OCHRONA PRAWNA W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM I WSPÓLNOTOWYM

1. OCHRONA PRAWNA W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM I WSPÓLNOTOWYM Dr Anna Konert

2. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

3. EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA ETPC - Strasburg

4. Informacje Ogólne • europejski organ sądownictwa międzynarodowego powołany w 1998 r. na miejsce Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Trybunału Praw Człowieka do kontroli przestrzegania praw człowieka • orzeka w sprawach praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i protokołach dodatkowych do niej.

5. SKŁAD • 47 sędziów - się po jednym z każdego państwa-strony Konwencji, • wybierani są oni przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy na sześcioletnią kadencję, z możliwością reelekcji • zakaz podejmowania jakiejkolwiek działalności • zasiadają we własnym imieniu

6. KOMPETENCJE • SKARGI INDYWIDUALNE (art. 34 KE) • SKARGI MIĘDZYPAŃSTWOWE (art. 33 KE) • OPINIE DORADCZE (art. 47 KE)

7. SKARGI INDYWIDUALNE (art. 34 KE) • PODMIOT SKARŻĄCY – osoby, organizacje pozarządowe lub grupy jednostek, które uważają, że stały się ofiarą naruszenia przez któreś z państw-stron Konwencji praw zawartych w Konwencji i/lub protokołach • Rzeczywiście pokrzywdzony • Potencial vicitim • Direct victim • Indirect victim • Niedopuszczalne tzw. actio popularis

8. SKARGI INDYWIDUALNE (art. 34 KE) c.d. WYMOGI DOPUSZCZALNOŚCI SKARGI: • Wyczerpanie wszystkich środków odwoławczych przewidzianych w prawie wewnętrznym • Termin 6 miesięcy • Przesłanki uznania skargi za niedopuszczalną (art. 35 ust. 2 i 3)

9. Przesłanki uznania skargi za niedopuszczalną (art. 35 ust. 2 i 3) • Skarga anonimowa; • Skarga identyczna ze sprawą innej soosby, rozpatrzoną już przez Trybunał; • Skarga identyczna ze sprawą, która została poddana innej międzynarodowej procedurze dochodzenia praw; • Brak w skardze nowych, istotnych informacji, dotyczących tego samego stanu faktycznego; • Niezgodność skargi z postanowieniami Konwencji lub protokołów • Tzw. oczywista bezzasadność • Nadużycie prawa do skargi

10. POSTĘPOWANIE W SPRAWIE SKARGI I etap - wniesienie skargi i zarejestrowanie jej w Kancelarii Trybunału II etap – wstępne rozpatrzenie skargi pod kątem jej dopuszczalności (3 osobowy Komitet) : - gdy uznanie (jednomyślnie) skargi za niedopuszczalną – do 7 osobowej Izby + do rządu państwa (przeciw któremu jest skarga) w celu przedstaw. stanowiska (może tu dojść do polubownego załatwienia sprawy – ugoda) - gdy dopuszczalna – Izba decyduje czy doszło do naruszenia + ewentualne odszkodowanie (większość głosów)

11. POSTĘPOWANIE W SPRAWIE SKARGI • Zasada jawności – publiczny charakter rozpraw • Wyroki w języku francuskim lub angielskim (lecz skarga może być w języku właściwym dla skarżącego) • Obowiązek reprezentacji prawnej przez Trybunałem • Zmiany proceduralne – protokół nr 14

12. Sprawy polskie przed ETPC W 1999 r. : • 3 orzeczenia ( w 1 naruszenie Konwencji w 2 brak) • 3 skargi uznano za dopuszczalne • 358 skarg uznano za niedopuszczalne • w sprawie 33 skarg zwrócono się do rządu polskiego o wyjaśnienie

13. Sprawy polskie przed ETPC W 2007 r. : • 111 orzeczeń • 112 skarg uznano za dopuszczalne • 3963 skargi uznano za niedopuszczalne • w sprawie 324 skarg zwrócono się do rządu polskiego o wyjaśnienie

14. SKARGI MIĘDZYPAŃSTWOWE (art. 33 KE) • Państwa-strony • Gdy inne państwo naruszyło postanowienia Konwencji lub któregoś z protokołów • W praktyce – minimalne znaczenie (gdy zawodzą polityczne środki rozstrzygania sporów między państwami)

15. OPINIE DORADCZE (art. 47 KE) • Na wniosek Komitetu Ministrów • Kwestie prawne dotyczące wykładni Konwencji i jej protokołów • Nie mogą dotyczyć treści i zakresu praw i wolności

16. http://witryna.fucio.pl/panas/trybunal.htm • Procedura związana z przyjęciem i rozpatrzeniem skargi •     Wzór skargi do Trybunału •     Tutaj możesz pobrać wzór skargi w formacie pdf lub Word •     Informacja wyjaśniająca dla osób wypełniających skargę •     Orzecznictwo Trybunału w sprawach policyjnych 

17. TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ ETS - Luksemburg

18. Informacje Ogólne • 1952 – na mocy Traktatu Paryskiego (1951) zawartego przez członków Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali • 1988 - ustanowiony jako oficjalny sąd Wspólnoty Europejskiej • 1997 – Traktat Amsterdamski - jasno określono kompetencje i obowiązki Trybunału • 1.XII.2009 – Traktat z Lizbony - Trybunał zmienił nazwę na Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

19. SKŁAD • 27 sędziów, mianowanych przez każde państwo członkowskie na okres sześciu lat. Po tym okresie, mogą zostać wyznaczeni na dodatkowy jeden lub dwa okresy trzyletnie. • 8 rzeczników generalnych (Attorneys General)- mianowani przez rządy państw członkowskich Unii Europejskiej za ich wspólną zgodą, na 6 lat, spośród osób dających gwarancje pełnej niezależności.

20. KOMPETENCJE • Skargi o stwierdzenie uchybienia państwa członkowskiego • Skargi o stwierdzenie nieważności aktów wspólnotowych i skargi na zaniechanie • Pytania prejudycjalne • Skargi o odszkodowanie • Spory pracownicze • Pozostałe kompetencje • Traktat z Lizbony

21. Skargi o stwierdzenie uchybienia państwa członkowskiego • skarga wnoszona przez Komisję (art. 258 TFUE dawny art.226 TWE); • skarga wnoszona przez państwo członkowskie (art. 259 TFUE dawny art.227 TWE);

22. Artykuł 258(dawny artykuł 226 TWE) Jeśli Komisja uzna, że Państwo Członkowskie uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Traktatów, wydaje ona uzasadnioną opinię w tym przedmiocie, po uprzednim umożliwieniu temu Państwu przedstawienia swych uwag. Jeśli Państwo to nie zastosuje się do opinii w terminie określonym przez Komisję, może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

23. ETAPY POSTĘPOWANIA • Procedura wstępna (nieformalna) – polega na poinformowaniu państwa przez Komisję o tym, że zdaniem Komisji państwo dopuszcza się naruszenia prawa wspólnotowego oraz na poszukiwaniu rozwiązania tej sytuacji przez Komisję i zainteresowane państwo (możliwość ugody). • Procedura zasadnicza (formalna) – najpierw Komisja przesyła państwu pismo ostrzegawcze (formalne ostrzeżenie), informujące o zarzucanym państwu naruszeniu prawa WE i wyznaczające termin dla jego usunięcia. Po bezskutecznym upływie tego terminu, Komisja przekazuje państwu członkowskiemu umotywowaną (uzasadnioną) opinię, w sposób szczegółowy opisującą naruszenie, jakiego zdaniem Komisji dopuściło się państwo członkowskie oraz wskazującą termin na usunięcie naruszenia. • Procedura sądowa – postępowanie przed ETS wszczynane na skutek skargi Komisji, którą ta może złożyć po bezskutecznym upływie terminu wskazanego w umotywowanej opinii. Kończy się wydaniem orzeczenia, w którym Trybunał odrzuci skargę jako niedopuszczalną (postanowieniem) bądź oddali ją (jako niezasadną) albo uwzględni, czyli stwierdzi naruszenie zobowiązania wspólnotowego przez państwo członkowskie.

24. Artykuł 259(dawny artykuł 227 TWE) Każde Państwo Członkowskie może wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jeśli uznaje, że inne Państwo Członkowskie uchybiło jednemu ze zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Traktatów. Zanim Państwo Członkowskie wniesie przeciwko innemu Państwu Członkowskiemu skargę opartą na zarzucanym naruszeniu zobowiązania, które na nim ciąży na podstawie Traktatów, powinno wnieść sprawę do Komisji. Komisja wydaje uzasadnioną opinię, po umożliwieniu zainteresowanym Państwom przedstawienia, na zasadzie spornej, uwag pisemnych i ustnych. Jeśli Komisja nie wyda opinii w terminie trzech miesięcy od wniesienia sprawy, brak opinii nie stanowi przeszkody we wniesieniu sprawy do Trybunału.

25. . • Postępowanie inicjuje państwo członkowskie • Komisja wysłuchuje obydwu państw i podejmuje próbę polubownego rozwiązania sporu • W ciągu trzech miesięcy Komisja może wszcząć postępowanie i wydać umotywowaną opinię • W przypadku braku w w.w. terminie umotywowanej opinii, państwo członkowskie może samodzielnie wnieść sprawę do Trybunału • W praktyce rzadko wykorzystywana skarga (trzy sprawy przed ETS)

26. Skargi o stwierdzenie nieważności aktów wspólnotowych i skargi na zaniechanie Artykuł 263 (dawny artykuł 230 TWE)

27. Akty podlegające zaskarżeniu • akty prawodawcze, • akty Rady, Komisji i Europejskiego Banku Centralnego, inne niż zalecenia i opinie, • akty Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej zmierzające do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich • akty organów lub jednostek organizacyjnych Unii, które zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich.

28. . • Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść skargę na akty, których jest adresatem lub które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie • Skargi wnosi się w terminie dwóch miesięcy od daty publikacji aktu lub jego notyfikowania skarżącemu lub, w razie ich braku, od daty powzięcia przez niego wiadomości o tym akcie.

29. Pytania prejudycjalne (cel – zapewnienie jednolitej wykładni prawa wspólnotowego) PRZEDMIOT PYTAŃ: • traktaty założycielskie • Wszelkie akty wydawane przez instytucje UE oraz EBC • Umowy międzynarodowe MOC WIĄŻĄCA: • orzeczenie prejudycjalne jest oczywiście wiążące dla sądu, który zwrócił się z pytaniem; obowiązek zastosować przepis (w rozumieniu podanym przez ETS) w danej sprawie oraz we wszystkich podobnych przypadkach • Skutek ex tunc

30. Skargi o odszkodowanie • „za szkody wyrządzone przez jej (Wspólnoty) instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji” • Skargi – państwa członkowskie (przed ETS) lub podmioty indywidualne (przed SPI) • Termin 5 lat od dnia powstania szkody • Zasada winy • damnum emergens + lucrum cessans • szkoda majątkowa + szkoda niemajątkowa

31. Spory pracownicze • Rola sądu pracy w sporach między Wspólnotą a jej pracownikami • Skargę mogą wnieść: -pracownicy mianowani, -pracownicy kontraktowi, -stażyści, -kandydaci startujący w konkursach rekrutacyjnych, -byli pracownicy, -następcy prawni urzędników • A) stwierdzenie nieważności, B)zaniechania wydania aktu, C) naprawienie szkody • Termin 3 miesiace

32. Pozostałe kompetencje • Może orzekać na mocy klauzuli arbitrażowej znajdującej się w umowie cywilnej zawartej przez Wspólnotę lub w jej imieniu; • Może rozstrzygać spory między państwami członkowskimi związane z dziedzinami objętymi traktatem • Wydawanie opinii w sprawie zgodności umowy międzynarodowej, którą ma zawrzeć Wspólnota, z prawem pierwotnym

33. Traktat z Lizbony (brak zasadniczych zmian w strukturze i sposobie funkcjonowania ETS) • rozszerzenie kompetencji – tzw. przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości • poszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do inicjowania sądowej kontroli

34. POSTĘPOWANIE Wszczęcie sprawy : • Skargi bezpośrednie • Pytania prejudycjalne • Odwołania

35. POSTĘPOWANIE Fazy postępowania: • Procedura pisemna • Procedura ustna • Procedura przyspieszona i procedura pilna

36. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.