Rola polonisty we współczesnym kształceniu Anna Zawadzka Konferencja Sztuka czytania

1. Rola polonisty we współczesnym kształceniu Anna Zawadzka Konferencja Sztuka czytania Białystok, 22 listopad 2011

2. Stworzyliśmy narzędzia, a teraz one stwarzają nas

3. Nowe środki techniczne a nowa rzeczywistość Nowe środki techniczne zmieniają kulturę, w której żyjemy (świat zdehumanizowany, zdepersonalizowany, rozczłonkowany) uczniów (pokolenie ,,Google”)

4. Pokolenie ,,Google” • czerpie wiedzę przede wszystkim z sieci internetowej, • bardzo szybko się komunikuje, • oczekuje natychmiastowej informacji zwrotnej, • wie ,,jak”, ale nie wie ,,dlaczego?” • ma ubogi zasób słów.

5. Nastawienie do tradycji Język nasz stał się im obcy jak język dawnej planety.

6. Diagnoza po ostatnim egzaminie maturalnym: Zjawisko parafrazowania przez maturzystów tekstów literackich zamieszczonych w arkuszu egzaminacyjnym narasta i jako takie jest bardzo niepokojące. Świadczy ono o tym, że maturzyści mają coraz mniejszą kulturę literacką, że nie czytają lektur, że mają trudności z dokonywaniem pogłębionej analizy i interpretacji utworów literackich,że nie potrafią formułować wniosków godnych uwagi. Zjawisko to, w jakiejś jegoczęści, jest z pewnością przejawem lekceważenia przez uczniów edukacjipolonistycznej. („Osiągnięcia maturzystów w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim w 2011 roku”)

7. Diagnoza po ostatnim egzaminie maturalnym cd. W pracach, w których można dojrzeć przejawy jawnego demonstrowania niechęci maturzysty wobec literatury, deprecjacja literatury idzieprzeważnie w parze z cynicznym podejściem do świata, z relatywizacją wartości.Zjawisko nieskrępowanego demonstrowania niechęci wobec utworów literackichz pewnością ma swoje uwarunkowania społeczne, obyczajowe. W jakiejś części jego źródło tkwi w postępującym od pewnego czasu obniżaniu się kultury języka Polaków i zapewne w panującym powszechnie przekonaniu, jakie mają maturzyści, że „matura z polskiego jest łatwa” i że „nie jest ona tak naprawdę do niczego potrzebna”. („Osiągnięcia maturzystów w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim w 2011 roku”)

8. Diagnoza po ostatnim egzaminie maturalnym cd. Tytułowa „granica” zyskiwała w ten sposób jeszcze jedno znaczenie – stała się barierą nie do pokonania dla wielu tegorocznych maturzystów. Nieznajomość problematyki powieści prowadziła często do absurdalnych spostrzeżeń i popełniania błędów rzeczowych. Co roku, po sprawdzaniu prac maturalnych, zastanawiam się, jak sprawić, by uczniowie w ogóle chcieli czytać, jak przezwyciężyć ich niechęć do intelektualnego wysiłku, poszerzyć ubogi kontekst kulturowy, w którym zamyka się ich cały humanistyczny świat. Grażyna Kęsicka Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. E. Orzeszkowej w Bartoszycach („Osiągnięcia maturzystów w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim w 2011 roku”)

9. Diagnoza po ostatnim egzaminie maturalnym cd. Od pewnego momentu przestaliśmy być polonistami, a staliśmy się bardziej nauczycielami języka polskiego. Co za tym idzie, powinniśmy zmienić swoje podejście do wykładanego przedmiotu – bardziej usługowy charakter naszej pracy pociągać musi za sobą rewizję wartości. Maciej Andrzej Kościelecki Liceum Ogólnokształcące Zespołu Szkół w Choroszczy („Osiągnięcia maturzystów w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim w 2011 roku”)

10. Podsumowanie wskazanych problemów • niska kultura literacka i językowa, • nieczytanie lektur, • trudności z dokonywaniem pogłębionej analizy i interpretacji tekstu, • brak umiejętności formułowania wniosków, • niechęć do intelektualnego wysiłku, • lekceważenie edukacji polonistycznej i traktowanie jej wyłącznie w usługowy sposób.

11. Inne problemy edukacji polonistycznej • Mała liczba godzin, brak podziału na grupy. • Niewystarczający poziom wiedzy i umiejętności uczniów gimnazjów, szczególnie z zakresu nauki o języku. • Zdegradowanie roli kształcenia humanistycznego. • Trudności ze zdobyciem pracy po kierunkach humanistycznych. • Jako jedyny przedmiot traktujący o wartościach jest deprecjonowany. • Pogarszająca się frekwencja uczniów na zajęciach. • Niespójność systemu kształcenia, założonych celów i formuły egzaminu (np. uczenie komunikatywności)…

12. Zmiana roli nauczyciela Dawca wiedzy moderator, trener • Nauczyciel wyposaża uczniów w wiedzę niezbędną do tego, aby mogli oni dalej ją samodzielnie poszerzać. • Jest osobą wspierającą samodzielną pracę ucznia.

13. Antropocentryczna koncepcja nauczania i wychowania Uczymy przede wszystkim • dostrzegania • i analizowania tworzenia i zmieniania • wyrażania • i oceniania

14. Między tradycją a nowoczesnością • „technologiczny” model nauczania (wykorzystanie środków audiowizualnych, metody typu webquest i inne) jest konieczny ze względu na cechy charakterystyczne współczesnych uczniów, • tradycyjny model nauczania (nastawienie na wartości, kształcenie kompetencji językowych i literaturoznawczych) jest konieczny, ponieważ nie chcemy stworzyć ,,zdehumanizowanych” i zagubionych ,,cyborgów”. Propozycja: Badanie tekstu jako pojęcia, które scala refleksję językoznawczą, literaturoznawczą i kulturoznawczą z wykorzystaniem w stopniu umiarkowanym nowoczesnych technologii.

15. Z czego nie możemy zrezygnować? Kształcąc uczniów nie możemy zrezygnować z: • ukazywania wartości czytania (obcowania z literaturą), • ukazywania piękna języka literackiego, • uczenia pochylania się nad książką (skłaniania do pogłębionej refleksji i wartościowania poznawanych utworów literackich).

16. Dziękuję za uwagę. Anna Zawadzka