KISA VE UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI İLE GENEL SAĞLIK SİGORTASINDA GETİRİLEN DÜZENLEMELER

1. KISA VE UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI İLE GENEL SAĞLIK SİGORTASINDA GETİRİLEN DÜZENLEMELER CEVDET CEYLAN SGK EMEKLİLİK İŞLEMLERİ DAİRE BAŞKANI EKİM 2008

2. Sosyal Güvenlik Sistemi • Ülkemizde SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamında 16,3 milyon aktifsigortalı bulunmaktadır. • Çalışanların bakmakla yükümlü olduğu kişilerle beraber sosyal güvenlik şemsiyesi 60 milyona yakın kişiyi kapsamaktadır. • Yeşil Kart’lılar da ilave edildiğinde sağlık hizmetleri karşılananların oranı nüfusun %90’ını geçmektedir.

3. Mevcut Kurumlar: SİGORTALI VE EMEKLİ DOSYA SAYILARI

4. Sosyal Güvenlik - Mali Yapı(2007 Yılı 12 aylık fiili nakit akım tablosuna göre)

5. BÜTÇE TRANSFERLERİ (%GSMH) ARTIŞ EĞİLİMİNDEDİR

6. BÜTÇE TRANSFERLERİ • Sosyal Güvenlik Kurumları 2007 yılında 25 milyar YTL açık vermiş ve 33 milyar YTL bütçeden transfer yapılmıştır. Bu 2007 bütçe gelirlerinin %17,4’üne tekabül etmektedir. • Yapılan transferlerin GSMH oranı 5,1’e çıkmıştır. • Maastrich kriterlerine göre sosyal güvenlik dahil bütçe açıklarının GSMH oranı en fazla %3 olmalıdır. Bu da AB yolunda önümüze engel olarak çıkacaktır.

7. Nüfus Yapısındaki Değişim; Genç bir nüfuza sahibiz fakat hızla yaşlanıyoruz

8. Aktif/Pasif Dengesi • Genç nüfusumuza rağmen aktif pasif oranımız çok düşüktür. • OECD kriterlerine göre 4 çalışana 1 emekli olması gerekmektedir. • 6-7 çalışana 1 emekli olabilecek bir nüfus yapımız var. • Ancak erken emeklilik ve kayıtdışı isdihdam nedeniyle 2 çalışana 1 emekli oranını dahi tutturamıyoruz.

9. Erken emeklilik • Erken emeklilik, çalışma süresinden fazla emeklilik süresini doğurmuştur.Bu gün SSK da kadınlar 44 erkekler 48 yaşında emekli olabilmektedir.Buna göre Kadınlar ortalama 30 yıl, erkekler ise 21 yıl emekli maaşı alabilmektedir.

10. Sigortalı Sayılanlar • 4/a Kapsamında Sigortalı Sayılanlar (SSK’lılar Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar (Hizmet akdi kavramı içine İş kanunundaki ‘iş sözleşmesi’ tanımı da eklenmiştir) • 4/b Kapsamında Sigortalı Sayılanlar (BAĞKUR’lular): Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar ile aynı şekilde tarımsal faaliyette bulunanlar, şirket ortakları ve muhtarlar,isteğe bağlı sigortalılar, serbest avukat ve noterler bu kapsamda değerlendirilmektedir. • 4/c Kapsamında Sigortalı Sayılanlar (ES Mensubu): Kamu idarelerinde kadrolu çalışanlar ile yine 4/a ve 4/b kapsamına girmeyen sözleşmeli ve seçimle görev yapanlar bu kapsamda değerlendirilmektedir.

11. 5510 SAYILI YASADAN ÖNCEKİ UYGULAMADA SİGORTA KOLLARI

12. 5510 SAYILI KANUNDA SİGORTA KOLLARI • Kısa vadeli sigorta kollarına kanunun 4. maddesi (a) ve (b) bendine göre sigortalı olanlar tabidir. (c) bendine(memurlar) göre sigortalı olanlar hakkında bu sigorta kolu uygulanmaz.

13. Uzun Vadeli Sigorta Kolları ve Sağlanan Yardımlar

14. Yaşlılık AylığıAna Parametrelerde Yapılan Değişiklikler • Yaş • Prim Ödeme Gün Sayısı • Aylık Bağlama Oranı • Güncelleme Katsayısı

15. Yaşlılık Aylığı Alma Şartları (Yaş, Prim Ödeme Gün Sayısı)

16. Yaş: • 4447 sayılı Kanuna göre 2000 yılından sonra ilk defa işe giren kadın sigortalılar 58, erkek sigortalılar ise 60 yaşında emekli olacaklardır. • Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda mevcut çalışanların emeklilik yaşı konusunda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.

17. Yaşlılık Aylığı Yaş: • Bu Kanunda, 2036 yılında kadar emeklilik yaşında bir değişiklik bulunmamaktadır. 2036 yılından sonra emekli olacaklarda ise kademeli bir artışla erkeklerde 2046 yılında, kadınlarda 2048 yılında 65 yaş uygulanacaktır. • Emeklilik yaşında getirilen kolaylıkla da Kanundan sonra ilk defa işe giren sigortalıların SSK’lı iseler 7200 günü, Bağ-Kur veya Emekli Sandığına tabi iseler 9000 günü tamamladıkları tarihte geçerli olan yaş ne ise hangi tarihte emekli olurlarsa olsunlar, bu yaştan emekli olabileceklerdir.

18. Kademeli Yaş Artışı

20. Dünyada Emeklilik YaşlarıVe Yaşam Beklentisi *2040 yılı için, 65 yaşındaki bir kişinin yaşam beklentisidir.

21. Aylık bağlama oranı

22. Yaşlılık Aylığı Alt sınır aylığı: • Mevcut uygulamada SSK’lılar için aylık bağlandığı tarihteki asgari ücretin % 35’i olarak uygulanmaktadır.Bağ-Kur’da alt sınır uygulaması yok.(223 ytl) • Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda, sigortalının hizmetinin geçtiği yıllara ait asgari kazançlarının güncellenmiş değerinin % 35’i, bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu olan sigortalılar için % 40’ı olarak düzenlenmiştir.

23. Geçmiş Yıllar Kazançlarının Güncellemesi(Güncelleme Katsayısı)

24. Ölüm Aylığında Yapılan Değişiklikler

25. GELİR VE AYLIKLARIN BİRLEŞMESİ -1

26. GELİR VE AYLIKLARIN BİRLEŞMESİ -2

27. GELİR VE AYLIKLARIN BİRLEŞMESİ • Kanunun yürürlük tarihinden önce bir veya birden fazla dosyadan gelir ve aylık alanlar • Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce birden fazla dosyadan gelir veya aylık alınması durumunda, bu gelir ve aylıklar ödenmeye devam olunur. Ancak, Kanunun yürürlük tarihinden sonra bu dosyalara ek olarak yeni bir dosyadan gelir veya aylık alınmasına hak kazanılması halinde, yeni bağlanacak dosyadaki gelir ve aylık miktarı da dahil olmak üzere mukayese yapılarak en düşük miktarlı dosya kapsamdan çıkarılır ve kalan dosyalardaki karşılaştırmalar Kanunun 54 üncü maddesine göre yapılır. Bu işlem, her durum değişikliğinde veya yeni bir dosyadan gelir ve aylığa hak kazanılması halinde tekrarlanır.

28. ÖLÜM SİGORTASI

29. ÖLÜM SİGORTASI

30. ÖLÜM SİGORTASI

31. ÖLÜM SİGORTASI

32. Malullük Aylığında Yapılan Değişiklikler

33. HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ VE AYLIK BAĞLANMASI YAŞLILIK AYLIĞI BAĞLANMASINDA ESAS ALINACAK SÜRELER • 01/10/2008 Öncesinde Sigortalı Olanlar; 2829 sayılı Kanuna göre; son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde en çok hangi sosyal güvenlik kuruluşuna prim ödenmiş ise o kuruluş hükümlerince aylık bağlanır. • 01/10/2008 Sonrasında Sigortalı Olanlar; Toplam sigortalılık süresi içinde; 4/A, 4/B ve 4/C kapsamında en çok sigortalılığın geçtiği sigortalılık hali esas alınır.

34. Sosyal Güvenlik Destek Primi-I 5510 Sayılı Kanun Öncesi Hizmet Akdine Tabi Çalışanlardan sigorta primine esas kazançlarının %30 oranında Bağımsız çalışanlardan %10 oranında sosyal güvenlik destek pirimi alınmaktaydı. Memur Emeklileri için Sandıkla ilişkilendirilenlerin aylıkları kesiliyordu.

35. Sosyal Güvenlik Destek Primi-II Son yapılan düzenleme ile; • Bağ-Kur a tabi çalışan emeklilerin, Aylıklarının %15’i üzerinden prim ödemesi,(kademeli geçiş düzenlenmiş olup %12’den başlayarak her yıl için 1 puan artacaktır) • SSK’ya tabi çalışan emeklilerin: %30 + %1 ilâ %6,5 Kısa Vadeli Sigorta Primi ödemesi • Yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlar, emekli olduktan sonra 4a ve 4c’ye tabi çalışmaları halinde emekli aylıkları kesilecektir.

36. Kamu Görevlilerine İlişkin Düzenlemeler • Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce kamu görevlisi olanlara 5434 sayılı Kanunun uygulanmasına devam edilecektir. • Bu Kanundan sonra kamu görevlisi olanların aylık bağlama şartları, aylıklarının hesabı, güncelleme katsayısı, aylık bağlama oranı, alınacak prim bakımından SSK ve Bağ-Kur sigortalılarının tabi olduğu hükümlere tabi olacaktır.

37. Kamu Görevlilerine İlişkin Düzenlemeler • Yeni işe girecek kamu görevlilerinin prime esas kazançlarına makam, görev veya temsil tazminatları dahil, ancak almakta oldukları ek ödeme, döner sermaye ödemeleri prime tabi olmayacaktır. • Unvana göre değil, ödenen prime göre aylık bağlama sistemi getirildi. • Kanunun yürürlük tarihinden önce ölen ve hizmet yılı 5 yıldan fazla 10 yıldan az olması nedeniyle aylık bağlanamayan hak sahiplerine bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması imkanı getirilmiştir.

38. Kamu Görevlilerine İlişkin Düzenlemeler • Bu Kanunun iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasına ilişkin hükümleri eski ve yeni kamu görevlileri için uygulanmayacaktır. • İş kazası ve meslek hastalığı sigortası yerine kamu görevlilerinde vazife malullüğü ikame edilmiştir. • İşyerinde meydana gelen her türlü kaza vazife malullüğü kapsamında değerlendirilmiştir.

39. UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI AÇISINDAN BORÇLANMA YAPILACAK SÜRELER - 1 • Ücretsiz doğum ve analık izinleri ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalı kadının, ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladığı tarihten sonra iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden itibaren geçen iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan süreler, • Askerlik süresi, • Memurların aylıksız izin süreleri, • Doktora ve tıpta uzmanlık eğitimi, • Avukatların staj süresi, • Tutukluluk ve gözaltı halleri, • Grev ve lokavt süresi, • Kriz dönemlerinde 3 ayı geçmeyen izinler, • Doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için doktorluk ve uzmanlık öğreniminde geçen süre • Seçim dolayısı ile görevden ayrılmak zorunda kalınan süreler borçlanılabilmektedir. • Fahri asistanlık süresi

40. UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI AÇISINDAN BORÇLANMA YAPILACAK SÜRELER -2 • Günlük Borçlanma Tutarı; SPEK alt ve üst sınırları arasında, primleri ödenerek (% 32’si oranında) yapılacaktır. • Borçlanma tutarı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenecektir.Ödenmeyen süreler için tekrar borçlanma başvurusu yapılabilecektir. • Sigortalılığın başlangıcından önceki süreler için borçlanılması halinde, sigortalılık başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür. • Borçlanma sonucu aylığa hak kazanılması halinde, borcun ödendiği tarihi takip eden aybaşından aylık bağlanır.

41. Kısa Vadeli Sigorta Kollarından Sağlanan haklar

42. Kısa Vadeli Sigorta Uygulamalarında Yapılan Değişiklikler 1- İş kazasının tanımı ve kapsamı Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışan sigortalının; • 1) İşyerinde bulunduğu sırada, • 2) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla, • 3) Görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, • 4) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatına tabi olup olmadığına bakılmaksızın yine bu mevzuatta belirtilen sürelerde çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, • 5) İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışan sigortalının ise; • 1) İşyerinde bulunduğu sırada, • 2) Yürütmekte olduğu iş nedeniyle işyeri dışında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen yada ruhen özre uğratan olaydır.

43. Kısa Vadeli Sigorta Uygulamalarında Yapılan Değişiklikler İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞININ KURUMA BİLDİRİLMESİ İşverenlerce; • İş kazası ve meslek hastalığının bildirilmesi kolluk kuvvetlerine veya yetkili makama derhal Kuruma ise kazadan sonraki 3 İŞGÜNÜNE İÇİNDE e-sigorta ile veya doğrudan yada posta yolu ile ilgili üniteye gönderir. (4/b’ ye tabi olanlar) • isebir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığın bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra 3 İŞGÜNÜ İÇİNDE; yapılacaktır.

44. Kısa Vadeli Sigorta Uygulamalarında Yapılan Değişiklikler  İŞVERENİN VE 3.KİŞİNİN SORUMLULUĞU    • İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, Kurumca işverene ödettirilir. İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır. •      İş kazasının, belirtilen sürede işveren tarafından Kuruma bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, Kurumca işverenden tahsil edilir. •       Çalışma mevzuatında sağlık raporu alınması gerektiği belirtilen işlerde, böyle bir rapora dayanılmaksızın veya eldeki rapora aykırı olarak bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılan sigortalının, bu işe girmeden önce var olduğu tespit edilen veya bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılması sonucu meydana gelen hastalığı nedeniyle, Kurumca sigortalıya ödenen geçici iş göremezlik ödeneği işverene ödettirilir. •        İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilir.

45. Kısa Vadeli Sigorta Uygulamalarında Yapılan Değişiklikler • Bağ-Kur’a tabi sigortalılar için bu Kanunla ilk defa iş kazası ve meslek hastalığı sigortası ile analık sigortası getirilmektedir.

46. Geçici iş göremezlik ödeneği

47. GİÖ Şartları

48. Sürekli iş göremezlik geliri

49. Kısa Vadeli Sigorta Kollarından Sağlanan Haklar • Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır. • Ceza sorumluluğu olmayanlar ile kabul edilebilir bir mazereti olanlar hariç, sigortalının iş kazası, meslek hastalığı nedeniyle hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere uymaması sonucu tedavi süresinin uzamasına veya iş göremezlik oranının artmasına, malûl kalmasına neden olması halinde, uzayan tedavi süresi veya artan iş göremezlik oranı esas alınarak sürekli iş göremezlik gelirinin dörtte birine kadarı Kurumca eksiltilir. SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİNİN MİKTARINI ETKİLEYEN ARTIRIM VE İNDİRİMLER (1)

50. Kısa Vadeli Sigorta Kollarından Sağlanan Haklar • Ceza sorumluluğu olmayanlar hariç, ağır kusuru yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan sigortalının kusur derecesi esas alınarak sürekli iş göremezlik gelirinin üçte birine kadarı Kurumca eksiltilir. • Kasdî bir hareketi yüzünden iş kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan Kurumun yazılı bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, sürekli iş göremezlik geliri yarısı tutarında ödenir. SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİNİN MİKTARINI ETKİLEYEN ARTIRIM VE İNDİRİMLER (2)