MART-2008

1. 1007 KODLU TÜBİTAK KAMU KURUMLARI ARAŞTIRMA GELİŞTİRME PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI VETÜBİTAK BİRİMLERİNCE YÜRÜTÜLEN PROJELERE İLİŞKİN KAMU AR-GE PROJELERİFİKRİ HAKLAR ESASLARI MART-2008

2. 1007 FİKRİ HAKLAR ESASLARI YASAL DAYANAK • 1007 Fikri Haklar Esasları Bilim Kurulu’nun 11.02.2006 tarih ve 139 sayılı toplantısında kabul edilmiş ve bu tarihte yürürlüğe girmiştir. • Bu Esaslar 1007 Kodlu TÜBİTAK Kamu Kurumları Araştırma Geliştirme Projeleri Destekleme Programı ve TÜBİTAK Birimlerince Yürütülen Projelere İlişkin Kamu Ar-Ge Projelerine İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre destek almaya hak kazanmış tüm projelere uygulanır.

3. SINAİ HAKLARIN SAHİBİ Proje sonucunda elde edilen ve patent, faydalı model, endüstriyel tasarım, entegre devre topografyası, know-how, gibi fikri bir hakkın konusunu oluşturabilecek nitelikteki fikri ürünler üzerindeki hakların sahibi kural olarak TÜBİTAK dır.

4. TÜBİTAK ın SAHİP OLDUĞU HAKKIN SINIRLARI-LİSANS HAKKI SAHİBİ • Proje sözleşmesinin imzalanması aşamasında yapılan TÜBİTAK ile Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş arasındaki lisans anlaşması; 1007 Fikri Haklar Esaslarında sayılanlarla sınırlı inhisarî yetkiler veren bir lisans anlaşması şeklinde yapılacaktır. • Bu lisans sözleşmesinin imzalanmasından sonra, TÜBİTAK proje sonucunda elde edilen fikri ürünler ve buna bağlı haklarla ilgili olarak proje yürütücüsü kurum/kuruluşun ve Müşteri’nin onayı olmadan3. kişilerle herhangi bir lisans anlaşması yapmayacaktır.

5. PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ KURUM KURULUŞUN FİKRİ ÜRÜN ÜZERİNDEKİ HAKLARI • ürün geliştirme, • deneysel çalışma yapma, • bildirimde bulunmak şartıyla ve bedel ödemeksizin değişiklik yapma, • üretme, • üretilmiş ürünleri satma, • dağıtma, ticaret alanına çıkartma • faaliyetlerinde kullanma haklarına

6. PROJE SONUCUNDA ÇIKAN FİKRİ ÜRÜN İLE İLGİLİ MÜŞTERİNİN HAKLARI • Müşteri; proje sonucunda çıkan fikri ürünü ticarileştirilmemek kaydı ile kendi ihtiyaçları için bedelsiz kullanma hakkına sahiptir. • Müşterinin proje sonucunda ortaya çıkan fikri haklara tecavüz sonucunu doğuracak faaliyetleri( fikri ürünün ticarileştirilmesi); • Ticari olarak veya herhangi bir menfaat sağlamak amacıyla fikri mülkiyet konusu ürünü kullanması, • Fikri mülkiyet konusu ürünün müşterinin ihtiyaçları için kendisi tarafından üretilmesi veya kullanılması dışındaki bütün fiilleri • Fikri mülkiyete konu ürünün 3. kişiye, müşterinin ihtiyacı için bile olsa ürettirilmesi.

7. SERİ ÜRETİM HAKKI SAHİBİ • Proje yürütücüsü Kurum/Kuruluş seri üretim hakkını elde edemez ise, TÜBİTAK’dan başlangıçta bedelsiz olarak elde etmiş olduğu lisans hakkını sadece müşterinin ihtiyacının karşılanması ile sınırlı olmak kaydıyla seri üretim hakkı sahibi kurum/kuruluşa devreder. • Proje yürütücüsü kurum/kuruluş ile fikri hakların kullanım yetkisine ilişkin olarak seri üretim hakkı sahibi kurum/kuruluş arasında yapılan sözleşmenin bir örneği TÜBİTAK’a ve Müşteri’ ye gönderilecektir. TPE siciline kayıt yapılacaktır. • Lisans hakkı sahibi Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş, yukarıda belirtilen durum haricinde 3. kişilerle alt lisans sözleşmesi yapamaz. Ancak bu tür bir alt lisans işlemi yapılmak istendiğinde TÜBİTAK’ın ve Müşteri’nin olumlu görüşünün alınması ve yeni bir lisans anlaşması yapılması zorunludur.

8. SERİ ÜRETİM HAKKI SAHİBİ İLE PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ ARASINDA YAPILAN LİSANS ANLAŞMASI Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş ve seri üretim hakkı sahibi Kurum/Kuruluş arasında yapılacak lisans anlaşmasında aşağıda belirtilen şartların bulunması zorunludur: • Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluşun, seri üretim hakkı sahibi Kurum/Kuruluş ile bir danışmanlık yapılması konusunda anlaşma sağlanamaması halinde, seri üretim hakkı sahibi Kurum/Kuruluş, bu ürün bazlı olarak elde edeceği yıllık cironun %5 tutarında bir bedeli Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluşa ödemesi taahhüdü, • Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluşun, seri üretim hakkı sahibi Kurum/Kuruluş ile bir danışmanlık anlaşması yapması halinde ise seri üretim hakkı sahibi Kurum/Kuruluş, bu ürün bazlı olarak elde edeceği yıllık cironun %5 inden az olmamak üzere bir bedeli danışma ücreti olarak yukarıdaki paragraftaki bedele ek olarak, Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluşa ödeme taahhüdü,

9. SERİ ÜRETİM HAKKI SAHİBİ İLE PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ ARASINDA YAPILAN LİSANS ANLAŞMASI • Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluşa ödeneceği belirtilen %5 lik bedel, 5 yıl süreyle ödenecek olup; bu süre, seri üretim hakkı sahibi kurum/kuruluşlar ile yapılacak ilk seri üretim sözleşmesinin imza tarihinden itibaren işlemeye başlayacaktır. • Seri üretim hakkı sahibi Kurum/Kuruluş, Müşterinin tâbi olduğu mevzuat hükümlerine göre tespit edilecek ve proje yürütücüsü kurum/kuruluş ile diğer firmalar arasında gerekli rekabet ortamı sağlanacaktır. • Proje yürütücüsü kurum/kuruluşun birden fazla olması halinde yukarıda belirtilen bedeller Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluşların proje sözleşmesinde belirtilen payları oranında paylaştırılacaktır. Böyle bir oran belirlenmemiş ise gerçekleşen proje harcamaları oranında paylaştırılacaktır.

10. TABLO

11. ESER ÜZERİNDEKİ HAKLARIN SAHİBİ • Projenin sonucunda 5846 Sayılı Fikri ve Sanat Eserleri Kanunu anlamında bir eser ortaya çıkması halinde bu eseri üzerindeki mali haklar (işleme, çoğaltma, temsil, basım, yayım, dağıtım) TÜBİTAK’a aittir. • Mali hakların kullanılması aşamasında taraflar yeniden bir araya gelecekler ve bu hakların kullanılması koşullarını belirleyeceklerdir.

12. ESER ÜZERİNDEKİ HAKLARIN SAHİBİ PROJE ÇALIŞMALARININ YAYINI • Sözleşme ve Protokol ile düzenlenmiş gizlilik kuralları saklı kalmak ve Müşteri ile koordine etmek kaydıyla proje çalışmaları ile ilgili olarak yayın yapılabilir; ancak, yayın sahibi her yayınında TÜBİTAK desteğini ve yayındaki hiçbir görüş, tespit ve kanaatin TÜBİTAK’ın resmi görüşü olmadığını belirtmek ve yayının bir örneğini TÜBİTAK’a göndermek zorundadır. • Yapılacak hiçbir yayın, iş ve işlemde TÜBİTAK logosu kullanılamaz. TÜBİTAK adına hareket edildiği izlenimini yaratacak hal ve hareketlerde bulunulamaz.

13. GİZLİLİK VE YAYIN • Proje sonunda ortaya çıkan fikri hakların (patent, faydalı model, endüstriyel tasarım, entegre devre topografyası) koruması bu hakların ilgili ofisler nezdinde tescil edilmesine bağlı ise bu hakların tescil başvurularından önce fikri hakkın konusu ile ilgili dünyanın herhangi bir yerinde toplumca erişilebilir yazılı veya sözlü tanıtım, kullanım veya bir başka yolla açıklanamaz. Bu tür bilgiler ancak TÜBİTAK’ın onayı ile kamuya açıklanabilir. • Bu maddenin uygulanmasında 5201 ve 5202 sayılı kanun hükümleri saklıdır.

14. PROJE SONUCUNDA ELDE EDİLEN FİKRİ HAKLARIN TESCİLİ • Proje sonucunda elde edilen fikri ürünlerin tescili ve fikri ürünün korumasına ilişkin yıllık ücretler vb. ile ilgili tüm masraflar Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş tarafından karşılanacaktır. Ancak ilgili ofisler nezdinde başvuru yapılırken TÜBİTAK ve Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş birlikte başvuru sahibi olarak gösterilecektir. • Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş patent başvurusu ile ilgili masrafların karşılanması için TÜBİTAK’ın 1008 Programına ( Patent Başvurusu Teşvik ve Destekleme Esasları) başvuruda bulunarak ilgili program kapsamında desteklerden yararlanabilir.

15. 3. KİŞİLERİN HAKLARINA TECAVÜZ • Proje çıktılarının ve fikri ürünün ticari amaçlarla kullanılması sonucunda 3. kişilerin fikri haklarına bir tecavüz oluşması, 3. kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı bir edimde bulunulması veya proje çıktılarının hayata geçirilmesi veya üretimin devamlılığının sağlanması konusunda hukuki bir engelle karşılaşılması halinde doğacak zararlardan kesinleşmiş yargı kararlarıyla ispatlanması ve söz konusu ihlale ilişkin iddiaların öğrenilmesinden itibaren 10 (on) işgünü içinde ilgili Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluşa bildirilmesi kaydıyla ilgili Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş sorumludur.

16. PROJE ÇIKTILARININ KORUNMASI • Proje sözleşmesinin tarafları proje çıktılarının korunması için gerekli tüm önlem ve tedbirleri alacaklardır. • Proje yürütücüsü kurum/kuruluşun onayını almak kaydıyla proje sözleşmesinin tarafları ve lisans anlaşmasının tarafları bu tür önlemler için kanunen öngörülen yollara başvurabilirler. (TÜBİTAK, Müşteri, Seri Üretim Hakkı Sahibi) • 3. kişilerin fikri hakka vaki tecavüzleri ve hukuki tedbirlere başvurulması sonucunda, tazminat bedeli olarak belli bir gelir elde edilmesi halinde esaslar çerçevesinde bu gelir hak sahipleri arasında paylaştırılacaktır. • Bu tür tazminat davalarında davacı ile davalının bu esaslar çerçevesinde 3. kişilere bir defaya mahsus olsa bile lisans hakkı benzeri hakkın verilmesi ile eş hususiyetleri taşıyan sulh anlaşmaları yapmaları hükümsüzdür. Bu tür sulh anlaşmaları TÜBİTAK’ın ve Proje yürütücüsü kurum/kuruluşun ve eğer; seri üretim hakkı sahibi Kurum/ Kuruluş, proje yürütücüsü kurum/kuruluş dışında başka bir kurum kuruluş ise; bu kurum kuruluşların ortak kararı ile yapılabilir.

17. TARAFLAR ARASINDA YAPILACAK SÖZLEŞME HÜKÜMLERİ • Taraflar 1007 Fikri Haklar Esaslarına aykırı hükümler koymamak kaydıyla aralarında sözleşme yapabilirler. (Müşteri ve Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş) • Esaslarda hüküm bulunmayan hallerde aralarında yaptıkları sözleşme hükümleri geçerli olacaktır. • Sözleşmelerde Esaslara aykırılıklar olması halinde ise bu Esas hükümleri uygulanacaktır.

18. FİKRİ HAK ÜZERİNDEKİ LİSANS HAKKININ SONA ERMESİ • Fikri mülkiyet konusu ürün, proje sonuç raporunun tamamlanmasından itibaren bir yıl içerisinde Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş tarafından TÜBİTAK’ça haklı görülen nedenler haricinde seri üretimde kullanılmadığı takdirde, Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluşun bu sözleşme ile elde ettiği haklar başka herhangi bir bildirime ve işleme gerek kalmadan TÜBİTAK’ a geçecektir.

19. FİKRİ HAK ÜZERİNDEKİ LİSANS HAKKININ SONA ERMESİ • Müşteri ve/veya Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş’un 3. bir kuruluşa devri halinde, proje süresince ve sonucunda elde edilen fikri ürünlerle ilgili olarak, Müşteri/Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluşun sözleşme ile elde ettiği haklar sona erecektir. Ancak bu hükmün aksi devir sonrasında yeni yapılacak bir lisans sözleşmesi ile kararlaştırılabilir.

20. YAPTIRIM • Sözleşme ve esaslarda yer alan hükümlere aykırı davranışta bulunulması halinde, aykırı davranan diğer taraflarTÜBİTAK’ a gerçekleşen toplam proje harcamasının %20’si tutarında cezai şartı ödemek zorundadır. Cezai şart olarak tahsil edilecek meblağ diğer araştırma projelerinde kullanılmak üzere TÜBİTAK’a gelir kaydedilir. • Müşterinin ticarileştirmesi • Ücretsiz kullanım hakkını ihlal etmesi, • Yürütücünün izinsiz alt lisana anlaşması yapması, • Yürütücünün tescil başvurusu için gerkli işlemleri yapmaması, usulüne uygun yapmaması, • Koruma tedbirleri için gerekli işlemleri yapmaması, • Gizlilik ve yayın ilkelerine dikkat etmemesi, vs

21. 1007 Projeleri Fikri Haklar Sürecine İlişkin Soru ve Cevaplar

22. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU : Proje sonucunda elde edilen ve patent, faydalı model, endüstriyel tasarım, entegre devre topografyası, know-how, gibi fikri bir hakkın konusunu oluşturabilecek nitelikteki fikri ürünler üzerindeki hakların ve 5846 Sayılı Fikri ve Sanat Eserleri Kanunu anlamında bir eser ortaya çıkması halinde bu eseri üzerindeki mali hakların (işleme, çoğaltma, temsil, basım, yayım, dağıtım) sahibi kimdir? CEVAP: TÜBİTAK’dır.

23. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU: Fikri Hak Üzerinde Proje Yürütücüsünün ne tür hakları vardır: CEVAP: • ürün geliştirme, • deneysel çalışma yapma, • bildirimde bulunmak şartıyla ve bedel ödemeksizin değişiklik yapma, • üretme, • üretilmiş ürünleri 3.kişilere satabilir, (5201 ve 5202 ‘ye dikkat) • dağıtma, ticaret alanına çıkartma • faaliyetlerinde kullanma • Bir başka fikri ürünü geliştirmekte kullanabilir, • TÜBİTAK tarafından 3. kişilere lisans verilmesine engel olabilir.

24. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU : Müşteri; proje sonucunda çıkan fikri ürünü bir başkasına dilediği gibi ürettirebilir mi?kullanabilir mi? CEVAP: • Ticarileştirilmemek şartı ile, • Sadece kendi ihtiyaçları için bedelsiz kullanabilir.

25. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU : Proje yürütücüsü Kurumu/Kuruluş fikri ürünle ilgili olarak alt lisans anlaşması yapabilir mi ? CEVAP:Seri üretim hakkı sahibi ile yapılacak alt lisans anlaşması dışında bir alt lisans anlaşması ancak müşterinin ve TÜBİTAK’ ın onayı ile yapılabilir.

26. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU :Proje yürütücüsü hangi hallerde alt lisans sözleşmesi yapmak zorundadır? CEVAP: Sadece seri üretim hakkını elde edemediği durumda lisans hakkını seri üretim hakkı sahibi kurum/kuruluşa devretmek zorundadır. Ancak yukarıda bahsedilen alt lisans sadece müşterinin ihtiyacının karşılanması ile sınırlı olmalıdır.

27. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU: Müşterinin ihtiyacının sınırı nedir? CEVAP: Müşterinin teknolojik anlamdaki beklentisinin Ar-Ge’ye dayalı çözümü için ihtiyaç duyduğu ve bu ihtiyacının karşılanması için gereken miktarda üretimidir. Örnek: MSB’nin ihtiyacı olan 150 adet bomba üretiminde alt lisans sadece bu miktardaki tank üretimi için verilebilir.

28. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU: Lisans hakkı sahibi, seri üretim hakkı sahibi ile lisans anlaşması yapmaya yanaşmaz ise ne olur? Lisans Hakkı sahibi Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş, Lisanssözleşmesinden doğanhaklarını rekabeti engelleyici şekilde kullanması halinde ne olur? Örn: danışmanlık bedelini çok yüksek tutuyor, ortakbir yolda anlaşmaya izin vermiyor. CEVAP: TÜBİTAK ile Proje yürütücüsü arasında yapılan lisans sözleşmesi hükümsüz kalacak ve TÜBITAK lisans hakkı sahibinin bu esaslardoğrultusunda, seri üretim hakkı sahibi Kurum/Kuruluş ile yapmak zorunda olduğu sözleşmeyi kendi adına yapacaktır.

29. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU: Proje yürütücüsü proje sonunda ortaya çıkan ürünü müşteri dışındaki kurum/kuruluşlara da üretebilir mi? CEVAP: Kural olarak böyle bir üretim yapmasına engel yoktur. Müşteri ile Proje Yürütücüsü arasında yapılan Protokol’de aksine bir hüküm yoksa ve 5201 ve 5202 sayılı Kanunlar çerçevesinde üretebilir.

30. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU: Proje sonunda elde edilen fikri ürünün ilgili ofisler nezdinde yapılan tescil işlemlerinde başvuru sahibi olarak kim gösterilecektir? CEVAP: TÜBİTAK ve Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş birlikte başvuru sahibi olarak gösterilecektir.

31. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU: Proje sonunda elde edilen fikri ürünün tescili ve korumanın devamı için gerekli tüm masraflar kim tarafından karşılanacaktır? CEVAP: Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş tarafından karşılanacaktır Proje Yürütücüsü Kurum/Kuruluş patent başvurusu ile ilgili masrafların karşılanması için TÜBİTAK’ın 1008 Programına ( Patent Başvurusu Teşvik ve Destekleme Esasları) başvuruda bulunarak ilgili program kapsamında desteklerden yararlanabilir.

32. 1007 FİKRİ HAKLARLA İLGİLİ SORULAR SORU: Proje sonunda hakkın korunması tescile bağlı bir fikri hakkın çıkması durumunda proje yürütücüsü ne zamandan itibaren fikri hakkın konusu ile ilgili toplumca erişilebilecek nitelikte bir açıklama yapabilir? CEVAP: Söz konusu fikri hak için ilgili ofis nezdinde tescil başvurusu yapıldıktan sonra ancak açıklama yapılabilmektedir. Çünkü Ulusal ve Uluslararası fikri haklar mevzuatında; fikri hakkın kamuya sunulma(yazılı, sözlü vb.) tarihinden tescil başvuru tarihine kadar geçen süreler açısından bir takım hak düşürücü süreler öngörülmüştür( Ulusal mevzuatta; patent, faydalı model ve tasarımlar için 12 ay). Bu nedenle tescil tarihinden önce fikri hakkın konusu ile ilgili açıklama fikri hakkı ortaya çıkaran kişi tarafından dahi yapılmışsa bile fikri hakkın yeniliğinin ortadan kaldırmaktadır.

33. TEŞEKKÜRLER TÜBİTAK Hukuk Müşavirliği Fikri Haklar Ofisi Av.Berkem ERTEM

34. Öneriler ve esaslardaki deişiklikler-berkem • Birden çok yürütücü arasındaki hak dağılımı • Proje yürütücüsü kişi veya buluş sahiplerinin hakları, lisans anlaşmasının yapılması halinde buluş sahiplerine verilecek pay, • seri üretim sonucunda elde dedilecek %5 lik payın personel giderleri dikkate alınara yürütücüler arasında dağıtılması, • Fikri ürünün sanayi kuruluşu olan kuruluş tarafından satılması halinde üniversite veya diğer yürütücülere bundan pay verilecek mi?