320 likes | 837 Views
PACIENTET ME DHIMBJE GJOKSI. Urgjencat Mjeksore. OBJEKTIVAT. Pasi te mesoni kete leksion ju do te jeni te afte te : Identifikoni dhe njihni trajtimin imediat te shkaqeve qe kercenojne jeten ne dhimbjet e gjoksit
E N D
PACIENTET ME DHIMBJE GJOKSI UrgjencatMjeksore
OBJEKTIVAT • Pasitemesoniketeleksionju do tejeniteaftete: • Identifikonidhenjihnitrajtiminimediatteshkaqeveqekercenojnejeten ne dhimbjet e gjoksit • Njohediagnozat e ndryshme per shkaqet e dhimbjes se gjoksitqenukkercenojnejeten • Diskutoje, menaxhojedhehetojeshkaqet e tjeraqeshkaktojnedhimbjegjoksi.
Hyrje • Dhimbja e gjoksitmundtevije per shumearsyedhemundteshkojengaproblememinore per jetenderi ne kercenimimediat. • Natyra e dhimbjes (vendi, ashpersia, radiatimidheshoqerimi) variojne ne bazeteshkakutaktual, por ne praktikenklinikeshkaqet immediate kercenuese per jetenmundtejete e veshtireteidentifikohen. • Keshtuqeduhettendiqetnjemenyre e strukturuar duke filluar me vleresiminprimardheringjalljendhe me pas vleresimisekondardhetrajtimiiurgjences.
Shkaqet e dhimbjes se gjoksitqekercenojnejeten • InfarktiMyocardit • Dissecting Aortic Aneurysm • Emboli MasivePulmonare • Pneumothorax Tension • Ruptura e Ezofagut
VleresimiPrimardheRingjallja • Perqendrohet ne vleresimindheruajtjen e ABCs. Nesepacientieshteivetedijshemeshte e mundurtemarresh me shumeinformacionerrethdhimbjes se gjoksit ne tenjejtenkohe. • Rrugetajrore • Patencia e rrugeveajroreduhettevleresohetdhesigurohetkureshte e nevojshme • Nesevetedija e pacientiteshte e ndryshueshmeateherenjerrugeajrore e thjeshtemundtesigurohet. Neserrugetajrorenukmundteruhenpanvaresishtnderhyrjeveatehereintubimtrakealeshteinevojshem.
Breathing • Te gjithepacientetkerkojnekoncentrimtelartete O2 teinspiruarderi ne 12-15 l/min • Duhetteshikohetshpejtesiadheperpjekjetrespiratore • PalpimiiNotchitSternaldo tetregojenesekemideviacionoseshtypjetetrakese • Pasiteperkusohetmuri anterior ikraharoritper hyper-resonance oseboshllekzhurmatrespiratoreduhetteauskultohen per teidentifikuarferkim pleural • Frymemarjainadekuateduhettembeshtetet – se pari me maskeventiluesedhe me pas me intubimdheventilimmekanik. • Emboliapulmonareprodhondhimbjegjoksipleuriti, qe ne vetveteshumerrallejanekercenuese per jeten. Sidoqetejetesimptomatetilladuhettezgjojnedyshimetklinike per mundesine e njeemboliemasiveqemundteketenjeefekthemodinamiksinjifikant, kuperfshihetmungesa e pulsit.
Breathing PneumatoraxetTensionejanenjeshkakirralleidhimbjes se gjoksitporjane fatale neseinjorohen. Juduhettejenitevetedijshem per kete problem sidomosnesepacienti ka pasurproblemerespiratore me pare. Nesediagnozaeshtepercaktuarnukduhettehumbetkohe per teberegrafi. Thoracocentesisduhetteaplikohetmenjehere. Kjo e kthentensionin ne njepneumatoraxtethjeshtedhefitonkohe per vendosjen e drenit.
Circulation Kontrollo per prezencen epulsevearterialedhevleresoshpejtesine Arteriakarotideeshtezgjedhja e pare porarterietkarotide, radialedhefemoraleduhettepalpohen per tedeterminuarpresionin e tyre, volumindhevonesen e mbushjes radio-femorale. Degjoxhurmatnormaletezemres , ndryshimetdhezhurmatshtese, sidhe per murmur. Idealishtteterepacientetduhettekenerrugei/v- fossaantekubitalezakonishteshtevendi me ilehte. Monitorimiduhetteperfshije SpO2, pulsin, tensionin arterial dhe ECG.
HetimiiMenjehershem Te gjithepacientet me dhimbjegjoksijotraumatikekerkojne EKG 12 –lead menjehere , sepsekjomundtediferencojeshkaqet e dhimbjes se gjoksit. Kujdes Nje EKG normalenukperjashtonnjesindromkoronarakut. Diagnoza e InfarktitteMyokardit e percaktuar me ECG duhettetrajtohetmenjeheresiurgjence. ECG mundtejetenormalegjatezhvillimitteInfarktitteMyokardit. Neseperikarditieshteprezent valet klasikekonkavedhengritja e dhembit ST shihen ne ECG mbivendet e ndikuara.
HetimiiMenjehershem • Kurhapetrrugavenozeduhettemerretgjakkomplet, enzimat e myokardit (troponin I ose T), elektrolitet, glukoza. • Nesedyshohet per dissecting aneurism, transfuziongjakumundtejeteinevojshemdhekeshtuqegrupiigjakutduhettekerkohet. • Gazet e gjakut arterial duhettekerkohen per teperjashtuarprobleme me balancinacido-bazik, mosperputhjenventilim-perfuziondhepamjaftueshmerineventilatore.
VleresimiSekondar • Kushtet immediate tekercenimittejetesjaneterrallaporeshte e rendesishmeqeatoteperjashtohenosetetrajtohen. • Me pas kujdesiduhett’ikushtohetvleresimitsekondar, kuperjashtimetmadhorejaneInfarktiiMyokardit,EmboliaPulmonare, Ruptura e Ezofagut, Pneumonia dhePneumothoraxi. • Dyproblemet e funditmundteidentifikohen me lehtesivetem me njegrafi. • Menaxhimesencialduhett’ikushtohet IM dhe EP. Neseketodyproblemeperjashtohenatehereduhettemendohet per Rupture teEzofagut. • Problemet e tjeraminoremundtetrajtohensiambulatore.
Historia Diagnozatklinikeshpeshvihen ne bazetehistorisemjeksore. Te dhenatrrethdhimbjes se gjoksitduhettevleresohensipasnjerradhetecaktuar duke ikushtuarvemendjevendit, karakterit, radiacionit, precipitimit, dhefaktoreveqe e qetesojnepoaqsaedhesimptomavetetjerashoqeruese. Njehistorirelevantemundtesigurojeinformacioneterendesishmerrethdiferencimittediagnozesosekushteveqeshkaktuandhimbjen e gjoksit. Njepacient me infarktakutmyokardiishoqeruar me ndryshime ne ECG duhetteidentifikohetdhetrajtohetmenjehere. Njepjese e pacientevemundtevariojnengasindromiakutkoronarderi ne dhimbjemuskuloskeletale. Ne kohenqepercaktimiidiagnozes se pacientitmerrkohe, per tepercaktuar IM ose problem tjeterrreziku IM duhettevleresohet me kujdesdhe ne vazhdimesi duke perseriturECGne. Kjolejonqevendimetetjeratemerrenrrethkujdesit.
Historia Gjeja me e rendesishmeqeshihet ne njehistoridhimbjegjoksitetipitkardiakose e çdopacienti me historitetilleeshtemonitorizimiivazhdueshem me EKG ne nje ambient kumjetet e ringjalljeskardiopulmonarejane ne dispozicion (defibrilatori), qetemundteperdorenmenjehere. Nderhyrjetemetejshmeperfshijnetreguesitkimiketedemtimitkardiak, sidomostroponinaqe do tendihmojne ne identifikimin e ishemisekardiake, ne rastetkurrastiprezantohet me EKG normaledhe do tereduktojerrezikuntektegjithepacientetparadaljesngaspitali se bashku me testin e ushtrimeve. Te dyja EKG dhegjetjetklinikemundteparashikojnerrezikun e lartete IM dhekomplikacioneveqe vine me te. Ndryshimetdinamikete EKG, ngritja e niveleveteTroponinesoseevidencaklinike e problemeve me funksionin e ventrikulittemajte , janegjetjetepakundershtueshmedheduhettemerren ne konsideratemenjehere. (AngiografiaKoronare)
Historia Dhimbjangadissektimiiaortesaneuriketarakalemundtejete e ashperdheqetesohetshumepak me opioide. Zakonishtfillon ne mestegjoksitradiatohet ne pjesen e prapme ne mesteshpatullavedhemundteperfshijedhegjymtyret e siperme. Shpeshpershkruhetsidhimbjegervishesepornatyra e dhimbjesmundtendryshojegjateprogresittedisectimit. Zgjerimiirrenjes se aotesqeshkaktohetngadisektimiiaortesmundteshkaktoje valve aortikeinkompletedheregurgitatin. Çdopacientqe ka evidence te IM dheregurgitimteaortesduhettehetohet per disektimteaortes. Duhettehetohenfaktoret e rriskutsihistorifamiljare me semundjeishemiketezemres, hyperlipidemi, hypertension, diabet mellitus, homocystinuri, problemetekoagulimit, historiteperdorimitteduhanit. Perdorimiikontraceptiveveoraleoseshtatzaniamundteinfluencojnediferencimin e diagnozespoaqsaedheprofesioniipacientit.
Historia Pneumothoraksimundteprezantohet me dispneprogresive, ndonjehere me dhimbjepleurike, dhe ne raste extreme arrest kardiak. Njepamje e njejtemundteshihetedhetekpacientet me emboli pulmonare. Eshte e rendesishmeqe per tethemeluardiagnozentepyetetpacienti per hemoptizidheprobleme me frymemarjen. Ruptura e ezofagutrradhe here shkaktondhimbjetefortagjoksi , pormundteshkaktojepasoja fatale nesenukdiagnostikohetmenjehere. Ndersa IM shpesh ka dhimbjegjoksiqeshoqerohet me tevjellaruptura e ezofaguti ka tevjellatsinjesimptomefillestare, e ndjekurngadhimbjegjoksiqeshkaktohetngamediastinitis. Dhimbjaeshte e ashperdheshpeshnuk ka shenjatetjeraklinike. Njehistori e mire frazuarduhettemerret ne fund tevleresimitsekondar
Ekzaminimi Vleresimisekondarsiguron se examinimifizikifilluargjatevleresimitprimareshtekompletdheibere ne menyretesakte. Tensioniigjakut, presioniipulsit, peshadhekarakteriipulsitvenoz jugular duhettedokumentohet. Me pas duhettedegjohetpulsiapikalpoaqsaedheprezencen e zhurmavetezemres. Me pas shenjatklinikeanalizohendheintegrohen me mefaktetngahistoriadhegjetjetngaekzaminimet per tekanalizuardhimbjen e gjoksit. Dhimbjet me teshpeshtategjoksitmundtendahensipassistemevedhejane: • Dhimbjegjoksikardiake (Cardiac chest pain) • DhimbjeGjoksishkaktuarngaproblemetrespiratoredheruptura e ezofagut • Dhimbjegjoksishkaktuarngaprobleme GI • Dhimbje e murevetegjoksit • Dhimbjegjoksifunksionale
TrajtimiiUrgjences • Ngritja e dhembit ST ne infarktin e myocardit • Ne prezencen e IM, jepetaspirinadhevazodilatatoret s/l ose nitrate i/v. Nesekykombinimnuk e qetesondhimbjenatehereduhetteperdoren opiate. Riperfuzionidirekt me nderhyrjenkoronareperkutaneoseeshtetrajtimi me ipreferuarnesekjomundtearrihetbrenda 90 min. • Para-trajtimi me clopidogrel 600 mg dheheparine 5000 UT i/v mundtejepensipasprotokollit se bashku me aspirinendhenitratet. • Nesenderhyrja me koronarenukeshtegati, atehereduhettefillohetthrombolysisnesenuk ka kunderindikime. • Perdorimetklinikekanetreguar se efektet e suksesittethrombolysisreduktohen me kalimin e kohessidomosnesefillohet 12 ore pas fillimittedhimbjevetegjoksit
Kunderindikimet e thrombolysis • Historiugjakrrjedhje GI osegenitourinare ne 2 muajt e meparshem. • Historioperacioneshmajore, heqjedhemballesh,trauma, biopsi, osedemtimetekokes • Historitehemorragjiseintracranialeosetekordesspinale, aneurizmoseneoplazm. • Historiproblemeshkardio-vaskularesidomoskohet e fundit me mbetjereziduale • Reduktiminivelittevetedijes • Histori me problemekoagulimi • Shtatzaniosegjakrrjedhjeteshtuarvaginale (menstruacionetnormalenukkonsiderohetkondraindikim) • Nese ka pasurringjalljekardiovaskularegjate 10 ditevetemeparshme. • DisektimiiAortes • PankreatitiAcut • Semundjet e rendatemelçise, variçet e ezofagut
Perfitimetngatrombolitiket Jane me temedhatekpacientetqeparaqitenheret ne spital –brenda 4 oreve, me ndryshimetedhembit ST. Po mashtudhe ne pacientetqeparaqiten me vone - deri 12 ore , me ndryshimetekufizuaratedhembit ST Rrezikuiaplikimittetrombolizesnukvaretngakoha, porkoharrezikonpacientetndajhemorragjiseintracerebrale ne 1% , ku 50% mbijetojneporjanetepaaftedhe 50% vdesin Ku rrezikrritet 2.4% tektemoshuaritmbi 74 vjec. Personatqekanerrezik me temadhjanetemoshuarit me hipertension, peshetevogel, gradhe me ngjyre. Gjykimiklinikduhettebehet per çdorast per teoptimizuarkujdesinndajpacientit. Neseterapia me trombolitikeeshte e kundraindukuar, aspirinamundteaplikohet duke dhenetenjejtinperfitim.
Angina tepastabilizuaradheInfarktiiMyokardit pa ndryshimetedhembit ST • Ngategjithepacientet me dhimbjegjoksikardiake, pacientet me angina tepastabilizuaraduhettemarrinaspirinedheanalgjezike. • Terapiaantitrombotikeduhetteaplikohettektegjithepacientet me angina tepastabilizuara. • Heparina me peshetevogelmolekulareeshte me e suksesshme se saheparina e pa fraksionuar ne reduktimin e incidences se ishemisedhenevojave per rivaskularizime. • Insidenca e komplikacionevemajoretegjakrrjedhjeseshte e njejte per tedyllojet e heparinave. Keshtuqe per tegjithepacientetqekanedhimbjegjoksindoshta me natyrekardiakedhenukjanetepershtatshem per terapine me fibrinolitikeduhettemarrinheparine me peshetevogelmolekulare. Pacientetqekanendryshimedinamike ne EGK osendryshime ne nivelin e enzimavetemyokarditjanepoashtukandidate per terapi me antiplatelet .
EmboliaPulmonare • Nesedyshohet per EP fillomenjeheretrajtimin me heparin (osetepafraksionuar), pas se cilitemboliaosedhimbjapleurikeduhettelargohen per rreth 2-6 ore. Thrombolysamundteperdoretsiterapindihmese ne rastet e renda.
DissektimiiAneurizmitteAortes • Kjomundtendodherralleporkujdestekpacientetqeparaqiten me shenjatklasiketeinfarktittemyokarditdheregurgitacionin e aortes e cilamundtejete e lidhur me disektimin e aortes. Nesezbulohetaneurizmiiaortestensioni optimal sistolikigjakutduhettejete 100 mmHg. • Kjomundtearrihet me anetenderhyrjevefarmakologjike per reduktimin e tensionitosetrajtimit me lengje ne rasthypotensioni. Konsulta me specialistin e Kardio-thoraksitduhettekryheturgjentisht.
Ruptura e Ezofagut • RE eshte e rradheporashtusianeurizmidisektiaortesmundteçoje ne rritjen e mortalitetitnesenukkapetdhetrajtohet ne kohen e duhur. Ruptura e ezofagutshfaqet pas njetevjelleqevjenkundermbylljes se glotisitdheshpeshshoqerohet ne rastet e marrjes se sasivetemedhatealkolit. • Rradha me e shpeshte e ngjarjeveeshte e vjelladhe me pas dhimbja e gjoksit se sa e kunderta e cilamundteshihet ne Infarktin e Myokardit. • Rastetetjera, porshumerradhe, perfshijne, proceduradiagnostikesiendoskopi e rrugevetesiperme GI. Pacientivuandhimbjeteashpraqeduketsikurnukshkojne me simptomat e tjerasidomoskurtestet e parajane negative. Shpeshketopacientemundtediagnostikohen me ‘dhimbjefunksionale’. Kujdeszakonishtdiagnozavendoset me anetehistorise. Çelesieshtegjetja e prezences se ajrit ne mediastin me grafi, ose emphysema kirurgjikale in indetsubkutaneteqafes. Kerkovleresimurgjentnganjereanimatordhekirur GI oseKardiothoracic.
KujdesiKlasik • Pasimerrethistoriadheexaminohetpacienti, dr ka mundesitepercaktojenjediagnozeosediagnozediferenciale. Pacientiqedyshohet per sindromakutkoronar do tetransferohetmenjehere ne kardiologji, ndersapacientet me shkaqetetjeratedhimbjes se gjoksit do temenaxhohen, se pari ne fazenfillestare, ne njepaviontesemundjevekritikeosetepavion. Zgjedhja do temerret ne bazetesistemitqeeshteperfshire ne problem.
Hetimi • ECG Te gjithepacientet me dhimbjegjoksikanenevoje per ECG, 12 kanale. Per ataqedyshohetsindromikoronarakutduhetmonitorizimiivazhdueshemgjate fazes fillestaretevleresimit Testiibicikletesosestresitteushtrimeve, mundtejetenjemenyre e mire per teqartesuarrrezikun pas IM dheSindromitKoronarAkutkumundteidentifikohenkandidatetpotenciale per angiography koronare. Per me teperperdoret per teidentifikuarpacientet me semundjeishemiketezemresteciletnukkanepasurndonjetreguestjeter pas prezantimit me dhimbjegjoksi.
Hetimi • Imaget Grafitoraxi • Grafia e toraksitnukperdoret ne pacientet me angina dhe IM, vetem ne rast se me voneajondiqetnganjeinsuficiencekardiakedhe/oseaneurizmiventrikulittemajte. • Grafiaeshtethelbesoretekpacientet me perikardit • Njegrafitoraksimundtejetenormale ne rastet e pleuriteve pa komplikacionemadjeedhe ne tromboembolinepulmonare. Si do qetejete, mundtetregoje evidence teinfeksionitparenkimalpulmonardhehyperlucenciqeshoqeronEmbolinePulmonare. Atelektazashpeshshoqerontedyjaproblemet
Hetimi • Grafitoraxi • Njegrafimundtejeteesenciale per diagnostikiminspontantenjepneumatoraksitethjeshtesidomosnesefilmimerret ne expirim. • Ne rastet e disektitaneurizmik, grafiamundtetregojezgjerimtemediastinit, devijimtetrakese, etj. • Grafia e toraksitmundtejete normal ne pacientet me rupture teezofagut. Te dhenatetjeramundtejeneajer ne mediastin, dheindet e butateqafespoashtueffuzion pleural. • CT Pulmonary Angiography • Kyeshtenjellojexaminimiqezgjidhet ne pacientetqedyshohet per emboli pulmonare
Hetimi • Echocardiogram EKO • Ekotranstoratikendihmon ne diagnostikimin e efuzionit pleural, dhedisekcionitaneuritik. EKO transtoratikemundtendihmoje per tevleresuarpatologjitevalvulare, presionin e arteries pulmonare, dheprezencen e trombevesidhefunksionin e venrtikujvedheatriumeve. • Tregusit e DemtimitteMyokardit • Kerkohen ne tegjithepacientet me dhimbjegjoksi, Treguesittradicionaljane (CK)CreatinePhosphokinase, (AST) TransaminazatAspartate, dhe (LDH ) LaktazenDehydrogenazemerrenperparatestevetetjera. Treguesit e tjeresiTroponinatKardiakejanerutine ne praktikenklinike.
Hetimi • Endoscopy Endoskopiaeshteesenciale per diktimin e ulcerespeptikedherefluksit gastro-ezofagial. Njeendoskopinormalenukperjashtonketoproblemedhekeshtuqeperdorimibariumitmundtecoje ne identifikimin e diagnozes. Marja e bariumitdhe Ct mundtekryhen per tediktuarperforacionin e ezofagut. Ne keterastendoskopiaduhetteshmangetvetem ne rastetkurkryhetngakirurguqe do tekryejeoperacionin.
Ndjekjadiagnostike • Trajtojitegjithepacientet duke marrenjehistorite mire tedhimbjes se tipitkardiaksikurtekemitebejme me njesindromakutkardiakderisateprovohet e kunderta • Kujto se tegjithepacientet e moshuarmundtekeneshenjajo-tipiketeishemiseakutekardiakedhekane me pas ndryshime ne ECG. • Pacientetdiabetikemundtekene ‘ishemiteqete’ sitemoshuarit. • Pacientet me dhimbjegjoksi, panvaresishtngashkaku, mundteshfaqinshenjakliniketeankthit. • Gjithnjerivleresoepisodet e dhimbjes se gjoksitsikurteishteipariedhenese e kendjekurvazhdimishtpacientin. • Mungesa e trombozes se thelletevanavemukperjashtondiagnozen e embolisepulmonare.
Ndjekjadiagnostike • Nesehistoria e pacientiyttregonpneumatoraxpornuk ka evidence radiologjike, rivleresografine per evidence tepneumomediastinit. • Njegrafidhe WBC normalenukperjashtondiagnozen e infeksionitpulmonar. • Qetesimiidhimbjesnganitratetnukpercaktondiagnozeneangines – spazamdifuzeezofagealepergjigjetnjesojngamjekimi. • Refluksiezofagealeshtenje problem ishpeshtedhenukindikonqedhimbja e gjoksiteshte e lidhur me te. • Permbledhje • Dhimbja e Gjoksiteshtenjeprezantimishpeshteqekerkonpranimtemenjehershemmjeksor. Shkaqet me teshpeshtetedhimbjes se gjoksitnukjanekercenuese immediate tejetes • Perjashtimii IM dhe EP ne pacientet me ketehistoriduhetberemenjehere.