak yer kalır. • Analog TV Kartları • Üstünde TV tuner olan bir kart, anten veya kablo tv gibi bir alıcıdan gelen görüntüyü alarak çeşitli yongalar yardımıyla anolog dijital çeviri yaparak veri yoluna paket olarak iletir.

25. Monitör • Görüntünün kullanıcıya ulaştığı bilgisayar birimidir. • CRT ve LCD tipleri mevcuttur. • Monitör özellikleri ekran kartı ile örtüşmelidir. Ekran kartında olduğu gibi monitörde de maksimum çözünürlük ve tazeleme hızı gibi kavramlar mevcuttur. • Çözünürlük: Monitör ekranı pixellerden (noktalardan) oluşur. Pixel sayısı ne kadar fazla ise netlik o kadar artar. Nokta sayısı yoğunluğuna çözünürlük denir. Çözünürlük azaldıkça netlik azalır ve görüntü bozulur.

26. Monitör • CRT Monitör • LCD Monitör

27. Klavye • Tuş takımı olarak da adlandırabilecek olduğumuz klavye bilgisayarın en önemli giriş birimlerinden birisidir. Harf, rakam ve çeşitli sembolleri klavye aracılığı ile bilgisayara gireriz. Q ve F olmak üzere iki çeşit dizilimi mevcuttur. • Kablolu, kablosuz modelleri mevcuttur.

28. Mouse • Fare ya da mouse, genellikle avuç içinde tutulan, hareketleri bilgisayar ekranındaki imlecin hareketlerini kontrol eden, bilgi giriş aygıtı. Fare modeline göre üzerinde bir veya daha fazla sayıda tuş ve tekerlek bulunabilir. İlk bilgisayar faresi 1964 yılında Douglas Engelbart tarafından yapıldı. Fare el hareketlerini mekanik, LED'li optik, laserli optik yöntemle algılayabilir. Fare elde ettiği bilgileri bilgisayara kablo, kızılötesi, radyo dalgalar veya Bluetooth ile aktarabilir.

29. Yazıcı • Bilgisayar ortamındaki bilgileri kağıt üzerine aktarmak için kullanılır. Her yazıcı, kendine özgü bir mikroişlemci ve sınırlı sayıda karakter depolamasına olanak sağlayan bir tampon bellek taşır. • Çeşitli türdeki yazıcılar bilgisayara paralel ya da seri olarak bağlanabilir. Bu bağlantıyı sağlayan arabirimler vardır. Seri bağlantı, halen bazı yazıcılarda kullanılmasına rağmen, çok yavaş olduğu için, daha hızlı olan paralel bağlantı tercih edilmektedir. • Bir yazıcının kalitesini belirleyen ölçütler ise, baskı hızı ve birim alandaki nokta yoğunluğudur. Şimdi yazıcı çeşitleri ve çalışma şekillerinden bahsedelim. 3 çeşit yazıcı vardır

30. Yazıcı Çeşitleri • Nokta Vuruşlu Yazıcılar • Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar • Lazer Yazıcılar

31. Nokta Vuruşlu Yazıcılar • Düşük kalitede çıktı alan ve çok gürültülü çalışan yazıcı çeşitidir. Sayfa basım maliyeti düşüktür. Hız düşüktür. Bu tür yazıcılarda şerit kullanılır. • Nokta vuruşlu yazıcılar, kâğıt üzerinde bir karakteri belli sayıda nokta kalıbı basarak oluşturur. Baskı kalıpları yazıcının belleğinde tutulur. • Bir karakter basılacağı zaman kalıp bellekten alınır, daha sonra da yazma kafasına iletilir. Yazma kafası üzerinde bulunan iğneler, alınan karaktere bağlı olarak şerit üzerine baskı yapar. • Nokta vuruşlu yazıcılar kenarlarında delikler bulunan, “sürekli form” adı verilen kâğıtlara baskı yapabildikleri gibi normal kâğıt üzerine de baskı yapabilirler.

32. Nokta Vuruşlu Yazıcı • Çalışma Prensibi • Şerit (Kartuş üzerindeki siyah bant) • Adım Motor (Yazma kafasını hareket ettirir.) • Yazma Kafası( Üzerinde iğneler bulunur.) • Güç Kaynağı(Sisteme enerji sağlar.) • Silindir (Kâğıdı hareket ettirir.) • Kâğıt (Çıktı alınacak form)

33. Mürekkep Püskürtmeli Yazıcı • Günümüzün en yaygın yazıcıları olarak mürekkep püskürtmeli yazıcıları göstermek mümkündür. Mürekkebi püskürterek kağıt üzerine aktarır. Daha çok ev kullanıcılarının kullandığı yazıcı çeşididir. • Kalite ve Basım maliyeti olarak orta düzeyde bir yazıcıdır. Bu yazıcılarda kartuş kullanılır. Mürekkep püskürtmeli yazıcı, ince nozüllerinden kağıda direk olarak küçük mürekkep damlaları fışkırtma ilkesine göre çalışır.

34. Mürekkep Püskürtmeli Yazıcı Çalışma Prensibi • Mürekkebi kafadan ileri doğru püskürtmek için iki yöntem kullanılır. Isıl Kabarcık püskürtme yöntemi ve pieozoelektrik yöntemi. • Isıl Kabarcık Püskürtme Yöntemi: Püskürtme ağzının içinde bulunan küçük bir ısıtıcı kullanılır ve mürekkebi ani olarak ısıtır. Mürekkebin bir kısmı buharlaşır ve bu gaz kabarcığı haline gelir. Geri kalan mürekkebi ise kağıda doğru iter. Bu işlem saniyede birkaç bin defa yapılır. • Pieozo elektrik yönteminin Çalışması • Mürekkebi püskürtmek için püskürtücü ağzın tümünü ani olarak daraltır. Piezoelektrik nedeniyle bazı kristallere bir elektrik uygulandığında kristal büzülür. Bunu için her püskürtme ağzına elektriğe duyarlı bir mürekkep kullanıldığında mürekkebin püskürtülmesini kolaylıkla kontrol edilmesini sağlayan bir piezoelektrik kristal yerleştirilmiştir. • Bu yöntemde saniyede binlerce mürekkep damlasının püskürtülmesine olanak sağladığı için yeteri kadar yüksek baskı hızlarına ulaşılır.

35. Lazer Yazıcı • Yazıcının kendi fiyatı çok pahalıdır. Ancak bir sayfanın basım maliyeti çok düşüktür. Hız ve kalite çok yüksek düzeydedir. Profesyonel iş yapan kullanıcıların kullandığı yazıcılardır. • Lazer yazıcılar vuruşsuz bir yöntem kullanırlar. Lazer yazıcılarda kullanılan baskı yöntemi fotokopi makinesindekine benzer Lazer yazıcılar satır satır yazmak yerine sayfa sayfa yazarlar. • Sıklıkla Lazer yazıcı üreticileri Fotokopi makinesi üreticilerinin mekanizmalarını kullanırlar. Örneğin Hewlett Packard lazer yazıcıları Canon Fotokopi makinelerinin baskı mekanizmalarını kullanarak yapılır.

36. Lazer Yazıcının Çalışma Prensibi • Lazer yazıcı bütün sayfayı bir kerede basmak için geniş bir bellek kullanır. Lazer yazıcılardaki ROM basılacak dökümanın tam sayfa bir haritasını oluşturur. • Bir bit haritası lazer ışını darbeleri ile sonra bu lazer ışını bir sıra aynadan yansıyarak ışığa duyarlı dönen bir silindir üzerine düşürülür. Lazer ışını silindiri tarayarak basılı alanları elektriksel olarak nötr hale getirir. • Negatif yüklenmiş toner tozu nötr alanlara yapışır, negatif yüklü alanlara yapışmaz. Merdanenin sıcaklığı karakteri oluşturan noktaların kağıda geçmesini sağlar. • Lazer yazıcılar da çok sessizdir ve basım kaliteleri olağanüstüdür. Ama her güzel ve kaliteli şeyde olduğu, fiyatları da yüksektir. Fiyatları 700 Dolarla 15 000 Dolar arasında değişir.

37. Tarayıcı

38. Tarayıcı • Tarayıcılar içlerindeki özel düzenek yardımıyla herhangi bir nesneyi optik olarak tarayan, taranan bilgiyi sayısal bilgiye çeviren ve yazılım aracılığıyla elde edilen sayısal bilgiyi sıkıştırılmış resim türü olan JPEG ya da başka bir türe çeviren cihazlardır. • Tarayıcıların bir önemli özelliği de OCR (Optical Character Recognition) denen yazılım tekniğiyle karakterlerin de taranıp bir metin dosyası olarak kaydedilmesini sağlamaktır.