YENİ DOĞAN SARILIĞI

1. YENİ DOĞAN SARILIĞI HAZIRLAYAN EĞİTİM HEMŞİRESİ YILDIZ GÖKALP Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com

2. Hayatın ilk bir ayında en sık karşılaşılan sorunlardan birisi yenidoğan sarılığıdır. Sağlıklı, zamanında doğmuş bebeklerin % 60’ında, erken doğan bebeklerin % 80’inde sarılık görülür

4. Etiyoloji ( Nedenleri ) • Fizyolojik sarılık ( doğal sarılık ) • Hemolitik hastalıklar • Kan Grubu Uyuşmazlıkları • Kırmızı Hücre Enzim Eksikliği • Kırmızı Hücre Şekil Bozuklukları • Kalıtsal Hastalıklar. c) Kan yoğunluğunun artmış olması d) Vücut içi kanamaları e) Doğuştan veya sonradan kazanılan infeksiyonlar f ) Metabolik hastalıklar • Anne sütüne bağlı sarılık • Troid hormonunun azlığı • Diyabetik anne çocuğu

5. Anne karnındaki bebeğin alyuvarları farklıdır.Bu alyuvarların içerdikleri hemoglobin çeşidi, fetal hemoglobindir(HbF). Yenidoğan bebeğin, anne kanındaki alyuvarlardan farklı alyuvarlara ihtiyacı vardır. Onun için doğar doğmaz bebeğin kanındaki alyuvarlar hızla yıkılmaya başlar ve yerine yeni hemoglobin (HbA) içeren alyuvarlar yapılır. Ancak, yıkılan alyuvarlardan bol miktarda sarılık maddesi(biluribin) üretilir. Normalde biluribin karaciğerde işlenerek vücuttan atılacak hale getirilir. Ancak fazla üretilen biluribin bebeğin karaciğer kapasitesini aşar,  bebeğin kanında ve dokularında birikmeye başlar. Sarı renkte pigmentlere sahip olan bilirubin, bebeğin cildini, dokularını sarı renge boyar. Ve yenidoğan sarılığına yol açar.

6. Önce yüz derisinde özellikle burun - dudak kıvrımlarında farkedilir. 10 mg/dl’de gövde derisinin ve 15 mg/dl’yi geçince ise ayak tabanı ve avuç içlerinin sarıya boyandığı görülür.

7. . Fizyolojik ( Doğal ) Sarılık • Yenidoğanların tümünde serum bilirubin 2 mg/dl’yi aşar. Bu seviye zamanında doğan bebeklerde yükşelerek 2-4. günlerde 6-8 mg/dl’lik pik (tepe) düzeyine ulaşmakta ve daha sonra düşmektedir. "Zamanında doğanlarda" fizyolojik sınırın üst düzeyi 12 mg/dl’dir. Zamanından erken doğan bebeklerde bilirubin 5-7. günlerde 10-12 mg/dl’lik pik düzeylerine erişir ve takiben düşer. Yeni doğanda görülen bu normal sarılık tablosuna fizyolojik (doğal) Hiperbilirubinemi adı verilir.

8. Fizyolojik Olmayan Hiperbilirubinemi • a) Genel Özellikler  İlk 36 saatte ortaya çıkan sarılıklarda  5 mg/dl 1 günden daha fazla serum bilirubin yükselmelerinde  Fomula ile beslenen zamanında doğan bir bebekte Total serum bilirubin düzeyinin 15 mg/dl’yi aşması durumunda  Anne sütü ile beslenen zamanında doğan bir bebekte totol bilirubin düzeyinin 17 mg/dl’yi aşması durumunda  Zamanında doğanlarda serum bilirubin düzeyinin 12 mg/dl’yi, prematürelerde 15 mg/dl’yi aşan durumlarda  Klinik olarak sarılığı, zamanında doğanlarda 8, prematürelerde 14 günden daha uzun seyretmesi durumunda   Direkt bilirubin düzeyinin 2 mg/dl veya Total bilirubinin % 10’undan fazla olduğu durumlarda

9. b) Öykü  Daha önce anemili veya sarılıklı bir kardeşin olması özellikle kan grup uyuşmazlığını, ayrıca konjenital hemolitik anemileri destekler.  Annenin gebelik sırasında geçirdiği ateşli-döküntülü hastalık kompleksi.  Gebe bir kadının aldığı ilaçlar, glukoz 6 - fosfat dehidrogenaz eksikliği bebekte hemolize sebeb olabilir.  Bebeğin yetersiz emzirilmesi veya yetersiz kalori alımı

10. V. Kernikterus • Beyin felci ve işitme kaybı ile ilgili bir sendromdur. Bilirubin kan beyin bariyerini geçerek merkezi sinir sistemi hücrelerine zarar verir. Bu nedenle "bebeğin vücudunda sarılığı farkeden aileler mutlaka çocuğu beklemeden bilirubin düzeyini ölçmek için doktora başvurmalıdırlar."

11. VI. İndirekt Hiperbilirubinemi Tedavisi • a) Nedene bağlı tedaviTedavi nedene yönelik olmalıdır. Ağızdan yeterli gıda alamayan bebeklerde beslenme arttırılmalıdır. Troid hormonu düşük olan bebeklerde yeterli troid hormonu replesmanı yapılmalıdır. Genel olarak hiperbilirubinemili bebeklerin tedavisi tablo I’e göre düzenlenmekte ise de tedaviye yaklaşım bireysel olarak değerlendirilmelidir.

12. b) FototerapiSarılıklı bebeğin mavi veya beyaz ışığa tutulması serum bilirubinde düşmeye neden olmaktadır.

14. fototerapiye başlarken bebeğin doğum ağırlığı, kaç saatlik olduğu ile beslenme durumu kriter alınır. • Fototerapinin kesilmesi yönünde kesin bir kriter olmamakla beraber, kesin doğum sonrası yaşı ve hemolitik bir sarılığın olup olmadığı göz önünde bulundurulur. Fototerapiye son vermek için fototerapiye başlama sınırının altına düşmesi beklenir. • Fototerapinin sonlandırılması için gerekli bilirubin seviyesi 12-13 mg/dl’dır. Fototerapi sonlandırıldıktan 8-12 saat sonra rebaunt etki yönünden bilirubin ölçümü tekrarlanmalıdır.

15. c) Kan Değişimi • Kansızlık ve kernikterusa neden olabilecek hiperbilirubinemisi düzeltmek gayesi ile yapılır. Kan değişiminde bilirubin kandan temizlenir.

17. Kan Değişimi Zamanı - Doğumda bilirubin düzeyinin 4.5 mg/dl’nin üzerinde ve Hb’nin 11 mg/dl altında olması- Fototerapiye rağmen bilirubinin 1mg/dl/st. üzerinde artış.- Fototerapiye rağmen Hb düzeyinin 11-13 mg/dl arasında oluşu ve bilirubinin saatte 0.5 mg/dl’nin üzerinde artış- Bilirubin düzeyinin 20 mg/dl veya üzerinde oluşu veya bilirubinin saatte 0.5 mg/dl’nin üzerindeki artışının yükselmekte olan hızı 20 mg/dl’ye ulaşacak gibi görünmesi.- Kan değişimi sonrası bilirubin düzeyi değişim öncesine göre % 45 oranında azalır. Yarım saat içinde tekrar artarak değişim öncesi değerlerinin % 60’ına ulaşır. - Kan değişiminde en geç 3 günlük taze kan kullanılır. Anne kan grubu da dikkate alınarak hangi kan grubu ile değiştirileceğine karar veriliyor.

18. Kan Değişiminin Yan Etkileri - Damarla sal damarlarda hava ve pıhtı tıkanması - Kardiak ;kalbin düzensiz çalışması ,durması- Kanama- Enfeksiyon- Elektrolit,kan şekeri düşüklüğü, vb….

19. İndırekt hiperbilirubinemide kan değişimi ve fototerapi sınırlarıSerum Indırekt bilirubin düzeyi ( mg/dl )

20. Not: Parantez içindeki sayılar fototerapiye başlama sınırlarıdır.

21. Kaynaklar • Neusborenen - Intersırpflese 1984, Current Pedıatrıes 1991; Can Meel Assoc 134 1237.1986 ; Lancet 338:1242,1991 • www.bebekdoktoru.org

22. TEŞEKKÜRLER Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com