500 likes | 924 Views
HEPATİT NEDENLERİ. HEPATİT A VİRUS. Epidemiyoloji Picornavirüs ailesinden RNA virüs insanlar doğal konaktır. Kontamine yiyecek ve içeceklerle… Aylar sonra bile dışkıyla atılım Kötü hijyen şartlarında erken yaşta…
E N D
HEPATİT A VİRUS Epidemiyoloji • Picornavirüs ailesinden RNA virüs • insanlar doğal konaktır. • Kontamine yiyecek ve içeceklerle… • Aylar sonra bile dışkıyla atılım • Kötü hijyen şartlarında erken yaşta… • Gelişmiş ülkelerde geç yaşlarda ve sıklıkla gelişmekte olan ülkelere seyahatle… • Yaşla birlikte daha semptomatik ve komplike • Parenteral ve cinsel yolla bulaşma seyrek • Damariçi ilaç bağımlıları ve hemofili hastaları risk altında
HEPATİT A VİRUS Patogenez • Virüs yutulduktan sonra ilk replikasyon ince barsaklarda kan yoluyla karaciğere Hepatosit içinde çoğalma safra yoluyla yeni virüslerin dışkıya bulaşması • Hepatosit hasarı virüsün sitopatik etkisinden çok hücresel bağışıklık ile… • Bulaştırıcılık; 2 haftaSarılık1 hafta (hepatoselüler hasarın başlamasından hemen önceki dönem dışkı ve kanda virüs en yüksek konsantrasyonda)
HEPATİT A VİRUS Klinik • Kuluçka süresi 15-50 gün • Asemptomatik • Semptomatik • Fulminan • Kolestatik • Tekrarlayan form • Kronikleşme yoktur.
HEPATİT A VİRUS Tanı • Serumda Anti-HAV IgM akut enfeksiyon • Anti HAV IgG ömür boyu pozitif kalır Tedavi • Özgül bir tedavisi yoktur. • Uzamış kolestatik formda steroid • Fulminan hepatitte yakın izlem ve destek, transplantasyon
HEPATİT A VİRUS Korunma • Temas sonrası; standart insan immunglobulini (0,02 ml/kg) kas içine (6 aylık koruma) • Temas öncesi; 6-12 ay ara ile 2 doz aşı kullanılmaktadır. Aşı endikasyonları; • yüksek endemisite gösteren bölgelere seyahat • kr.karaciğer hastalığı • erkek homoseksüeller • sık kan ve kan ürünü kullananlar • damariçi ilaç bağımlıları • okul, kreş, hastanedeki serogatif personel Koruyucluğu %90 üzerinde olup ömür boyu olduğu düşünülmektedir.
HEPATİT B VİRUS Hepadna virüs ailesinden bir DNA virüsüdür. Epidemiyoloji • Uzak doğu ve sahra altı afrika’da en sık (>%10) • Türkiye orta endemisite (%2-10) • USA, Kanada, Avustralya ve yeni Zelanda düşük endemisite (%0.1-2)
HEPATİT B VİRUS • erken yaşta alınması kronikleşme riskini artırır. (Yenidoğanda %90 erişkinde %5) • Parenteral, vertikal ve horizontal geçiş olabilir. • Tüm vücut sıvılarında bulunabilmesine karşın kan, semen ve tükrük enfeksiyoz kabul edilir. • Riskli gruplar; Sağlık personeli, sık cinsel eş değiştirenler, kan ve kan ürünü kullananlar, damar içi ilaç bağımlıları, hemodiyaliz hastaları, aile içinde HbsAg taşıyıcısı olanlar
HEPATİT B VİRUS Serolojik göstergeler: • HbsAg: enfeksiyonun varlığı (>6 ay kronik) • Anti-HBs: bağışık (Akut hastalıktan sonra iyileşende yada aşı sonrası) • HbcAg: hepatosit içindedir, serumda saptanmaz • Anti-HBc-IgM akut enfeksiyon • AntiHbc-total(+), IgM(-) Virüsle önceden karşılaşılmış • HbeAg/antiHbe: replikasyon az yada çok (mutant suşlar akdeniz ülkelerinde sık) • HBV DNA: tedavi izleminde
HEPATİT B VİRUS Patogenez/ klinik • Akut infeksiyon; 1-6 aylık inkubasyon döneminde sonra akut hepatit (immünolojik mekanizmayla) • Kronik infeksiyon; sıklıkla hafif yada subklinik ilerler. • Asemptomatik taşıyıcı (inaktif) • Kronik hepatit • Siroz • Kanser (%0.8-4.1)
HEPATİT B VİRUS Tedavi • Interferon, lamivudin ve adefovir • Tedavi yanıtı; • virolojik (HBVDNA’nın negatifleşmesi) • serolojik (hBe/antiHbe serokonversiyonu) • biyokimyasal (Kc enzimlerinin normale dönmesi)
HEPATİT B VİRUS HBV aşısı; • yenidoğanlar • sağlık personeli • hemodiyaliz hastaları • mental özürlülere bakanlar • HbsAg taşıyıclarının yakın çevresi • ilaç bağımlıları • AntiHbs >10 IU/L koruyucu (%95). Temas sonrası; aşı + 0.06 ml/kg HBIG
HEPATİT C VİRUS Flaviridae ailesinden hepacivirus genusunun tek üyesi RNA virüsü Bulaş yolları HBV gibi (cinsel ve ortak eşya kullanımı daha az riskli)
HEPATİT C VİRUS klinik • İnkubasyon süresi 7 hafta (1-6 ay) Akut; sıklıkla asemptomatik. • Fulminan hepatit çok seyrektir. Kronik • Kronikleşme %15-20 20-30 yılda %15-20 siroz • Karaciğer kanseri gelişme riski %1-5
HEPATİT C VİRUS Tanı • Bulaştan sonra, HCV-RNA 28 günde, anti-HCV 3 ayda olguların çoğunda saptanır Tedavi • Akut dönemde IFN • Kronik olgularda PegIFN+RIB bir yıl • Aşı ve Ig preparatlarının korunmada yeri yoktur.
HEPATİT D VİRUS HbsAg’ye muhtaç RNA virüsüdür. Epidemiyoloji • HBV gibi bulaşır (HBV taşıyıcılarında %5) Klinik • HBV ve HDV (koinfeksiyon) fulminan seyir fazla • HBV taşıyıcında delta (superinfeksiyon) kronikleşme fazla Tanı • Serumda Delta antikorları ve HDV-RNA Tedavi • IFN (yanıt düşük) Korunma; HBV’den korunma
HEPATİT E VİRUS Caliciviridae ailesinden bir RNA virüsüdür. dışkı ağız yoluyla yayılır (su epidemileri) orta doğu, kuzey doğu afrika, hindistan’da daha sık Gebe kadınlarda mortalitesi yüksek(%20-25) İnkubasyon 15-60 gün kronikleşme gösterilmemiş
Adults and children estimated to be living with HIV/AIDS as of end 2003 Eastern Europe & Central Asia 1.2 – 1.8 million Western Europe 520 000 – 680 000 North America 790 000 – 1.2 million East Asia & Pacific 700 000 – 1.3 million North Africa & Middle East 470 000 – 730 000 Caribbean 350 000 – 590 000 South & South-East Asia 4.6 – 8.2 million Sub-Saharan Africa 25.0 – 28.2 million Latin America 1.3 – 1.9 million Australia & New Zealand 12 000 – 18 000 Total: 34 – 46 million
Estimated adult and child deaths from HIV/AIDS during 2003 Eastern Europe & Central Asia 23 000 – 37 000 Western Europe 2 600 – 3 400 North America 12 000 – 18 000 East Asia & Pacific 32 000 – 58 000 North Africa & Middle East 35 000 – 50 000 Caribbean 30 000 – 50 000 South & South-East Asia 330 000 – 590 000 Sub-Saharan Africa 2.2 – 2.4 million Latin America 49 000 – 70 000 Australia & New Zealand <100 Total: 2.5 – 3.5 million
Türkiye’de 2004 Haziran sonunda HIV/AIDS’li kişi sayısı toplam 1802 • %78.8 15-49 yaş arası • AIDS hastalarının %31’i tanıdan sonraki 1 yıl içinde ölmektedir • 3 yıl sonraki ölüm oranı %76
BULAŞ YOLLARI • Cinsel yolla bulaş • En önemli bulaş yoludur • Bulaş için HIV pozitif kişiyle yapılan tek bir cinsel temas yeterlidir • Korunmasız cinsel temasta;virusun enfekte erkekten kadına bulaş riski,enfekte kadından erkeğe bulaş riskinden fazladır • Rektal ilişki ile bulaş riski daha yüksek • CYBH varlığı bulaş riskini arttırır
Kan ve kan ürünleri ile bulaş • HIV yönünden tarama yapılmaya başlandığından beri bu yolla bulaş azalmıştır • Kan ve KÜ transfüzyonu • Organ transplantasyonu • Enjektör ve diğer aletlerle bulaş • Damar içi madde kullananlar önemli risk grubudur • Sağlık personeline bulaş • İğne,enjektör batması ile(risk %0.2-0.5) • İnfekte vücut sıvıları ile bulaşmış mukozal temasla (risk %0.1)
Anneden bebeğe bulaş • Gebelik süresince • Doğum sırasında (%10-30) • Postpartum dönemde emzirmekle
HIV ENFEKSİYONUNUN DOĞAL SEYRİ • Klinik spektrum asemptomatik dönemden AIDS’e kadar değişir • Hastaların çoğu başlangıç enfeksiyonundan sonra uzun dönem asemptomatik kalır • Enfeksiyondan sonraki 2 yıl içinde AIDS gelişme oranı %5’ten azdır • 10 yıl içinde vakaların %48’inde HIV enfeksiyonunun son dönemine ulaşılır • Enfeksiyondan sonra 1-4 haftada Aj(p24) kanda saptanır • Antikorlar 2-14 haftada oluşur
DOĞAL SEYİR • HIV’in bulaşması • Cinsel yol,kontamine kan veya kan ürünleriyle ya da perinatal yolla • %4’ünde risk faktörü saptanamaz • Kan transfüzyonu yoluyla bulaşırsa virus yükü daha fazladır ve median inkübasyon süresi kısadır(6-7 yıl) • HIV-2’nin bulaş yolları aynıdır • Primer(Akut) HIV enfeksiyonu • Virusun girişini takiben olguların %50-90’ında semptomatik primer HIV enfeksiyonu • Klinik belirtiler genellikle ilk 2-4 haftada görülür • Sitotoksik T-lenfositler ve HIV spesifik antikorların ortaya çıkışını takiben viral yük azalır ve semptomlar geriler
Ateş(%96) • Yaygın LAP(%24) • Farenjit(%70) • Döküntü(%70) • Myalji ve artralji(%54) • Diyare(%32) • Baş ağrısı(çoğunlukla retroorbital,%32) • Bulantı ve kusma(%27) • HSM(%14) • Pamukçuk(%12) • Nörolojik semptomlar(%12)
Laboratuvar • Lenfopeni(ilk 2 haftada) Hem CD4 hem de CD8 sayısı azalır CD4 sayısı 200/mm³ altına inebilir • Lenfositoz(3-4. haftadan itibaren) Belirgin artış CD8 hücrelerde olur CD4/CD8 oranı kalıcı olarak tersine döner • Hafif trombositopeni • CPK düzeyi artabilir • Transaminazlar ve ALP genelde artmıştır • Nörolojik tutulum varsa BOS’ta lenfositik pleositoz
Tanı • anti-HIV negatiftir • p24 antijen testi kullanılır • Enfeksiyon kuvvetle düşünülüyor ve p24 antijen testi negatif ise PCR ile kantitatif HIV RNA bakılmalıdır Yaklaşım • Hemen tedavi başlanmalıdır; prognoz belirleyici • Tedavi ile CD4 hücre sayısı artar ve viral yük azalır • Serokonversiyon • Anti-HIV antikorlarının pozitifleştiği 6-12 . haftalar arasındaki dönem
Asemptomatik dönem • Kişiler asemptomatiktir • Fizik inceleme normaldir
Asemptomatik dönem • Kişiler asemptomatiktir • Fizik inceleme normaldir • Bazı olgularda; • Persistan generalize lenfadenopati(PGL) • İnguinal bölge dışında 2 bölgede büyümüş lenf nodları • çapı > 1cm • Üç aydan uzun süreli • Başka bir neden saptanamayan • Cilt bulguları • Bu dönemde lenfatik dokularda virus replikasyonu devam eder
CD4 sayısı progresif olarak azalır • Asemptomatik dönem 2-15 yıl(ortalama 7-10 yıl) • CD4 sayısı genellikle 500/mm³ üzerindedir • Olgular 6 ayda bir kan sayımı, CD4 hücre sayımı, HIV RNA bakılarak değerlendirilmelidir
Erken semptomatik dönem • Klinik olarak; • Ateş • Açıklanamayan kilo kaybı • Tekrarlayan diyare • Halsizlik • Baş ağrısı ve benzeri konstitüsyonel semptomlar • Hasta asemptomatik de olabilir • Başlangıçta tabloya ARC (AIDS-related complex) denilirken son yıllarda B semptomları deniliyor
Laboratuvar • CD4 hücre sayısı 200-500/mm³ • Anemi • Lökopeni • Trombositopeni • Transaminaz düzeylerinde yükselme Yaklaşım • Hastalara antiretroviral tedavi başlanması önerilir
Geç semptomatik dönem • CD4+ lenfosit sayısı 200/mm³ altındadır • Fırsatçı enfeksiyonlar ve malignensilerin görülme sıklığı artar • Konstitüsyonel semptomlar devam eder • AIDS ile ilşkili ‘wasting’ (erime),demans,periferik nöropati bu dönemin özelliğidir Laboratuvar • CD4+ lenfosit 200/mm³ altındadır • Anemi,lökopeni,trombositopeni • LDH,globulin artar • Kreatinin artışı+proteinüri , HIV ile ilişkili nefropati
Yaklaşım • Fırsatçı enfeksiyonların profilaksi, tanı ve tedavisi önem taşır • Önceden tedavi almamışsa hemen antiretroviral tedavi başlanmalidır • Tedavi alıyorsa daha güçlü ajanlardan oluşan rejime geçilmelidir
İleri evre • CD4+ lenfosit sayısı 50/mm³ altındadır • İleri derecede immunsupresyondan dolayı • Dissemine MAC enfeksiyonu • CMV retiniti • Dissemine histoplazmosis • Progresif mulltifokal lökoensefalopati • Servikal displazi • Nörolojik tutulum belirgindir • Erime sendromu gelişir • Kalori alımındaki azalma • Katabolizmadaki hızlanma • Malabsorbsiyon nedeniyle • Yaklaşım geç semptomatik dönemdeki gibidir
HIV ENFEKSİYONU KLASİFİKASYONU CD4 sayısı A B C >500 A1 B1 C1 200-499 A2 B2 C2 <200 A3 B3 C3
HIV ENFEKSİYONUNDA KLİNİK KATEGORİLER • A KATEGORİSİ • Asemptomatik HIV enfeksiyonu • Persistan generalize LAP(PGL) • Akut retroviral sendrom • B KATEGORİSİ • ‘Basiller anjiomatozis’ • Oral ya da rekürren vulvovajinal kandidiazis • Konstitüsyonel semptomlar • ‘Oral hairy leukoplakia’ • Herpes zoster • İdiyopatik trombositopenik purpura(ITP) • Listeriozis • Pelvik inflamatuar hastalık • Periferik nöropati
C KATEGORİSİ • CD4+ sayısının 200/mm³ altında olması • Özefajial,bronşiyal ya da trakeal kandidiazis • Ekstrapulmoner koksidiomikozis • İnvaziv serviks kanseri • Kronik intestinal kriptosporidiozis(1 aydan uzun) • CMV retiniti;karaciğer,dalak,lenf düğümleri dışında CMV’nin saptanması • HIV’e bağlı ensefalopati • Kronik HSV ülserleri(1 aydan uzun süreli) ,bronşiti, pnömonisi • Ekstrapulmoner histoplazmozis • Kronik intestinal izosporiazis(1 aydan uzun süreli) • Kaposi sarkomu • Lenfoma:burkitt,immunoblastik,primer beyin
SERUM Negatif olarak rapor et ELISA 1 (-) (+) (-) Her iki test de negatifse sonucu negatif rapor et ELISA 4&5 (+) ELISA 4&5 (-) Her iki test de negatifse sonucu negatif rapor et (+) PCR Sonucu negatif rapor et. ELİSA yalancı (+) kabul edilir (-) (?) Doğrulama testleri Virus izolasyonu Pozitif HIV antikor testi
TEDAVİ HIV İLE ENFEKTE HASTALARDA ANTİRETROVİRAL TEDAVİYE BAŞLAMA ENDİKASYONLARI • Akut HIV veya serokonversiyondan sonraki ilk 6 ay • CD4+ T-hücre sayısı ve HIV-RNA düzeyi ne olursa olsun tedavi edilmeli • Semptomatik • CD4+ T-hücre sayısı ve HIV-RNA düzeyi ne olursa olsun tedavi edilmeli • Asemptomatik • CD4+ T-hücre <500 /mm³ veya HIV-RNA> 20.000 (RT-PCR) tedavi önerilmeli
Proteaz inhibitörleri VVVVV VVVVVV VVVVV VVVVV Proteaz xxxxxxxxxxxxxxxx VVVVVV RNA VVVVVV Çekirdek Revers transkriptaz VVVVV DNA xxxxxxxx NNRTİ Nükleozit analogları
KORUNMA • Cinsel yolla bulaşa karşı korunma • Genital ve oral mukoza membranlarının cinsel ilişki sırasında kan,semen,vajinal ve servikal sekresyonlarla temasının azaltılması • Kondom kullanımının teşvik edilmesi ve yaygınlaştırılması • Cinsel yolla bulaşan diğer hastalıkların tedavisi • Güvenli cinsel temasın yaygınlaştırılması (tek eşli cinsel yaşam veya uygun ve güvenli cinsel eş seçimi)
Kan ve kan ürünleriyle bulaşa karşı korunma • Antikor testleri bulunduğundan beri bu yolla bulaş azalmıştır • Damar içi madde kullananlarda • Bu alışkanlığın önlenmesi ve tedavi edilmesi • Ortak enjektör kullanım risklerinin anlatılması • Kondom kullanımının sağlanması • Steril enjektör kullanımının sağlanması • Eğitim
Anneden bebeğe geçişe karşı korunma • HIV pozitif kadına doğum kontrol yöntemleri öğretilmelidir • Hamile kalan HIV pozitif kadına erken dönemde kürtaj yapılmalıdır • Bebeği doğurmakta ısrarlı ise gebeliğin son trimestırında anneye, doğumdan sonra da bebeğe antiretroviral tedavi başlanmalıdır • Elektif sezaryan uygulanırsa bebeğe HIV geçişi 4-5 kat azalır • Virusun anne sütü ile geçişi gösterildiğinden emzirme önerilmez
HIV ENFEKSİYONU İLE İLİŞKİLİ FIRSATÇI ENFEKSİYONLAR • Sık görülen bakteriyel enfeksiyonlar • Pnömoni • Endokardit • Bakteremi • Selülit • Üriner enfeksiyon • Kolesistit • Peritonit • i.v. Uyuşturucu kullananlarda • Endokardit • Selülit • Subkutan apseler
TÜBERKÜLOZ • Daha önce tüberküloz geçirmiş kişilerde; • HIV enfeksiyonunun erken döneminde reaktivasyon tüberkülozu • Klinik tablo;akciğer semptom ve bulgularıyla seyreder • PPD %60-80 pozitif • Akciğer grafisinde:tipik tüberküloz bulguları,kaviter lezyonlar • Tipik tüberküloz granülomları oluşabilir • %20-40 akciğer dışı tüberküloz