AVİAN İNFLUENZA ( TAVUK VEBASI )

1. AVİAN İNFLUENZA( TAVUK VEBASI ) HAZIRLAYAN ÖMER FARUK KÜÇÜKKALEM VETERİNER HEKİM ERZURUM VETERİNER KONTROL ve ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ

2. Avian Influenza ( AI ) uluslar arası bir problemdir. • OIE’de A listesinde yer alan bir hastalıktır. • İhbarı mecburi bir hastalıktır

3. Kuşların Göç Yolları • Süzülen kuşlar kara üzerindeki termalleri kullanmak zorunda olduklarından denizi geçerken Boğaziçi gibi en dar noktaları tercih ederler. • Ayrıca yüksek dağları da aşarken Artvin-Borçka ve Hatay-Belen gibi daha alçak olan geçitleri kullanırlar. • Bu sebeplerden dolayı sonbahar göçünde Leylek, Pelikan, Turna ve yırtıcı kuşlar gibi süzülen kuşlar Türkiye’ye kuzeybatıda Kırklareli-İstanbul üzerinden veya kuzeydoğuda Artvin-Borçka üzerinden girerler.

4. Kuşların Göç Yolları • Kuzeydoğu (Artvin-Borçka ) üzerinden girenlerin bir kısmı Güney-Güneybatı yönünde yelpaze şeklinde dağılarak geniş bir hattan Türkiye’yi terk eder. • Kuzeybatıdan ( Kırklareli-İstanbul ) girenler ise Anadolu’yu Güneydoğu istikametinde çapraz katederek Hatay iline ulaşırlar. İlkbahar göçünde de hemen hemen aynı yolları takip ederek geri dönerler

7. KIRKLARELİ ARTVİN-BORÇKA İSTANBUL HATAY-BELEN KUŞLARIN GÖÇ YOLLARI

8. Etken • Orthomyxoviridae, Influenza A virusu • Influenza virusları A,B ve C olmak üzere üç gruba ayrılmıştır.Bunlardan A grubu kanatlılarda hastalıktan sorumlu etkenleri içerir.

9. Avian İnflüenza Virusu

10. Avian İnflüenza Virusu

11. Avıan Influenza ( AI ) Virusları • Genetik materyali ( RNA ) 8 segmentten oluşur • Yüksek düzeyde mutasyonlara ve değişimlere eğilimlidir. • 15 tip H antijeni= hemaglutinin ( H1 - H15 ) • 9 tip N antijeni = nöraminidaz ( N1 – N9 )

12. Patojenite • Kanatlılarda Influenza virusunun iki patotipi vardır Yüksek patojeniteli ►Ciddi hastalık oluştururlar ►Mortalite % 100’e ulaşabilir ►H5 veya H7 alt tipleri vardır ancak bunların tümü patojen değildir. Düşük Patojeniteli ►Hafif solunum hastalığı ►Yumurta veriminde düşme ►Halsizlik ►Diğer infeksiyonlarla ve kötü bakım ile daha şiddetli hastalık oluştururlar

13. Tarihçe • İlk kez İtalya’da 1878 yılında tavuklarda tanımlanmış • Hindilerde ilk izolasyon 1963 yılında Kuzey Amerika’da yapılmış

14. Önemli Avıan Influenza Salgınları • Bugüne kadar görülen ciddi seyirli salgınlarda H5 ve H7 alt tipler etkili olmuştur. • Pennsylvania-New Jersey (1983-84) H5N2 • İtalya ( 1999- 2001 ) H7N1 • Hollanda- Belçika ( 2003 ) H7N7 • Asya’da görülen salgın ( 2003 ) H5N1

15. Tablo; 1959’dan günümüze en bilinen yüksek patojeniteli avian influenza salgınlarını

16. Konakçı Dağılımı • Kanatlı, insan, at, domuz, fok, balina, kedigiller ve vizon Kanatlılar arasında; ●Hindi, tavuk, ördek, kaz, bıldırcın, devekuşu ●Sülün, beç tavuğu, martı, keklik, deniz kuşları, bataklık kuşları ●Muhabbet kuşu, tavus kuşu, papağan

17. Konakçı Dağılımı • H5N8 hindilerde önemli klinik belirtilere neden olurken ördeklerde herhangi bir belirti gözlenmemiştir. • Kanada-Ontatario’da görülen 66 hindi salgınının hiçbiri tavukları etkilememiştir. • İngiltere’de 1965-87 yılları arasında hindilerden izole edilen 55 Influenza A virusundan sadece 3’ü tavuklarda hastalık oluşturduğu bildirilmiştir.

18. virusun yayılması ve göçmen kuşlar • Göçmen su kuşları virus rezervuarı olarak tanımlanmaktadır. • Süzgeç kanatlı kuşlar (kaz, ördek, kuğu)%2-11 • Yağmur kuşlarında (çulluk, martı, kırlangıç) %1-3 • Ötücü kuşlar ( ispinoz, kanarya )%1-2 • Kafes kuşları • Serbest yaşayan kuşlar

19. Bulaşma • Hastalık etkeni taşıyan su kuşları ile direkt temas • İnfekte kanatlılar • Altlıklar • Kümesler arası kontamine ekipman hareketleri • Kontamine materyal ve infekte kanatlılar ile temas halindeki insanlar • Canlı kanatlı pazarları • Genellikle AI’lı kanatlılar iki hafta süreyle virusu çevreye yayarlar ve 4 hafta sonra virus genellikle belirlenemez.

20. Bulaşma • Dışkı-ağız yolu • Solunum sistemi • Mekanik yolla taşınma ( insan araç, ekipman, insektler ve kemiriciler ) • Hava yolu ile ( sınırlı olarak taşınır )

21. Etkenin kimyasal maddelere duyarlılığı • Yağ çözücüler ( deterjanlar ) • Formalin • Bete-propiolaktan • Okside edici ajanlar • Asitler • Eter • Sodyum desoksikolat • SDS • Amonyum tuzları

22. Fiziksel koşullara dirençliliği • Virus çevresel koşullarda, özellikle soğuk ve nemli ortamlarda uzun süre canlı kalır( yaklaşık 105 gün) ● 20˚C’de 7 gün ● 4˚C’de 30-35 gün ●0˚C’de 3 aydan fazla( göl, gölet ) infektif kalır • Çevresel ortamlarda, özellikle su kuşlarının bulunduğu göl ve göletlerden virus izole edilebilir ve göçten belirli bir süre bu sularda infektivitesini korur

23. Ekonomik yönden değerlendirme • Ekonomik kayıplarda bölgesel ve uluslar arası ticaret etkilen ●ABD’de 1983-84 yıllarında Pennsylvania- Virginia-Newjersey Avian Influenza (H5N2) salgınında toplam kayıp 349 milyon $ ●İtalyada 1999-200 salgınında 500 milyon $ ●Sınırlı kalan salgınlarda kayıplar daha düşük düzeydedir.Ör.1985 Avustralya’da 2 milyon $

24. İnsanlarda Avıan Influenza • 1983–1984 ABD H5N2. • 1997 yılına kadar H1,H2,H3 • 1997 Honkong H5N1 kanatlı-insan • 1999–2001 İtalya H7N1 • 1999 Honkong H9N2 • 2002 ABD H7N2 • 2003 Hollanda H7N7 insan-insan • 2004 ABD H7N2 • 2004 Kanada H7N3

25. Avian Influenzanın Teşhisi • Klinik ve nekropsi • Laboratuar teşhisi ● İzolasyon ve identifikasyon ● Tiplendirme ● Patojenite testleri ● Seroloji ● Moleküler yöntemler

26. Klinik Bulgular • Hastalığın inkubasyon süresi birkaç saat ile 3 gün, bireysel olarakta 14 güne kadar çıkabilir. • Morbidite yüksek • Mortalite düşük seviyeden % 100’e kadar çıkabilir • Klinik bulgular oldukça değişkendir. ● Subklinik form ● Hafif solunum yolu infeksiyonu ● Çok öldürücü akut generalize form

27. Klinik Bulgular • Ciddi depresyon, azalan aktivite, yem yemede azalma • Bir araya toplanma, tüylerde bozukluk,başta ve yüzde ödem, tüysüz deride siyanoz • Solunum sistemi belirtileri: ●Öksürük ●Aksırık ●Burun akıntısı ●Solunum sesleri ●Aşırı lacrimasyon • Sinirsel belirtiler ● Hastalığı atlatanlarda exitasyon, ● Dönme hareketi ● Ayakta duramama, ● İnkordinasyon görülür • Yumurta veriminde azalma • isal

28. Makroskobik bulgular • Sinuslarda; kataral,fibrinöz,serofibrinöz,mukopurulent veya kazaöz yangı • Tracheada; serözden kazaöze kadar değişen eksudat • Havakesesinde; kalınlaşma, fibrinöz ve kazaöz eksudat • Peritonitis • Özellikle hindilerde ve/veya bağırsaklarda kataral, fibrinöz enteritis • Yumurtacı sürülerde oviduktta eksudat • Yüksek patojeniteli AI’de çok hızlı seyreden vakalarda ani ölüm nedeni ile herhangi bir makroskobik bulguya rastlanmayabilir

29. Genellikle görülen lezyonlar • Sinuslar; şişkin ve ödemli • Sakallar ve ibikler; siyanotik ve ödemli • Bacaklarda ; konjesyon ve hemoraji • İç organlarda; hastalık ilerledikçe karaciğer, akciğer,dalak ve böbreklerde nekrotik odaklara sıklıkla rastlanır.

30. AVIAN INFLUENZA Proventriculusta hemorajiler

31. AVIAN INFLUENZA Proventriulusta hemoraji

32. AVIAN INFLUENZA Kalpte peteşial kanamalar

33. AVIAN INFLUENZA Myocard’da hemoraji

34. AVIAN INFLUENZA Sakallarda ödem

35. AVIAN INFLUENZA Akciğerde hemoraji ve nekroz

36. AVIAN INFLUENZA Depresyon

37. AVIAN INFLUENZA AI ‘da Bacak derisinde kanamalar

38. AVIAN INFLUENZA Sakal ve ibiklerde siyanoz

39. AVIAN INFLUENZA İbiklerde morarmalar

40. AVIAN INFLUENZA İbik ve sakallarda morarma

41. AVIAN INFLUENZA AI’da İbik ve sakalda şişme ve Siyanoz

42. AVIAN INFLUENZA Solda; AI ile enfekte tavukta baş bölgesinde ödem ve başın tüysüz kısımlarında görülen siyanoz,

43. AVIAN INFLUENZA Hindilerde sinirsel semptomlar

44. AVIAN INFLUENZA AI ‘da Tracheada birikinti

45. AVIAN INFLUENZA Trachea’da tıkanma

46. AVIAN INFLUENZA AI ‘da Peritonitis

47. AVIAN INFLUENZA Sinuslarda şişme

48. AVIAN INFLUENZA Taşlıkta hemorajiler

49. AVIAN INFLUENZA Trachea’da hemoraji

50. AVIAN INFLUENZA Tüylerde kabarma, yüzde ve sinuslarda şişme