Best interest of the child

1. Best interest of the child INTERNATIONAL STANDARDS AND ALBANIAN EFFORTS TO APPROXIMATE ITS LEGAL FRAME AND JURISPRUDENCE WITH THEM. CHALLENGESOF THE PRINCIPLE OF THE BEST INTEREST OF THE CHILD PREPARED BY Prof.Dr. Arta MANDRO-BALILI

2. Albania is a small country • 1/3 of the population is under 18 years old

3. Flag, population • Albanian Institute of Statistics estimated it at 3,152,600 on 1 January 2007, at 3,170,048 on 1 January 2008 and at 3,195,000 on 1 January 2010

4. The capital of the countryTirana

5. Berat, one of the ancient cities

6. Why I have selected this topic? • Albania is a small country • Children 0-18 years compose 40% of the population • Children 0-14 compose 23.6% • The justice system and legal frame are improved but still there are a lot of difficulties for their implementation • 20% of the albanians live abroad as migrants • Presence of Albanian children abroad, is significant Objektiv duhet të mbetet: përmes të drejtës dhe kontributit të juristëve të realizohen të drejtat e fëmijëve kudoqofshin!

7. In order to have a clear overview lets have a look on • Legal frame • Interesi më i lartë • Të drejtat e fëmijëve në emigracion • Të drejtët e të miturve janë • të shpërndara në shumë ligje • dhe akte normative dhe • nuk ekziston një lloj “KODI” • që të përmbledhe gjithë • të drejtat e të miturve. • Fokusi - fusha familjare • Legal practice • Cfarë duhet të mbajë parasysh • Qëndrime të GJEDNJ • Sfidat dhe vështirësitë • Fokusi – fusha familjare

9. To consider children a priority.... Principles and Standards Best Interst Offering the best solution for the child interest Asks that all the actors + + + / - - - Correct implementation of the law Have deeper knowledge of the law and socila context Total Professionalism, responsability Realisation of the best interest of the child

10. Kuptimi i interesit të fëmijës si konsideratë parësore në çdo vendimmarrje • Çdo autoritet duhet që • Çdo të mitur ta trajtojë dhe vlerësojënë mënyrë të veçantë, prioritare. Parimet e unitetit dhe diversitetit • Tëzgjedhë alternativën sa më pranë ideales për fëmijën • Të zgjidhë shpejt e pa vonesa një cështje ku zvarritjet rrezikojnë apo cenojnë interesat e të miturit • Në çështjen Schaal kundër. Luksemburgut(1999) • Covezzi dhe Morselli kundër. Italisë(1999) • Çdo autoritet përfshi atë gjyqësor të marrë një vendim përfundimtar jo me emergjencë por të operojë me vendime të ndërmjetme duke i lënë kohë fëmijës të ambjentohet me gjendjen e re, dhe duke i lënë kohë të rriturve që të reflektojnë.

11. The mission of the judiciary and of other actors for the realization of the best interest of the child • It is not an easy and simple issue, • Remains a delicate one, • It is a challenge, • The court have to estimate in an vlerësim gjithëpërfshirës të nevojave fizical, emotional, education, health, economic, needs of the child. • The court must made an actual and perspective assessment • Kutzner kundër. Gjermanisë (2002) • P., C. dhe S. kundër. Mbretërisë së Bashkuar (2002) • Venema kundër. Holandës (2002)

12. (Kushdo) Gjykata duhet të bëjë vlerësimin e pasojave që do të shkaktojë çdo ndryshim i ri në jetën e fëmijës. (Kushdo) Gjykata duhet të bëjë vlerësimin e mundësisë konkrete të ekzekutimit të vendimit të dhënë nga ana e saj në mënyrë që interesi i fëmijës të bëhet realitet.

13. Vlerësimi i interesit më të lartë të fëmijës nga vet fëmija. E drejta e çdo fëmije për t’u dëgjuar • Marrja në konsideratë e mendimit të të miturit; • Marrja në konsideratë e ndjenjave të të miturit; • Kërkimi i dhënies së pëlqimit prej të miturit; • Bërja e ndërhyrjeve gjatë një procesi; • Qenia i pranishëm i të miturit; • Ligjësimi i tij si një kërkues i drejtpërdrejtë në një proces gjyqësor.

14. “Aleksi të cilit po i flet ti, është në Rodos” • Vlerësimi i thënieve (mendimeve e ndjenjave, qëndrimeve) të të miturit nga psikologu me qëllim realizimin e interesit më të lartë të fëmijës. Prania e detyrueshme e psikologut në çdo procedurë me të miturit.

15. Roli edukativ dhe ndërgjegjësues i ligjit dhe autoriteteve • Një vendim ka impakt shumë më të gjerë se palët që përfshihen në të • Një nen apo klauzolë e ligjit përbën një proces edukues • Fëmijët janë të gjithë të barabartë • Pla dhe Puncernau kundër .Andorra (2004) &Haas kundër. Holandës;Merger dhe Cros kundër. Francës • Görgülü kunder. Gjermanisë (2004) - (trashegimia); • Procesi edukativ I prindërve (Marrëveshja e prindërve) • Mbiemri pas zgjidhjes së martesës (deri në delikatesë) • Marrdheniet me fëmijët (e drejta e prindit jo kujdestar dhe kufizimi ose heqja e lirisë së prindit) • Zawadka kundër. Polonisë (05), Siemianowski kundër. Polonisë (05); Bove kundër. Italisë dhe Reigado Ramos kundër. Portugalisë (05), Bajramaj kundër Shqiperise • Sabouk dhe Pîrcălab kundër. Rumanisë(05) • E Drejta e banimit (vendimi i GJ.Kushtetuese Itali)

16. Fëmijët agjentë të ndryshimit pozitiv (emigracioni) • Në një shtet të huaj dhe në një mjedis juridik të huaj apo në një shtet të huaj e në një mjedis juridik jo të huaj- kjo është cështja! • Përmes së drejtës të lehtësohet jetesa e të miturve dhe familjeve të tyre që shpesh herë për kushte që nuk varen nga ta gjenden në një terren juridik të huaj • Që fëmijët të jenë agjentët e ndryshimit pozitiv • Fëmijët në Emigracion -Emigracioni - ana tjetër

17. Emigracioni dhe të Miturit shqiptarët që jetojnë jashtë burimi: qeveria shqiptare 2005

18. Si ndryshon • Sipas ISTAT, Zyra Italiane e Statistikave Itali, për vitin 2006, numri i shqiptarëve në Itali është 348.813. • Burimi: Popolazione straniera residente per area geografica e principali paesi di cittadinanza, al 1 Gennaio 2007.

19. Unifikimi dhe harmonizimi. Një ius commune për të miturit • Vihet re tendenca për të tkurrur karakterin shteto-centrist të rregullave të së drejtës familjare dhe të të miturve. • Është rritur kujdesi për lehtësimin e integrimit të shteteve jo anëtare të BE në BE • Vështrimi krahasimor tregon se kemi më shumë ngjashmëri ndërmjet legjislacioneve të shteteve të ndryshme

20. Unifikimi dhe harmonizimi • Në kuadrin e Këshillit të Evropës • KEDNJ (neni 8 dhe 12); etj • Jurisprudenca e GJEDNJ • Komiteti i ekspertëve të së drejtës famijare (CJFA) • Takime shkencore • Rekomandime • Në kuadrin e BE • Direktivat, regulloreve (Bruksel I dhe II) dhe rekomandimet • Tendenca e influencës me soft laë (code of conduct) • Në kuadrin e OKB • KDF, protokollet, guidat • Komiteti për të drejtat e Fëmijëve • Në kuadrin e Konventave të Hagës • Instrument tepër efektiv në kuadrin e PIL

21. Pse janë të rëndësishme Konventat? • Unifikojnë qëndrimi dhe ligjet e shteteve që i kanë ratifikuar. • Zbatohen drejtpërdrejtë për tu mënjanuar rregulli kombëtar i një vlere më të ulët, për të mbushur një zbrazi të legjislacionit kombëtar (shih nenin 122/2 të Kushtetutës së RSH); • Lehtësojnë interpretimin e së drejtës kombëtare në dritën e së drejtës ndërkombëtare. • Krijimin e një parimi nga një gjykatës (shih vendimet njësuese të gjykatës së lartë dhe natyrën e tyre), i frymëzuar nga e drejta ndërkombëtare. Përballë zbrazëtisë ose pasaktësisë të së drejtës së shkruar kombëtare, gjykatësi frymëzohet nga një normë ndërkombëtare (përgjithësisht e ratifikuar) për të iniciuar ekzistencën e një rregulle të jurisprudencës, për të zgjidhur çështjet gjyqësore. • Referimin e së drejtës ndërkombëtare për të mbështetur një zgjidhje të bazuar në të drejtën kombëtare.

22. Të miturit shqiptarë jashtë • Të miturit prezent jashtë mund të jenë: • “Të shoqëruar”, të mitur të besuar me masa formale të afërmve deri në shkallë të tretë dhe me qëndrim të rregullt; • Këta kanë të drejtë: për arsim, për asistencë shëndetësore, për punë (nëse!!); etj • “ Të pashoqëruar”, të mitur që gjenden pa prindërit ose pa të rritur të tjerë ligjërisht përgjegjës për asistencën apo përfaqësimin e tyre. • Kanë të drejtë: për mbrojtje dhe asistencë (vendosja nën kujdestari); për të mos u përjashtuar, për leje qëndrimi, për azil etj. • Rreziqet: ShihSiliadin kundër. Francës (2005)

23. Bashkimi familjar dhe e drejta e lëvizjes. Neni 9 dhe 10 i KDF • Neni 16 i Kushtetutës si garanci për të huajt apo personat pa shtetësi në territorin e R.Sh. • Neni 38-40 i Kushtetutës R.Sh • Shih nga Ligji nr.8492/27.5.1999 “Për të huajt” (neni 6,9,14,15,56,77) në Ligjin nr. Nr.9959, datë 17.7.2008 • Shih nga Ligji nr.7939/25.5.1995 “Për migracionin” (neni 6.c.i “parandalimi i largimit ilegal te femijeve te mitur) në Ligjin nr.9668/18.12.2006 “Për emigrimin e shtetasve shqiptarë për motive punësimi” • Ligji 8432, dt.14.12.1998 “Për azilin në R.Sh” ndryshuar (neni 6 bashkimi familjar), konventa per statusin e refugjateve dhe Protokolli

24. Cfarë konstatohet • Mungesa e marrëveshjeve dypalësh (kemi me Greqine, Rep. Ceke, Bullgari, Turqi & ne proces me Rusine • Është rritur fluksi i kërkesave të gjykatave shqiptare për ndihmë juridike në cështjet civile dhe anasjelltas • Dhe baza e rendesishme mbetet HCC • Fëmijët ndodhen janë jashtë shtetit, martesa zgjidhet në Shqipëri. Si do të pyeten ata? Si do të merret mendimi ose pëlqimi i të miturit? • Kur fëmijët i lihen njërit prind dhe tjetri është jashtë, si do të realizohet e drejta e vizitës dhe e takimeve, mbikqyrja e ushtrimit të përgjegjësisë prindërore • Vështirësitë e përcaktimt të detyrimit për ushqim • Vështirësitë në ekzekutimi i vendimeve gjyqësore

25. Kuadri Institucional i Sistemit të administrimit të DM në Shqipëri • Analiza e gjendjes aktuale • Baza ligjore e veprimtarisë • Strukturat, njësitë për të mitur • Renditja e standartet ndërkombëtare • të kërkuara • Probleme të evidentuara nga analiza e bazës • ligjore, strukturave, infrastrukturës • dhe veprimtarisë së institucionit dhe • (jo) përputhshmërisë me standartet

26. Të vëmë mbi gjithcka fëmijët .... Parimet dhe Standardet Intersi më i lartë Ofrimin e më të mirës zgjidhje për fëmijët Kërkon prej të gjithë aktorëve + + + / - - - Qëndrimi korrekt ndaj ligjit Njohuri të thella të ligjit njohje të kontekstit social Totali Profesionalizëm, përgjegjshmëri Realizim i interesit të fëmijës

27. Fëmijët nuk janë kukulla që vetëm të lozim me ta. Ndonëse duhet të të mos kujtojmë se humbasim kohë duke lozur me ta!

28. JU FALEMINDERIT