İZMİR EKO-VERİMLİLİK (TEMİZ ÜRETİM) PROGRAMI

1. İZMİR EKO-VERİMLİLİK (TEMİZ ÜRETİM) PROGRAMI

2. 2010-2013 İzmir Bölge Planı 2009-2013 İzmir Vizyonu: Koruyarak Gelişen, Üreterek Büyüyen, Yenilikçi İzmir

3. 2010 – 2013 İzmir Bölge Planı • “İŞLETMELERDE REKABET EDEBİLİRLİK” gelişme ekseni altında yer alan • KOBİ Temiz Üretim Uygulamalarının Artırılması • Bölgesel Ar-Ge ve Yenilik Kapasitesinin Geliştirilmesi” • Enerji Verimliliğinin Sağlanması

4. 2014-2023 İzmir Bölge Planı Hazırlık Çalışmaları-İzmir ne diyor? • Yeşil alanı fazla • Temiz • Kirletmeyen sanayi ve enerji kaynakları • Tüm bileşenlerde korumanın esas olduğu bir İZMİR …

5. 2014-2023 İZMİR BÖLGE PLANI GÜÇLÜ EKONOMİ Sürdürülebilir Üretim ve Hizmet Sunumu • Bölgesel eko-verimlilik stratejisine uyumlu olarak kurumların ve sanayi kuruluşlarının kapasite, bilgi paylaşımı ve farkındalığı artırılacaktır. • Eko-verimlilik ve endüstriyel simbiyoz başta olmak üzere sürdürülebilir üretim uygulamaları yaygınlaştırılacaktır. • Enerji verimliliği uygulamaları ve yenilenebilir enerjinin kullanımı tüm sektörlerde yaygınlaştırılacak, yenilenebilir enerji üretimi artırılacaktır. • Temiz teknolojilerin geliştirilmesi ve kullanımına yönelik faaliyetler desteklenecektir.

6. İZMİR’DE EKO-VERİMLİLİK (TEMİZ ÜRETİM) UYGULAMALARININ YAYGINLAŞTIRILMASI ÇALIŞMASI

7. Projenin Aşamaları 2. Aşama İzmir’de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesi Durum Değerlendirme Aşaması 1. Aşama İlk Bölgesel Eko-Verimlilik Stratejisi

8. İZMİR EKO-VERİMLİLİK STRATEJİSİ

9. 1. Aşama Kapsamında Yapılanlar • Projenin açılış ve tanıtım toplantısı, bölgedeki yaklaşık 100 kurum/kuruluş ve firma temsilcisinin katılımıyla gerçekleştirildi. • Bölgesel temiz üretim uzmanlarının yetiştirilmesine yönelik uygulamalı bir eğitim düzenlendi. Sertifikaların da verildiği bu eğitimde 33 Bölgesel Temiz Üretim Uzmanı yetiştirildi. • Bununla birlikte ekoverimlilik ve temiz üretim uygulamalarına yönelik Yerel Yönetimler neler yapabilir? konusunda yerel yöneticilere yönelik bir eğitim düzenlendi 40’ı aşkın yerel yönetici katılımı gerçekleşti.

10. İzmir Eko-verimlilik Stratejisi Çalışması – Bulgular Politika Reformları Finansal Mekanizmaların Yaratılması Tavandan tabana etkileşim Bilgi Paylaşım Ağları Ortaklıklar Kurma Kapasite Oluşturma Bilinç Yaratma Tabandan tavana etkileşim • 4 1. MEVCUT BÖLGESEL KAPASİTE VE İHTİYAÇLAR • İzmir’de eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarının yaygınlaştırılması için yanda verilen adımların gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 3 • Kurumsal Kapasite ve Farkındalık Düzeyi • 2 Bilgi Paylaşım Ağları ve İşbirlikleri Finansal Teşvik Mekanizmaları Politika ve Stratejiler • 1

11. İzmir Eko-verimlilik Stratejisi Çalışması – Bulgular 2. SEKTÖREL ÖNCELİKLENDİRME – İZMİR SANAYİSİ ÇEVRESEL PERFORMANS • Ulusal ve bölgesel eko-verimlilik (temiz üretim) stratejilerinde başarıya ulaşmayı sağlayan en önemli bileşenlerden birisi de sektör odaklı yaklaşımlardır. • İzmir’de eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarının yaygınlaştırılabilmesi için de en önemli adımlardan biri bu uygulamalara yönelik bir stratejinin belirlenmesidir. • Bütçe, insan kaynağı ve diğer kısıtlar da göz önüne alındığında, eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarının İzmir’de bulunan tüm sektörler için aynı anda uygulamaya geçirilemeyeceği açıktır. İzmir’de bulunan imalat sanayi sektörleri eko-verimlilik (temiz üretim) yaklaşımlarının uygulanmasına yönelik olarak belirlenen önemli kriterler çerçevesinde ve ulaşılabilen en güncel veriler kullanılarak analiz edilmiştir. Önceliklendirme çalışması bilimsel karar verme metotlarından biri olan Çok Ölçütlü Karar Verme (ÇÖKV) Metodu kullanılarak yapılmıştır.

12. İzmir Eko-verimlilik Stratejisi Çalışması – Bulgular 2. SEKTÖREL ÖNCELİKLENDİRME – İZMİR SANAYİSİ ÇEVRESEL PERFORMANS Eko-verimlilik açısından önemli kriterlerin belirlenmesi Eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamaları için sektörler arasında bir kıyaslama ve önceliklendirme yaparken dayanak oluşturabilecek kriterlere ihtiyaç duyulmaktadır • Tüketilen su miktarı • Tüketilen enerji miktarı • Deşarj edilen atıksu miktarı • Yaratılan katı atık miktarı • Yaratılan tehlikeli atık miktarı • Sera gazı emisyonları • Herfindahl-Hirschman endeksi (pazar yoğunluğuna yönelik istatistiki bir ölçüt) • Sektörel istihdam • Sektördeki firma sayısı • Sektörün ihracattaki payı • Yaratılan katma değer • Eko-verimlilik (temiz üretim) potansiyel

13. İzmir Eko-verimlilik Stratejisi Çalışması – Bulgular (Yöntem) Entropi Metodu Kriter Ağırlıklandırma Sonuçları Basit Sıralama Metodu Kriter Ağırlıklandırma Sonuçları

14. İZMİR İMALAT SANAYİ SEKTÖRLERİNİN ÇÖKV METODU İLE ÖNCELİKLENDİRİLMESİ

15. İZMİR İMALAT SANAYİ SEKTÖRLERİNİN ÇÖKV METODU İLE ÖNCELİKLENDİRİLMESİ • Her ne kadar farklı metot sonuçları bazı sıralamalarda farklılık gösterse de, sonuçların büyük ölçüde birbirleriyle örtüştüğü görülmektedir. • Değerlendirmeye alınan iki farklı analiz sonuçlarına bakıldığında ilk altı sektörün tüm bu analizler kapsamında aynı çıktığı görülmektedir. Buna göre eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamaları için bu çalışma sonucunda öncelikli olarak ortaya çıkan sektörler sırasıyla şöyledir: • Ana metal sanayi • Kimyasal madde ve ürünleri imalatı • Gıda ürünleri ve içecek imalatı • Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı • Giyim eşyası ve tekstil ürünleri imalatı • Rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı

16. İzmir’de Sektörel Çevre Göstergeleri (Örnek) İzmir’de üretilen tehlikeli atık miktarı tüm Türkiye’deki tehlikeli atık miktarının % 25’ini oluşturmakta ve İzmir diğer illerle karşılaştırıldığında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i Kocaeli takip etmektedir. Ayrıca Ege Bölgesi illerinde üretilen tehlikeli atık miktarının % 89’u İzmir’de üretilmektedir. (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2011). İzmir İmalat Sanayi Su Tüketimi Sektörel Dağılımı Kaynak: İZKA, TTGV ve EBSO, 2012 İzmir İmalat Sanayi Tehlikeli Atık Sektörel Dağılımı Kaynak: İZKA, TTGV ve EBSO, 2012 İzmir İmalat Sanayi Enerji Tüketimi Sektörel Dağılımı Kaynak: İZKA, TTGV ve EBSO, 2012

17. İZMİR SANAYİSİNDE BAŞARI HİKAYELERİ YARATMAK SIRADA NE VAR?

18. Program’ın Amacı İzmir’de eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarına yönelik bölgesel kapasitenin geliştirilmesi, sanayi kuruluşlarının eko-verimlilik (temiz üretim) alanında teşvik edilmesi ve işletmelerde pilot uygulamaların gerçekleştirilerek çıktıların yaygınlaştırılmasıdır.

19. Program’ın Amacı • Bu amaca yönelik olarak Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Programı’nı kapsamında yapılacak faaliyetler temel olarak aşağıdaki gibidir: • İşletmelerde kapasite artırma ve eko-verimlilik (temiz üretim) uygulamalarına yönelik pilot proje geliştirme/temiz üretim etüdü çalışmalarının gerçekleştirilmesi • İşletmelerde eko-verimlilik (temiz üretim) pilot projelerinin gerçekleştirilmesi için projelere mali destek sağlanması • Pilot proje uygulama sonrası izleme, etki değerlendirme ve yaygınlaştırma çalışmalarının yapılması ve sürdürülebilirliğe yönelik önlemlerin alınması

20. Sektörel Kapsam Programa “İzmir’de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılmasına Yönelik Strateji Çalışması” kapsamında hazırlanmış olan Durum Değerlendirme Raporu’nda belirlenen aşağıdaki öncelikli sektörler başvuru yapabilecektir. Bu sektörler aşağıdaki gibidir: • Ana Metal Sanayi • Kimyasal Madde ve Ürünleri İmalatı • Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı • Metalik Olmayan Diğer Mineral Ürünlerin İmalatı • Giyim Eşyası ve Tekstil Ürünleri İmalatı • Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı İzmir’de Eko-verimlilik (Temiz Üretim) Uygulamalarının Yaygınlaştırılmasına Yönelik Strateji Çalışması’na www.izka.org.tr/izmirekoverimlilikstratejisi.pdfadresinden erişim sağlanabilir.

21. Kimler Başvurabilir? Program kapsamında işletme büyüklüğüne bakılmaksızın aşağıdaki başvuru kriterlerini sağlayan işletmeler Ek A’daki İşletme Başvuru Formu ile başvuruda bulunabileceklerdir. 4 ŞUBAT 2014 - 7 MART 2014 • İzmir il sınırları içinde faaliyet gösteriyor olmak. • Sanayi sicil belgesine sahip olmak. • İzmir için öncelikli olduğu belirlenmiş olan “Ana Metal Sanayi”, “Kimyasal Madde ve Ürünleri İmalatı”, “Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı”, “Metalik Olmayan Diğer Mineral Ürünlerin İmalatı”, “Giyim Eşyası ve Tekstil Ürünleri İmalatı”, “Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı” sektörlerinden birinde faaliyet göstermek. • Vergi ve sosyal güvenlik ile ilgili borcu olmamak.

22. Süreç Son Başvuru Tarihi: 7 Mart 2014 4 ay – Mayıs ayı itibariyle Projelerin sonlanması itibariyle En fazla 75 gün 6 ay – Ekim ayı itibariyle

23. Süreç • Ön İnceleme • Destekleyici belgelerin kontrolü • Ön Değerlendirme • Program amacına en uygun olduğu sonucuna varılan “örnek oluşturabilecek farklı uygulamalara yönelik potansiyel taşıyan aday işletmeler” in belirlenmesi • Belirlenen aday işletmelerden 10 aday işletme’nin ziyareti • Nihai Değerlendirme • Gerçekleştirilen ziyaretler sonrasında işletmeler in Değerlendirme Tablosu’na göre ikinci kez değerlendirilmesi ve pilot uygulama yapılacak beş işletmenin nihai seçimi Son Başvuru Tarihi: 7 Mart 2014 4 ay – Mayıs ayı itibariyle Projelerin sonlanması itibariyle En fazla 75 gün 6 ay – Ekim ayı itibariyle

24. Süreç • Taahhütnamelerin imzalanması sonrası • Etüt Süreci: • Hammadde • Teknoloji • Üretim • Ürün Son Başvuru Tarihi: 7 Mart 2014 4 ay – Mayıs ayı itibariyle Projelerin sonlanması itibariyle En fazla 75 gün 6 ay – Ekim ayı itibariyle

25. Süreç/ Temiz Üretim Etüt Çalışmaları ATIK VE EMİSYONLAR İŞLETME • Kullanılan kimyasalların incelenmesi, kimyasal ikamesine yönelik önerilerin geliştirilmesi • İşletmenin çevre performansının (su, enerji ve hammadde kullanım miktarlarının) literatürel, uluslar arası uygulamalar ve direktifler bazında kıyaslanması • İşletmenin makine/ekipman performansının değerlendirilmesi • Materyal akım analizlerinin gerçekleştirilmesi • Üretim hatlarındaki proseslere yönelik en iyi teknik ve/veya teknolojinin kullanımına yönelik önerilerin geliştirilmesi • Üretim hatlarındaki proseslerde kullanılan makine/ekipmana ilişkin çevre dostu tasarım önerilerinin geliştirilmesi • Geliştirilen önerilerin öngörülen sonuçlarının analiz edilmesi • Uygun olan temiz üretim uygulamalarının belirlenmesi • Etüt çalışması aşamasında gerekli analiz ve ölçümlerin yapılması • Temiz üretim faaliyetlerine ilişkin gerekli yatırımların maliyetlendirilmesi • Etüt raporlarının hazırlanması • Etüt raporları kapsamındaki pilot proje finansman planlarının proformaları da içerecek şekilde detaylı olarak hazırlanması TEKNOLOJİ ÜRETİM PROSESLERİ HAM MADDE DİĞER GİRDİLER ÜRÜN

26. Süreç • Onaylanan Etüt Raporu ve Finansman Planı’nda önerilen yatırımların yapılması için sözleşmelerin imzalanması ve geliştirilmiş projenin uygulanması Son Başvuru Tarihi: 7 Mart 2014 4 ay – Mayıs ayı itibariyle Projelerin sonlanması itibariyle En fazla 75 gün 6 ay – Ekim ayı itibariyle

27. Süreç • Her pilot proje için belirlenen süre ve formata uygun olarak, uygulama sonrası izlemenin izleyicilerle birlikte yapılması • Her bir pilot proje bazında uygulama sonrası etkilerin değerlendirilmesi • Pilot proje bazında Temiz Üretim Etki Değerlendirme Raporlarının hazırlanması • Eko-verimlilik Programı Genel Değerlendirme Raporu’nun hazırlanması • Başarı hikayelerine yönelik tanıtım sürecinin yürütülmesi Son Başvuru Tarihi: 7 Mart 2014 4 ay – Mayıs ayı itibariyle Projelerin sonlanması itibariyle En fazla 75 gün 6 ay – Ekim ayı itibariyle

28. Pilot Projeler İçin Sağlanacak Teknik Destek ve Mali Kaynak

29. İZMİR EKO-VERİMLİLİK PROGRAMI BİLGİLENDİRME TOPLANTISINA KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER! www.izka.org.tr/izmir-ekoverimlilik-programi www.ttgv.org.tr/tr/izmir-ekoverimlilik-programi ekoverimlilik@izka.org.tr